İran’da hükümetten ‘bedel ödersiniz’ tehdidi

İran’da hayat pahalılığına tepki olarak Meşhad ve Kirmanşah kentlerinden başlayarak İslami rejime tepki sloganlarıyla hükümet karşıtı bir içerik alan halk protestoları dördüncü gününde, güvenlik güçlerinin saldırılarına rağmen ülkenin geneline yayıldı. Önceki akşam ve gece de üniversitelerde marşlarla yürüyüş yapan gençler, başörtülerini çıkararak eylemlere katılan kadınlar, İranlı yöneticilerin posterlerini indiren kalabalıklar dikkat çekti. 

İKİ KİŞİ VURULARAK ÖLDÜRÜLDÜ

Polis tarafından vurulduğu belirtilen ve kanlar içinde yerde yatan iki İranlı erkeğin görüntüsü de sosyal medyada büyük etki yarattı. Reuters, güvenlik güçlerinin ateşiyle en az iki kişinin öldürüldüğü haberini geçti. 

Dorud kentinde meydana gelen olayla ilgili İranlı yetkililerden ise “Yabancı ajanlar öldürdü” açıklaması geldi. Lorestan vilayeti güvenlik şefi ve vali yardımcısı Habibollah Khojastehpur, “Ne polis, ne de güvenlik görevlileri ateş açtı. Sünni radikaller ve yabancı ajanların ölümlerden sorumlu olduğuna dair ipuçları var” diye konuştu. Ölenlerin isimlerinin ise Hamzeh Laşni ve Hüseyin Reşno olduğu açıklandı. 

Öte yandan gece boyunca binlerce kişi Khorramasad, Zancan ve Ahvaz gibi çok sayıda kentte yürüyüşler yaptı. Öfkeli grupların polis arabalarını yaktığı, hükümet binalarına saldırdığı görüntüler de medyaya yansıdı. Devlet televizyonu IRINN’e ise gösterileri yayınlama yasağı getirildiği ileri sürüldü. 

BAKANDAN ‘BEDELİNİ  ÖDERSİNİZ’ TEHDİDİ

Halkın yayılan öfkesini saldırılarla durduramayan Hasan Ruhani yönetimi mobil telefonlardan internet erişimini engelledi. AFP’nin haberine göre özellikle başkent Tahran’ın merkezi bölgelerinde internete ulaşım mümkün olmadı. 

İçişleri Bakanı Abdulrahman Rahmani Fazlı da “yasadışı gösterilere katılmayın” çağrısı yaptı, “Bedelini ödersiniz” diye tehdit etti. İran Devrim Muhafızları ise protestolara devam etmeleri durumunda göstericilerin “ulusun demir yumruğuyla” karşılaşacaklarını söyledi.

İran yönetimi gösterilerin “dış komplo” olduğunu iddia ediyor. İran’ın önemli din adamlarından Ayetullah Muhsin Araki, Fars Haber Ajansı’na yaptığı açıklamada, “Düşman yeni bir komplo yaratmak ve sosyal medya ile ekonomik konuları yeni fitne teşvik etmek için kullanıyor” dedi. 

Kadın İşlerinden Sorumlu Bakan Yardımcısı Massoumeh Ebtekar ise twitter hesabından, “Her ne kadar insanların protesto etme hakkı varsa da protestocular yönlendirildiklerini bilmeli” mesajı yayınladı. 

Öte yandan Middle East Eye sitesinin haberine göre, hükümete halkın taleplerini görmezden gelme konusunda uyarılar da mevcut 
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin Kültür Danışmanı Hesamoddin Ashena twitter hesabından, “Ülke işsizlik, yüksek fiyatlar, yolsuzluk, suya ulaşamama, sosyal uçurum, bütçenin dengesiz dağılımı gibi bir dizi ciddi zorlukla karşı karşıya” mesajı paylaştı. 

İran Emek Partisi (Tufan): İran’da bıçak kemiğe dayandı

SOSYAL MEDYA ENGELLEMESİ

İran devlet televizyonu, yükselen protestolara karşı ülkede "sosyal medyanın engellenmeye başladığını" duyurdu.

İran devlet televizyonuna konuşan güvenlik yetkilileri, ülke çapında giderek yayılan ve yükselerek devam eden hükümet karşıtı protestolara karşı "barışı sağlamak amacıyla, geçici olarak Instagram ve Telegram uygulamalarının engellendiğini" açıkladı
 

BÜTÇE KESİNTİLERİ VE HAK TALEPLERİ

İran’da aralık ayı başında açıklanan bütçedeki sosyal kesintiler, başta benzin zammı olmak üzere fiyat artışları halk kesimlerinin öfkesinin nedenlerinin başında geliyor. Öte yandan 2009 yılından bu yana yapılan sokak gösterilerinin güvenlik güçleri tarafından bastırılması da tepki topluyordu. Sendikacıların tutuklanması uluslararası tepki görürken, son bir yıldır da otobüs şöförleri, öğretmenler gibi çeşitli emekçi kesimler ile fabrikalarda ücret zammı, maaşların zamanında ödenmesi ve çalışma koşullarının düzeltilmesi talebiyle işçi grevlerinde de göreceli bir artış dikkat çekiyordu. 

‘TEMEL SORUNLAR HÂLÂ EKONOMİK’

AFP’ye konuşan İranlı gazeteci ve Nazar Haber Sitesi Yazıişleri Müdürü Payam Parhiz, gösterilerin nedenlerinin 2009’daki seçim yolsuzluğu gösterilerinden daha fazla ekonomik sorunlardan kaynaklı olduğunu belirterek, “Ardından, kültürel özgürlükler gibi ekonomik sorunların ötesine geçen sloganlarıyla orta sınıflar geldi” dedi. Halkın temel probleminin ekonomik olduğunu savunan Parhiz, “İnsanlar geçim kaynaklarını kaybettiler. Sorunları çözülene kadar protestoya devam edeceklerdir” diye belirtti. 

‘SAVAŞ BÜTÇESİNE TEPKİ BÜYÜK’

İranlı Gazeteci Omer Hojebri, eylemleri ciddi bir değişimin işareti olarak değerlendirerek, “Son 15-20 yılın en önemli gösterileri yapılıyor” dedi.  

Gelişmeleri Mezopotamya Ajansı’ndan Kenan Kırkaya’ya değerlendiren Gazeteci Hojebri, ülkedeki ekonomik göstergelerin bir süredir kötüye gittiğini ve resmi verilere göre işsizliğin yüzde 12’yi aştığını belirtti. Hojebri, “Sırf bu durum değişsin diye reform yanlıları seçimlerde Ruhani’ye destek verdi. İş bulsunlar, aş bulsunlar diye” ifadelerini kullandı. 

Ancak yeni yönetiminde özellikle savaş bütçesini arttırdığını ve halkın bu taleplerini önemsemediğini kaydeden Hojebri, şöyle dedi: “Biliyorsunuz Kirmanşan’ta deprem oldu. Devletin buraya bir yardımı olmadı. Halkın gönderdiği yardımlarda yerlerine ulaşmadı. Esfahan ülkenin en büyük iş merkezidir, buradaki fabrikalar kapatıldı. Zaten uzun bir süredir bir rahatsızlık vardı. Ancak buna rağmen Meclis Başkanı Ali Laricani, ‘Biz Haleb’i yeniden inşa edeceğiz, Suriye’yi ayağa kaldıracağız’ dedi. Bu da tepkiyi arttırdı. Öte yandan biliyorsunuz bu Reza Zarab ve Babek Zencani’nin dahil olduğu yolsuzluk olayı vardı. Türkiye bunun üzerini kapattı, inkar etti. Ama Zencani idama mahkum edildi. Siyasi olarak da bu olaydan Ahmedinejat dönemi sorumlu tutuldu. Ancak Ahmedinejat bunu yalanladı şimdi iş başında olanları suçladı. Ortada ciddi bir yolsuzluk var. İnsanlar bunun hesabını sormak istiyor.” 

‘RADİKALLEŞİYOR’

Ayrıca protestoların Ali Hamaney başta olmak üzere Ruhani yönetimini hedef almaya başladığını dile getiren Hojebri, eylemlerin gittikçe radikalleştiğini vurguladı. 
İranlıların Yemen, Suriye, Irak ve Lübnan’a aktarılan savaş bütçesinden de rahatsız olduğunun altını çizen Hojebri, gösterilerde Kürt yerleşim yerlerine Kirmanşan’ın öncülük ettiğini belirterek, “Kirmanşan’taki büyük otogar civarında büyük bir köprü var. Onun üzerine asılı dini Lider Ali Hamaney ile Humeyni’nin fotoğrafları indirildi yırtıldı. Yine diğer Kürt yerleşim yerlerinde de gösteriler var” diye belirtti.

Hojebri, ayrıca bir süre önce Mahabad, Meriwan, Seqiz, Serdeşt ve Piranşar gibi Kürt yerleşimlerinde Kolber isyanı yaşandığını da hatırlatarak, “Zaten o bölgede sürekli bir isyan var” dedi. 

15-20 YILIN EN CİDDİ  EYLEMLERİ

Ruhani dönemine destek veren kadın ve gençlerin eylemlerdeki yoğunluğuna işaret eden Hojebri, eylemlerin de son 15-20 yıldır gelişen en ciddi eylemler olduğunu belirtti ve şöyle dedi: “Bu işin geri dönüşü olacağını sanmıyorum. Bugünden yarına olmak ama bir dönüşüm ve değişim süreci başladı bana göre. Bu gelişme, ideolojik, siyasi ve sosyal olarak ciddi bir değişimin işaretidir.” (DIŞ HABERLER)

İran'da neler oluyor? 6 soruda hükümet karşıtı protestolar