Myrleia antik kenti üzerindeki AVM'ye mahkeme onayı!

Özer AKDEMİR
İzmir

Bursa’nın Mudanya ilçesi sınırları içerisindeki Myrleia antik kentinin üzerine alışveriş merkezi (AVM) yapılmasına mahkemeden onay çıktı. Daha önce antik kent üzerine AVM yapılmasının yürütmesi durdurulmuşken Kültür Bakanlığı adeta antik kenti değil, AVM’yi korumak için kararı temyiz etmişti. Bursa Doğayı ve Çevreyi Koruma Derneği (DOĞADER), bu son mahkeme kararına dayanak yapılan bilirkişi raporunu hazırlayan bilirkişilerin Hasankeyf ve Spradon’u yok oluşa ve talana açan raporları hazırladıklarını açıkladı. Üçüncü bilirkişi ise hakkında dava açılan Kültür Bakanlığı çalışanı!

AVM ALANI SİT DIŞI BIRAKILDI

Myrleia antik kentinin üzerine AVM yapılması ile ilgili süreç aslında ülkemizde hukuksuzluğun geldiği noktayı ortaya koyması açısından da ilginç veriler sunuyor. 1992 yılında “Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu” Myrleia antik kenti için 1-2 ve 3. düzey “arkeolojik sit” kararları aldı. Bu karar hakkında yeterince inceleme yapılmayınca bugün AVM yapılan arazi sit dışında bırakıldı. 2010 yılında Uludağ Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mustafa Şahin ve ekibi, Müzeler Genel Müdürlüğünün izni ile Myrleia antik kentinde  inceleme yaparak bir rapor hazırladı. 

SİT SINIRLARI GENİŞLETİLSİN DENEN RAPOR SÜMEN ALTI

Raporda ortaya konan bulgularla arkeolojik sit alanının genişletilmesi gerektiği dile getiriliyordu. Ancak bu rapor 2 yıl boyunca sümen altı edildi. Bu süre içerisinde de arkeolojik sit alanı olması gereken alan, 2011 yılında ticaret alanı olarak ilan edildi. Hemen ardından da 2012 yılının nisan ayında Myrleia antik kenti üzerine Kipa AVM inşaatı başladı. İnşaat sırasında yüzeye çok yakın antik buluntularla karşılaşılması üzerine Koruma Kurulu inşaatın durdurulması kararı aldı. Aynı kurul haziran ayı içerisinde ise yeniden AVM inşaatının sürdürülmesi yönünde kararını değiştirdi. Koruma Kurulu, ardından inşaat alanını 3. derece arkeolojik sit ilan etti. Kurul bu kararını Prof. Dr. Mustafa Şahin’in hazırladığı rapora dayandırmak istese de raporda sit derecesinin düşürülmesi ile ilgili bir değerlendirmenin olmaması kurulun hile yaptığı şeklinde yorumlandı. 

AVM İNŞAATINA DAVA AÇILDI

Tüm bu gelişmeler sırasında antik kente sahip çıkan yurttaşlar suç duyuruları ve bilgi edinme başvuruları yaptılar. Mudanya Belediyesinin Koruma Kuruluna AVM inşaatının durdurulmasına yönelik talebi, karşılık bulmadı. O dönem ki TBMM’de Bursa Milletvekili İlhan Demiröz ve İstanbul Milletvekili Levent Tüzel’in Meclise verdikleri Myrleia hakkındaki soru önergeleri yanıtlanmadı. Şubat 2013 tarihinde DOĞADER, Bursa Barosu, TMMOB İKK, ÇHD, DİSK, KESK gibi birçok kurum ve yurttaş tarafından oluşturulan Myrleia Antik Kentini Koruma Platformu, AVM inşaatına karşı dava açtı. Mahkeme 2013 yılının ağustos ayında yürütmeyi durdurma kararı verirken, mahkemenin atadığı bilirkişilerin raporu AVM yapılan alanda Myrleia’nın önemli buluntularının olduğunu ortaya koyuyordu. Bölgede ortaya çıkarılan yeni buluntuların, mozaiklerin ardından DOĞADER’in, alanın kamulaştırılarak 1. derece arkeolojik sit ilan edilmesi talebi yanıt bulmadı. 3 yıl süren hukuk mücadelesi sonunda Bursa 1. İdare Mahkemesi Koruma Kurulunun AVM ye izin veren kararını iptal etti. 

BAKANLIK KÜLTÜRÜ DEĞİL, AVM’Yİ KORUDU!

Bu mahkeme kararından sonra Kültür Bakanlığının, antik kenti koruyan karara itiraz etmesi ve kararı temyize göndermesi Myrleia Koruma Platformu tarafından “Bakanlığın kendi varlık nedenine ihanet etmesi” şeklinde değerlendirildi. Temyize giden mahkeme kararı ile ilgili süreç tamamlanmadan Özdilek şirketinin antik kent üzerindeki AVM’yi satın alması birçok soru işaretlerine neden oldu.  Bu ilginç duruma dikkat çeken DOĞADER Başkanı Caner Gökbayrak “Özdilek böyle bir riske neden girdi?​” sorusunun yanıtının çok geçmeden anlaşıldığını aktardı.  Gökbayrak, “Danıştay mart 2016’da yerel mahkemenin kararını bozarak geri gönderdi. Geri dönen davaya bakan Bursa 1. İdare Mahkemesine de yeni bir yargıç heyeti atandı. Bu yeni heyetin atadığı bilirkişiler ise antik kentin üzerine AVM yapılmasının zeminini hazırlayan bir rapor hazırladılar. Mahkeme geçtiğimiz günlerde verdiği kararla bu bilirkişi raporunu dayanak göstererek AVM inşaatına karşı açılan davanın reddedildiğini açıkladı” dedi. 

BİLİRKİŞİLERİN GEÇMİŞİ SABIKALI

Gökbayrak, bilirkişi heyetindeki isimleri sert bir şekilde eleştirerek bu kişileri ‘Tarih katliamcıları’ olarak niteledi. Gökbayrak şu ilginç bilgileri aktardı: “Bilirkişi heyetinde yer alan Doç. Dr. Hasan Ferudun Özgümüş, Hasankeyf’i sulara gömen bilirkişi raporunu hazırlayan heyetin içinde yer aldı. Doç. Dr. Ahmet Vefa Çobanoğlu, İstanbul’daki Spradon kentini yok sayan TOKİ’nin ısmarlama raporunu hazırlayan heyette yer aldı. Bu iki kişi de sanat tarihçisi. Bilirkişi heyetindeki Adil Bayram ise dava açtığımız Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı İstanbul Kültür Varlıkları Kurullarından birinin üyesidir. Yeniden görülen davayı, tüm itirazlarımıza rağmen, arkeolojik alanı yok sayan sözde bilirkişi raporuyla kaybettik.”  Gökbayrak bu kararı temyiz edeceklerini, Myrlea antik kentinin bulunduğu tüm alanın 1. derece sit alanı olması ve bir an önce kazılara başlanması için Kültür Bakanlığına bir kez daha başvuruda bulunacaklarını dile getirdi. Gökbayrak, “Adalet yerini bulana kadar mücadelemizi sürdüreceğiz” dedi.