Nerede o eski bayram gazeteleri?

Görkem KINACI
İstanbul

Hey gidi eski bayramlar denilince akla gelen bir çok şeyin içerisinde yer alan bayram gazeteleri bir çok gazete çalışanının ‘ah’ çekerek anımsadığı, özlem duyduğu anılar arasında. 

Tüm gazetelerin yerine tek başına çıkan, böylece basın emekçilerine de tatil imkanı veren gazeteler çok uzun zamandır artık yok... Senede en az da iki kere yad edilen o günlere ne oldu da yok oldu?

12 Haziran 1992’de, Ramazan ve Kurban Bayramlarında günlük gazeteler yerine sadece Türkiye Gazeteciler Cemiyetinin Bayram Gazetesi, çıkarması geleneği ortadan kalktı. 

İstanbul, İzmir ve Ankara Gazeteciler Cemiyeti 1946-1995 yılı boyunca bayramlarda “Bayram Gazetesi” çıkarıyordu. Çünkü 5953 sayılı Basın İş Kanunu’nun 20. maddesine göre ulusal gazetelerin bayramda gazete çıkarması yasaktı.
1992’de Sabah gazetesinin o dönemki Genel Yayın Müdürü Zafer Mutlu “Biz bayramlarda da yayınlanacağız. Bayram günlerinde ulusal gazetelerin yayınlanmaması tam bir saçmalık... Bu uygulama serbest piyasa ekonomisinin ruhuna aykırı... Okur, düşük kaliteli bayram gazetelerini almaya mecbur bırakılıyor” demişti İşte tartışmanın fitili de yakılmış oldu. 1993’te yılında Anayasa Mahkemesi, dini bayramlarda Bayram Gazetesi dışında gazete çıkarılmasını yasaklayan yasa hükümlerini Anayasa’ya aykırı buldu ve iptal etti.  O günden sonra da tüm ulusal gazeteler bayramda da gazete çıkarmaya başladı. 

FEHMİ KORU: FARKLI  HABER AZALDI

Bayram gazetesinin varlığına ilişkin Fehmi Koru’da kişisel blogundan bir yazı yayımlayarak bayram gazetesini anımsattı. Koru bayram gazeteleriin kaldırılması ile sadece gazetecilerin  çalışmak zorunda kalmasına değil aynı zamanda ‘özel ve farklı haber’ azlığına da vurgu yaptı. 

Koru’nun yazısının ilgili bölümü şöyle : “Eskiden, her gün aksatmadan okur önüne çıkan gazeteler iki dini bayram boyunca yayınlanmaz, onların yerine her büyük ildeki gazeteciler cemiyetleri ‘Bayram’ adıyla bir gazete çıkarırlardı.

Günlük haber ve yorum ihtiyacını birden fazla gazeteyle doyuranların bulunduğu internet-öncesi dönemde, okurlar, yılda 7 gün tek bir gazeteyle yetinmek zorunda kalırlardı.

Benden de yazı istendiği için biliyorum, ‘Bayram’ gazetesini çıkaran cemiyetin görevlendirdiği konuk yayın yönetmeni, okur önüne, siyaset-dışı konularda yazılmış yazılarla hazırladığı gazeteyi sunardı.

Sonra bir gazete, Zafer Mutlu’nun Sabah’ı, “Bayramlarda gazete çıkarma yasağı kalkmalı”diye kampanya açmış ve işi emrivaki ile ilk bayramda gazete çıkaracağını ilana kadar vardırarak istediği sonucu almayı da başarmıştı.

O gün ‘Bayram’ gazeteleri geleneği yok edilmiş oldu.

İyi mi oldu? Sanmıyorum.

Kampanyaya en hızlı taraftar olan gazete yöneticilerinden biri, yıllar sonra, “Hayatımın en büyük hatası” diye hayıflanacaktı o girişime katılması yüzüne vurulduğunda…

Gazeteci milleti, herkes gibi bayramda tatil yapabilirken, şimdi yılın 365 günü görev başında olmak zorunda; diğer günlerde temcit pilavı gibi okurlara sunduğu türden siyaset kokan yazıları bayramda da yazmak zorunda artık.

Siyasi yorumcuların ‘siyaset-dışı’ konularda da kalem oynatabileceğinin kanıtı olan keyifli yazılardan da mahrum kalındı.

İki gündür gazetelere ‘Acaba farklı davranan olmuş mudur?​’ merakıyla göz gezdiriyorum, kimse “Bugün bayram, okurlara farklı bir ürün sunayım” endişesi taşımıyor.
Hep aynı konu: Siyaset, siyaset ve yine siyaset…” 

BAYRAM GAZETESİNİN İÇİNDE NE OLURDU?

Medya Günlüğü’nde yer alan bilgilere göre; Bayram Gazetesi her bayramda neredeyse aynı başlıklar ve sayfa düzeniyle çıkardı. Bayramın ikinci günü sayfanın tepesinde mutlaka dönemin başbakanının klasik mesajlar içeren yazısı yer alırdı, daha sonraki günler ise muhalefet liderlerinin. Çok sayfalı ve ama doğrusunu söylemek gerekirse inanılmaz sıkıcı bir gazeteydi çünkü sayfalarının neredeyse yüzde 70-80’i reklamlardan oluşurdu. Sonuçta bütün gazetelerin çıkardığı “ortak gazete”olduğu için etliye sütlüye hiç karışmaz, “Bugün Bayram, ne güzel!.. Lay lom lom!..”havasında çıkardı.

Gazetecilerin bayramlarda tatil yapabilmesini bu gazete sağlardı. Bayram Gazetesi çıktığı için gazetecilerin neredeyse tamamı bayramı aileleriyle geçirebilirdi. Bayram Gazetesinde arzu edenler ve tabii fazladan bir gelire ihtiyacı olan gazeteciler çalışırdı. Gazeteciler Cemiyeti elde edilen reklam gelirini gazeteciler için harcardı. Üstelik, çalışanlar için eğlenceliydi; rahat bir ortamda sohbet ederek, haber atlama korkusu olmadan gazete yapılırdı...