Kaz Dağı’nı ‘en vahşi yöntemle’ siyanüre boğacaklar

Özer AKDEMİR
İzmir

Balıkesir Havran’da işletilmesi planlanan altın madeni Kaz Dağı’nın eşsiz ekosistemine yeni bir tehdit olacak. Tamamı orman ve tarım arazisi üzerinde kurulması planlanan altın işletmesinin yöredeki endemik bitkilere vereceği zararlar şirketin kendi hazırladığı proje tanıtım dosyasında bile itiraf ediliyor.

KOZA’NIN TAŞERONUYDU

Havran’ın 15 km kuzeydoğusunda işletilmek için ÇED sürecine başlayan altın madeni şirketi Eğmir köyüne 3.4 km, Büyükşapçı köyüne 1.4 km ve Küçükşapçı köyüne ise 3.3 km uzaklıkta yer alacak. Daha önce Amerikan Normandy’e  ait olan saha çeşitli el değiştirmelerin ardından şimdi Bahar Madencilik Ltd. Şti’nin elinde. Bahar Madencilik,  FETÖ’nün para kaynağı gibi gerekçelerle el konulup TMSF’ye devredilen Bergama, Gümüşhane, Eskişehir gibi yerlerde altın işletmeciliği yapan Koza İpek grubunun taşeronu durumundaydı. 

EN VAHŞİ YÖNTEM VE SİYANÜR

Demirtepe Projesi adı verilen altın işletmesinin ÇED proje tanıtım  dosyasında 16 milyon ton rezervi olduğu dile getiriliyor. İşletme bilim insanları tarafından “en vahşi yöntem” olarak adlandırılan siyanür yığın liçi yöntemi ile açık ocak işletmeciliği şeklinde çalışacak. İşletme faaliyetinin 10 yıl süreceği belirtilirken, cevher arama çalışmalarının sürdüğü ve yakınlarda yeni cevher yatakları bulunması durumunda projenin ömrünün uzamasının söz konusu olduğu belirtiliyor. Maden işletmelerinin hemen hepsinin uyguladığı bu yöntemle, işletme faaliyete geçtikten bir iki yıl sonra kapasite artışına giderek ömrünü katlıyorlar. Proje tanıtım dosyasında 10 yılda ortaya çıkacak olan 2.65 milon m3 pasanın açık ocağın kuzeyi ve güneyinde belirlenen sahalara depolanacağı ifade ediliyor. Yılın her günü 3 vardiya halinde çalışması planlanan madenin inşa aşamasında 250, işletme aşamasında ise 234 kişinin çalışması planlanıyor. Sahada daha önce Kuars madenciliği için 2010 yılında verilen ‘ÇED gerekli değildir’ kararı herhangi bir işlem yapılmadığı için yıllar içerisinde geçersiz hale gelmiş. Daha sonra ise el değiştiren maden sahasında altın işletmeciliği için planlar yapılmaya başlanmış. 

İLK SAHİBİ BERGAMA’DAN TANIDIK: NEWMONT

Sahanın ilk sahibi olan Newmont Mining Corporation (Newmont), ruhsatları 2004 yılında  Teck Resource Limited (Teck) şirketine sattı. Sahada Teck tarafından 2006 -2011 yılları arasında maden arama çalışmaları yürütüldü. Proje ruhsatları Ekim 2016 yılında imzalanan satış anlaşması ile Bahar Madencilik tarafından satın alındı. 

TAMAMI ORMAN VE TARIM ARAZİSİ

Proje tanıtım dosyasındaki haritaya göre ÇED izin alanının yaklaşık yüzde 79’u (547,4 ha) orman (karaçam ve meşe) geri kalan kısım ise tarım arazisi olduğu görülüyor. 2014 yılında alanda yapılan yüzeysel gözlemler, yöre halkının anlatımları ve literatür taramasına göre bölgenin flora fauna değerlendirmesinde madenciliğin yörede yapacağı tahribatın itirafları olarak değerlendirilebilir. 

1 ENDEMİK TÜR VAR VE SAYI ARTACAK

Proje alanında 44 familyaya ait 182 tür bitkinin yayılış gösterme ihtimali olduğunun altı çizilirken, “Yapılacak çalışmalar ile bu sayı doğal olarak değişecektir. Tahminimize göre var olduğu düşünülen türlerden biri endemiktir. Alanda yapılacak detaylı floristik çalışmalar ile endemik sayısının artacağı kesindir. Çünkü Kaz Dağları silsilesi çok sayıda lokal endemik bitki türü barındırmaktadır” denilmekte. Dosyada muhtemelen bu endemiklerden Prangosilanae (Kaz Çakşırı), Cirsium steirolepis (Kaz Kangalı), Verbascum simavicum (Simav Sığırkuyruğu) ve Digitalis trojana (Yüksük otu) türlerine proje alanında da rastlanacağı dile getiriliyor. Ayrıca proje alanı ve yakın çevresinde yaşadığı belirlenen yabanıl kuş türleri arasında yaygın, tehlike altında olmayan türler olduğu gibi nadir, koruma altındaki türler de bulunduğu ifade ediliyor.  

Kaz Dağı’nın yeni kabusu: Kısacık altın madeni