İşçi kendi eliyle başka bir işçinin sonunu hazırlıyor
Toyoto'da işçiler, A, B, C, D ve E gibi gruplandırmaların yapıldığını, yapılan zamların da buna göre belirlendiğini belirttiler.
Arzu ERKAN
Kocaeli
LC Waikiki’ye yeni yöneticilerin Toyota’dan gelmiş olması, gözleri bu fabrikada uygulanan sisteme çevirdi. Toyota’da performansa dayalı ücret politikası uygulanıyor. Performans kriterlerinin başında ise istirahat almamak, mazeret izni kullanmamak, işe geç gelmemek ve ayda en az dört kaizen (iyileştirme) vermek geliyor. Tüm bu koşullar eksiksiz yerine getirilmiş olsa da asıl belirleyici olanın amirlerin değerlendirmeleri olduğunu kaydeden işçiler, performans ölçümlerinin ardından A, B, C, D ve E gruplandırmaların yapıldığını, A grubundaki işçilerin en yüksek zammı aldığını, D grubuna zam verilmediğini, E’deki işçilerin ise işten atılma potasına girdiğini aktarıyorlar.
11 yıllık bir işçi, “Bu fabrikada ‘10 kişinin yaptığı işi 8 kişiye nasıl düşürürüz’ konulu eğitimler bile verildi. Aslında işçi kendi sonunu kendisi getirdi. Herkes birbirini takip eder, birbirinin açığını kollar hale geldi. İşçi arasındaki rekabet gün geçtikçe arttı ve artmaya da devam ediyor” diye konuştu. Fabrikada “adam azaltma” isimli bir grup olduğunu kendisinin de bir süre bu grupta yer aldığını söyleyen başka bir işçi ise şunları söyledi: “Bir gün ofiste çalışıyorum kaynağın grup lideri geldi. ‘Buldum’ diye içeri girdi. Hatta çalışan bir işçinin 3 saniye boşluğu olduğunu bulmuş. ‘Bir vardiyada 17 dakika yapar’ dedi. Yani amaç belli maksimum işi minimum adamla yapmak.”
İNSANILMAZ REKABET YARATILIYOR
Toyota üretim sistemini, “gereksiz kaynak kullanımlarının yok edilmesi ve verimliliğin artırılması” olarak tanımlıyor işçiler. Bir Toyota işçisi bu sitemi şu sözlerle aktardı: “Kalite hattında çalışıyorsun 80 saniyede bir arabayı kontrol edeceksin. Senin görmediğin bir noktadan amir seni izliyordur ama sen farkında değilsindir. Hattı terk ettin ve su içmeye gittin 10 saniye zamanını aldı bu ama işi kaçırmadın kontrolü tamamladın. Ertesi gün arabayı 70 saniyede kontrol edeceksin demektir. Zaten hattı bırakıp, tuvalete falan gidemezsin yerine biri gelecek ki ancak o zaman gidebilirsin.”
Eğitimler, kalite çemberleri ve kalite gruplarının, işçilerde ilk başlarda ‘Bana değer veriliyor’ duygusu yarattığını dile getiren işçi, “Zamanla gördük ki bu inanılmaz bir rekabet yaratıyor. Deniyor ki ‘Bak o bu ay 3 Kaizen (iyileştirme) verdi sen 2 verdin.’ İster istemez geriliyorsun. Zaten bir süre sonra da zorunluluk haline geldi. Ayda 4 Kaizen vermezsen bu direkt performans zammını etkiliyor. Bu da insanda inanılmaz bir baskı yaratıyor” dedi.
Verilen öneri ve iyileştirmelerin sadece ve sadece maliyetleri düşürdüğü ölçüde fabrika yönetimi tarafından dikkate alındığını kaydeden 10 yıllık başka bir Toyota işçisi ise çalışma koşulları ile ilgili işçi lehine taleplerinin ise dikkate alınmadığını anlattı. İşçi “Verimlilik yöneticilere göre en az işçi ile en çok işi yapmak. Sen bu bant hızı yüksek, şöyle rahatsızlıklara neden oluyor desen dikkate bile alınmaz. Mesela bizde adam azaltma grubu var. Bu gruba bizim gibi hatta çalışan 5 arkadaşı verdiler. 30’ar kişilik gruplardan 1 kişi eksilttikleri 5 kişinin yapması gereken işi 4 kişiye indirdikleri için beşi de takım lideri oldu. Bundan daha iyi rekabet olur mu? İşçi kendi eliyle başka bir işçinin sonunu hazırlıyor ve sonunda terfi ediyor” diye konuştu.
{{70822}}
Fabrikada patron tarafından atanan ve adına ‘endüstri ilişkileri temsilcileri’ denilen temsilciler olduğunu, işçilere de ‘Bu arkadaşlar sizin sorunlarınızı dinleyip, üst yönetime iletecekler’ dediklerini kaydeden 9 yıllık Toyota işçisi, devam etti: “Bu tam bir demokrasicilik oyunu şimdi bu arkadaşların adı işçi temsilcisi. İşçi mi seçmiş hayır. Kim seçmiş belli değil. Bu arkadaşlar ayda bir kere üretimi durduruyor çay mahallelerinde işçileri dinliyor, not alıyor. Sen sorunlarını söylüyorsun bir sonraki toplantıda sana verilen cevap ‘Çalışmalar devam ediyor.’ Zaten iki cümleleri var ya ‘araştırılıyor’ derler ya da ‘Çalışmalar devam ediyor’. İşçinin söz hakkı varmış nerede tam bir kandırmaca.”
