Türkiye hangi kapıyı kapatıyor?

Sedat YILMAZ

Irak Federe Kürdistan Bölgesi’nin bağımsızlık referandumu gündeme geldikten sonra “Kapıları kapatırız”, “Ekonomik yaptırım uygularız” diyen Türkiye, 1500’ü aşkın firmayla Federe Kürdistan ekonomik pazarının yüzde 50’sini kontrolü altında tutuyor. Türkiye İhracatçılar Meclisinin (TİM) 1 Ocak-31 Ağustos 2017 tarihleri arasında kaydettiği 95 milyar 424 milyon 754 bin 850 dolar ihracatın 5 milyar 566 milyon 134 bin 910 dolarının Irak’a, bunun da büyük bölümünü Federe Kürdistan’a yaptığı biliniyor. Kürdistan bölgesine yapılan ihracatın aslan payını ise batıdaki kentler alırken, Kürt kentlerinin ticari faaliyeti gittikçe azalıyor.

BATIDAKİ KENTLER İHRACATINI ARTTIRDI 

Irak Federe Kürdistan’a yapılan ihracatın büyük bir bölümünü Afyon, Trabzon, Rize, Sakarya gibi kentler yapıyor. 

Geçen yıl 1 Ocak-31 Ağustos tarihleri arasında 1 milyon 50 bin 80 dolar ihracat yapan Aksaray, yüzde 73 artışla aynı dönemde 1 milyon 824 bin 940 dolara mal sattı. Aynı dönemde Çanakkale yüzde 115 artışla 210 bin 110 dolar ihracat yaptı. 702 bin 505 dolarlık ihracatını yüzde 383 arttıran Çankırı, 3 milyon 395 bin 140 dolarlık satış yaptı. Düzce, 478 bin 20 dolarlık ihracatını rekor bir artışla bu yıl aynı dönemde 4 milyon 431 bin 620 dolara çıkardı. Kayseri, 127 milyon 270 bin 910 dolarlık ihracatını 148 milyon 862 bin 350 dolara çıkardı. AKP ile yıldızı parlayan Konya, 114 milyon 647 bin 490 dolarlık ihracatını bu yıl yüzde 26 artışla 144 milyon 882 bin 260 dolara çıkardı. Yüzde 82 artışla atağa geçen Rize, 55 bin 360 dolarlık ihracatını 100 bin 620 dolara çıkardı. Trabzon, yüzde 60 artışla 6 milyon 628 bin 160 dolarlık ihracatını 10 milyon 617 bin 880 dolara çıkardı. Afyon, yüzde 38’e varan artışla 37 milyon 434 bin 670 dolarlık mal satışını 51 milyon 447 bin 220 dolara çıkardı. 

BÖLGENİN İHRACATI DÜŞTÜ

Bölgedeki kentlerin ise Federe Kürdistan’la ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre düştü. Buna göre, 1 Ocak-31 Ağustos tarihleri arasındaki geçen yılla karşılaştırmalı ihracat rakamları şöyle: Geçen yıl 21 milyon 794 bin 810 dolar ihracat yapan Adıyaman, yüzde 57 düşüşle 9 milyon 357 bin 140 dolara kadar geriledi. Elazığ, yüzde 13 düşüşle 10 milyon 580 bin 310 dolar olan ihracatı 9 milyon 301 bin 490 dolar oldu. Geçen yıl 3 milyon 587 bin 480 dolar ihracat yapan Erzurum’un ihracatı, bu yıl aynı dönemde 2 milyon 999 bin 870 dolara düştü. 860 bin 490 mal satan Siirt, yüzde 85’lik düşüşle 130 bin 640 dolara geriledi. 52 milyon 783 bin 230 dolar mal satışı yapan Urfa, 40 milyon 893 bin 530 dolarda kaldı. 1 milyon 771 bin 50 dolarlık ihracatı yüzde 50 gerileyen Van, 909 bin 130 dolarda kaldı. Yüzdelik olarak en sert düşüş ise Dersim’de yaşandı. Geçen yıl 34 bin 480 dolarlık ihracat yapan Dersim yüzde 100 düşüşle sıfır ihracat yaptı. Antep, yüzde 2’ye yakın bir kıpırdamayla 1 milyar 59 milyon 212 bin dolardan 1 milyar 77 milyon 487 bin 90 dolara ihracat yaptı. Statik seyir izleyen Diyarbakır’ın ise, 56 milyon 222 bin 380 dolarlık ihracatı yüzde 8’lik ivmeyle 61milyon 36 bin 920 dolara çıkabildi.  

SAVUNMADAN MÜCEVHERE 

Irak Federe Kürdistan Bölgesi’ne sektörel olarak en fazla ihracat ise, diğer sanayi ürünleri, fındık ve mamulleri, halı, hazır giyim ve konfeksiyon, hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri, kuru meyve ve mamulleri,  mobilya, kağıt ve orman ürünleri, mücevher, otomotiv endüstrisi, savunma ve havacılık sanayii ve su ürünleri ve hayvansal mamullerden yapılmakta. Kürdistan bölgesinde faaliyet gösteren firmalar ağırlıklı, inşaat, enerji, finans, gıda, tekstil ve turizm-otelcilikle öne çıkıyor. (Diyarbakır/MA)