‘Türkiye-İsrail doğal gaz planı rafa kaldırılabilir’

İsrail doğal gazının Mısır üzerinden Avrupa pazarına açılacağı, böylece yıl sonuna kadar Türkiye-İsrail doğal gaz anlaşmasının rafa kaldırılabileceği iddia ediliyor. 

SHELL’İN PLANLARI

Enerji devi Royal Dutch Shell Şirketi’nin İsrail ve Kıbrıs’tan gaz almayı hedeflediği açıklandı. Kararın, Akdeniz bölgesini doğal gaz üretiminde önemli merkez haline getirmesi ve Rusya gazına alternatif olması tartışılıyor. Bloomberg, In-Cyprus, Daily Star gibi birçok haber sitesinde yayınlanan haberlere göre Shell, İsrail’in Leviathan doğal gaz sahasındaki gazı alarak, onu yüzde 35’lik hisseye sahip olduğu Güney Kıbrıs’taki Afrodit sahasından çıkarılan gazla birleştirecek ve gazı Mısır’daki LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) tesisine taşıyacak. Plan için görüşmeler sürüyor. Böylece İsrail ve Kıbrıs’tan çıkarılan doğal gaz, Mısır’daki dev Zohr sahası ve Lübnan’daki rezervlerle birlikte, Avrupa’nın kapı eşiğinde bir gaz üretimi merkezi oluşturabilir.

SİSİ’NİN YASASI İŞİ KOLAYLAŞTIRDI 

Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi, Ağustos başında onayladığı mevzuat değişikliği ile Mısır’daki özel enerji şirketlerine doğal gaz ithali izni vererek süreci kolaylaştırdı. 

Haberlere göre Shell gibi şirketler de, Leviathan gaz sahasından çıkarılacak doğal gazı satın almak üzere İsrail’le görüşmelere başladı bile.

Buna göre, Amerika merkezli Noble Enerji ve İsrailli Delek şirketlerinin çoğunluk hissesine sahip olduğu Leviathan sahasının ortakları, tahmini 3.75 milyar dolarlık bir geliştirme maliyetiyle karşı karşıya oldukları için çeşitli sevkiyat seçeneklerini gözden geçiriyor.

Enerji tekeli Shell’in, 2015 yılında İngiliz BG Şirketi’ni satın almasının ardından, İsrail’in Leviathanı’ndan çıkarılacak yılda yaklaşık beş milyar metreküp doğal gazı satın almayı planlıyor. Güney Kıbrıs’taki Afrodit sahasında da Shell’in yanısıra Noble’in yüzde 35 ve Delek’in yüzde 30 hissesi var. 

Doğal gaz rezervlerini Mısır’a taşımak, Güney Kıbrıs yönetiminin planları arasında ön sırada bulunuyor. Planlar, doğal gazı İsrail’in Leviathan sahasından gazın Kıbrıs’a nakledilmesi ve daha sonra Kıbrıs’taki doğal gaz ile birlikte Mısır’a taşımayı içeriyor. 

Öte yandan Mısır şirketlerinin İsrail’den doğrudan ithalata başlamasının işleri kolaylaştırdığı ve hükümetin bu hamleyi Kıbrıs’ın uluslararası gaz piyasalasında varolması için önemli bir adım olarak gördüğü belirtiliyor.

Bloomberg’in haberine göre bir başka seçenek de Mısır’a getirilecek doğal gazın buradan boru hattıyla Ürdün’e taşınması. 

TÜRKİYE’YE İHTİYAÇ KALMADI MI?

Tüm bu gelişmeler doğal gaz konusunda kendi planları olan Türkiye’yi de etkileyecek. 
Mısır’ın İsrail doğal gazını Avrupa pazarına sokmak için daha iyi bir fırsat sunduğu, böylelikle İsrail doğal gazının artık Türkiye’de bir boru hattına ihtiyacı olmayacağı ileri sürülüyor. 

Haberlerde, son gelişmeleri ve İsrail ile Mısır arasındaki önceki iş birliğini göz önüne alındığında, İsrail-Türkiye boru hattı planının rafa kaldıracağı ileri sürülüyor. Ancak Daily Star’ın haberine göre ilgili şirketler konu hakkında gazeteye görüş vermeyi kabul etmedi. 

YIL SONUNA KADAR İMZALANACAKTI

İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz ile Türkiye Enerji Bakanı Berat Albayrak, 22. Dünya Petrol Kongresi vesileliyle İstanbul’da bir araya gelmiş ve iki ülke arasındaki boru hattının inşasını görüşmüşlerdi. Görüşmeden sonra “bu yıl sonundan önce Türkiye ve İsrail arasındaki boru hattının inşa edilmesini sağlayacak hükümetler arası çatı anlaşmasının tamamlanacağı” duyurulmuştu. Anlaşmayla Türkiye’ye yılda 10 milyar metreküp doğal gaz pompalanması planlanıyordu. 

Bu arada Leviathan sahasının İsrail’in işgali altındaki Filistin topraklarında bulunması yani AKP hükümetinin İsrail’in ‘çalmakla’ suçlandığı Filistin gazı üzerinden anlaşma yapması da tartışılıyordu. 

Bir başka tartışma konusu ise Türkiye ile gaz anlaşması yapıldığında boru hattının Türkiye topraklarından önce uluslararası toplumun resmi olarak tanımadığı Kuzey Kıbrıs topraklarından geçmek zorunda olması. 17 Ağustos’ta Economist’te yayınlanan analizde bu konuda Kıbrıs Cumhuriyeti’nin yani Güney Kıbrıs yönetiminin bu durumu reddetmesinin sorun olduğuna dikkat çekiliyor. Makalede, Türkiye boru hattı için bir ön anlaşmaya varılmasına rağmen “daha iyi olan” seçeneğin Mısır olduğu ve Sisi’nin onayladığı özel şirketlere doğal gaz ithali izni veren yasanın da bu işi kolaylaştırdığı savunuluyor. (DIŞ HABERLER)