Adını devrimden alanlar

Oğuzhan Aykut EKŞİOĞLU
İstanbul

Dünyanın her yerinde sınıf mücadelesi verenler çocuklarına isim koyarken kimi zaman kaybettikleri ya da çok sevdikleri mücadele arkadaşlarının kimi zaman ideolojilerini yansıtan isimleri seçmeye çalışmışlardır. Türkiye'de ismi Devrim, Deniz, Erdal, Ulaş, Özgür, Sinan, Emek, Ekim gibi isimlere sahip çocukların ailelerinin devrimci geçmişi vardır diyebiliriz.

20. yüzyıl başlarında Rusya'da işçi ve köylülerin çarlık rejimine karşı mücadeleleriyle hızlı dönüşümler yaşandı. 1905 Devrimi, 1917 Şubat ve Ekim Devrimleri sonrasında kuruluş aşamasındaki sosyalizm, kitleleri sosyal, kültürel ve ekonomik olarak derinden etkiledi. Devrimler ve sosyalizm inşasındaki bir ülkede doğan bebeklerin isimleri de ailelerin yaratıcılığı ve devrimci mücadelelerinin izlerini taşıyordu. İşte bu isimlerin bazı örnekleri ve isimlerin anlamları:

DEVRİMİN RÜZGARI İLE

Vladlen; Vladilen: Vladimir Lenin
Vilen; Vilena: V. I. Lenin
Les: Lenin, Stalin
Lestak: Lenin, Stalin, komünizm
List: Lenin i Stalin (Lenin ve Stalin)
Majenlest: Marks, Engels, Lenin, Stalin
Ninel: Lenin'in tersten okunuşu
Stalen: Stalin, Lenin
Ryem: Revolusiya, Engels, Marks (Devrim, Engels, Marks)
Marlen: Marks, Lenin
Mels: Marks, Engels, Lenin, Stalin
Melor: Marks, Engels, Lenin, Oktabriskaya
Revolusiya (Marks, Engels, Lenin, Ekim Devrimi)
Proletarii: Proleter
Revdit: Revolusionni ditya (Devrimci çocuk)
Revmir: Revolusiya, mir (Devrim, barış)
Buntar: Asi
Barrikada: Barikat
Krarmija: Krasnaya Armiya (Kızıl Ordu)
Lenara: Leninskaya armiya (Lenin'in ordusu)
Arvil: Armiya V.I.Lenin (V.I. Lenin'in ordusu)
Lenta: Leninskaya trudovaya armiya (Lenin'in işçi ordusu)
İskra: Kıvılcım
Kommuna: Komün
Krasnyi: Kızıl
Gertruda: Geroinya truda (kahraman işçi (kadın))
Velira: Veliki raboçi (Büyük işçi)
Pravlen: Pravda Lenina (Lenin-Gerçek – dönemin Bolşevik gazetesi anlamı gerçek olan Pravda'ya atıf yapılmış)
Revmark: Revolusionni Marksizm (Devrimci Marksizm)
Rim: Revolusiya i mir (Devrim ve barış)
Veor: Velikaya Oktabriskaya revolusiya (Büyük Ekim Devrimi)
Silen: Sila Lenina (Lenin'in gücü)
Taklis: Taktika Lenina i Stalina (Lenin ve Stalin'in taktikleri)
Ateist: Ateist
Avangarda: Avan-gart (Dönemin sanat akımına atıf yapılmış)
Dinamit: Dinamit

FRANSIZ DEVRİMİNDEN EKİM DEVRİMİNE

Fransız Devrimi ve Paris Komünü deneyimi Ekim Devrimi’nin yol göstericilerinden olduğundan bazı isimler de bunlara atıf yapıyor.

Bastil: Fransız devrimcilerinin baskın yaparak mahkumları kurtardığı ve Fransız devriminin başlangıç noktası kabul edilen hapishanenin adı.
Danton: Georges Jacques Danton, Fransız Devrimci
Parizhkommuna: Paris Komünü

Rus ve diğer Sovyet halklarının kültüründe olmamasına rağmen Alman ideologlarının isimlerine de rastlamak mümkün.
Bebel: August Bebel, Alman Marksist
Engelina: Friedrich Engels
Marks: Karl Marx

UZAYA DAİR İSİMLER

Uzay yarışında; dünya çevresinde dönen ilk uydu Sputnik 1, uzaya gönderilen ilk hayvan (köpek) Laika, ilk insan Yuri Gagarin ve ilk kadın kozmonot Valentina Tereshkova gibi başarıların yeni doğan çocuk isimlerine yansımaları da bulunmaktadır:

Uryurvkos: Urra, Yura vi kosmose (Urra, Yuri uzayda (Urra: geleneksel Rus nidası)
Yuralga: Yuri Alekseyeviç Gagarin
Valentina Tereshkova: İlk kadın kozmonot
Vaterpezhekosma: Valentina Tereshkova - pervaya zenşina-kosmonavt

ENDÜSTRİYEL BAŞARI İSİMLERİ!

Sanayide büyük atılım hedefleyen işçi sınıfının yeni doğanları isimlendirirken de bu hedefe atıf yapması belki bugün bize ilginç gelebilir ama nadir de olsa rastlanılan bir durumdu.

Elekrifikatsiya: Elektrifikasyon
İndustriya: Endüstri
Tekstil: Traktor (e), Traktorina (k): Traktör
Dinamo: Hareket enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren araçtır. Sovyet Cumhuriyetlerinde kurulun spor takımlarının ön adı olarak da kullanılmıştır.
Pyatvçet: Pyatiletku v çetire goda; 5 yıllık plan- 4 yılda (Dünya savaşının, çarlık rejiminin ve kapitalistlerin yağmaladığı ekonominin düzelmesi için devrimle birlikte düzenli ekonomiye geçilmiş ve 5 yıllık plan yapılmıştır. Sovyet işçilerinin büyük özveriyle 5 yıllık planın hedeflerini 4 yılda gerçekleştirerek imza atmasına atıf yapmaktadır.)

CÜMLELERDEN İSİMLER

İsim birleştirmeler ve tamlamalar belki bize çok değişik gelmese de cümlelerin kısaltılmış halinin isimleştirilmesi oldukça değişik.

Dazdrasen: Da zdravstvuet sed'mogo noyabriya (Yaşasın 7 Kasım)
Dazdrasmigda: Da zdravstvuet smiçka goroda i derevni (Yaşasın kır ve kent arasındaki bağ)
Dazdraperma: Da zdravstvuet pervoe maya (Yaşasın 1 Mayıs)
Dalis: Da zdravstvuyut Lenin i Stalin (Yaşasın Lenin ve Stalin)
Yaslenik: Ya s Leninim i Krupskoy (Ben Lenin ve Kurupskaya'yım)
Pofistal: Pobeditel faşizma Iosif Stalin (Faşizmi yenen Josef Stalin)
Roblen: Rodilsia byt' leninstem (Leninist olmak için doğmuş)
Trik, Trikom: Komsomol, komintern, kommunizm  (3 K ya da kom anlamındadır: komsomol, komintern, komünizm)
Vidlen: Velikiye idei Lenina (Lenin'in Büyük Fikirleri)
Erlen: Era Lenina (Lenin'in çağı)