Türkiye'de evrim neydi ne oldu?-2

90’lı yılların sonu ve 2000’li yılların başında artık AKP iktidarının ve köklerinin yaşamın her alanına damgasını vurduğu ve evrim eğitiminin de bundan nasibini aldığı talihsiz bir dönemdir. Dönemin Milli Eğitim bakanı Hüseyin Çelik, “...Darwin teorisi yapısı dolayısı ile ateistlerle deistlerin dünya görüşüyle birebir örtüşen bir görüştür. Akıllı tasarım ise dinlerin yaratılışla ilgili görüşleriyle birebir örtüşür.”  diyerek Darwin’in teorisinin ateist fikirlerle örtüştüğü için bir ateist propagandası olduğunu söylemiş ve bu görüşlerin devletin kitaplarına girmemesi gerektiğini savunmuştur. Evrim eğitimini sansürlemeyi senelerdir bir alışkanlık haline getirmiş olan bu bakış açısı, aynı zamanda bu kuramı kabul edenleri de ateist, dinsiz ve tehlikeli insanlar olarak hedef göstermiştir.

EVRİMİN ÜZERİNDEKİ BASKILAR İLKÖĞRETİMDE

Bu görüşlerin ve baskının altında Türkiye’de evrim eğitiminin varlığından bahsetmek çok zor bir duruma gelmiştir. Türkiye’de eğitim alan bütün öğrenciler modern evrim kuramı ve insan evriminin bilimsel tarihini öğrenemeden eğitim almaktadırlar. Milli Eğitim Bakanlığı ve Talim Terbiye Kurulu’nun “Hayatın Başlangıcı ve Evrim” ünitesinin artık ders kitaplarında yer almayacağını açıklaması da uzun süreden beri evrim üzerinde süregelen sansürün artık doğrudan kaldırmaya kadar vardığını bizlere gösterdi. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanı Alparslan Durmuş, “Tartışmalı konuları öğrencilerin henüz kavrayabilecek bilimsel arka plana sahip olmadıkları kademelerde devre dışı bıraktık. Lise 9. sınıf biyoloji dersindeki ‘Hayatın Başlangıcı ve Evrim’ ünitesi de henüz bu tartışmayı yürütebilecek öncüllere sahip olmadıkları için lisans eğitimine ertelendi” açıklamasını yapmasına rağmen burada bahsedilen ertelemenin temeli atılmayan bir evrim eğitimine neden olacağı birçok eğitim bilimci tarafından dile getirilmiştir. Ayrıca toplum içerisinde iyi ahlaklı ve faydalı bir birey olmanın yegane yolunun inançlı bir insan olmakla mümkün olduğu benimsetilmeye çalışılmaktadır. Evrim karşıtları tarafından politik olarak inançsızlık ile bütünleştirilmiş evrim kuramı ise bu eğitimden geçen çocuklar için ahlaksızlık ve kötü insan olmakla eş tutulmaktadır. Radikal gazetesinin 04.03.2013 tarihli “Kur’an’dan Alıntılarla Evrim Teorisi” başlıklı haberinde, ODTÜ Biyogen Evrim Ağacı Grubu’nun farklı şehirlerde düzenlediği “Türkiye Evrimle Tanışıyor” seminerlerinin İzmir bölümünde okul öğretmenlerinin bu tür seminerlere öğrencilerin katılmasını istemediği ve hatta kendi derslerinde de evrim kuramı hakkında öğrencilerin sormaları ve öğrenmek istemelerine rağmen konuşmak istemediklerini ve konuyu geçistirdiklerini belirtiyor. Bornova Anadolu Lisesi’nden bir 9. Sınıf öğrencisi okulda evrim teorisine verilen değeri şöyle özetliyor: “Biyoloji dersine giren bir hocamız evrimi savunanlar hakkında hakaret ediyor. Kur’an’dan ayetler gösterip arkadaşlarımızı etkileyip evrimi yalanlamaya çalışıyor. Darwin ve Lamarck’ı kötüleyip hakaret ediyor. Evrimleşen insan resimlerini gösterip dalga geçiyor, ‘bunlar benim dedemmiş’ deyip gülüyor ve sınıftaki öğrenciler gülmeyince de neden gülmediniz diye azarlayıp zorla güldürüyor. Biz okulda evrimi taraflı olarak görüyoruz.” Türkiye’de çok küçük yaşlarda başlayan inanılmaz bir dindarlaştırma ve muhafazakarlaştırma politikası eğitim alanında yoğun bir biçimde uygulanmaktadır. O kadar küçük yaşta bu kadar kompleks dini doktirinleri öğrenen ve geri kalan eğitim yaşamında da bu uygulamanın kurbanı olan öğrencinin evrim teorisini anlamaması ve reddetmesi çok beklenmedik bir sonuç değil. Peki MEB’in ve Talim Terbiye Kurulunu’nun arkasına sığındığı, lisans eğitimine ertelenme durumuna baktığımızda, cidden lisans eğitimi evrimi yeteri kadar anlatabilecek durumda mı?

LİSANS EĞİTİMİ EVRİM İÇİN ÇÖZÜM MÜ?

Ülkemizde 108 devlet üniversitesi içinde yaklaşık olarak 73 tanesinde biyoloji bölümü bulunmakta ve sadece 40 tanesinde evrim dersi okutuluyor. Bu ders ise genellikle 2 ya da 3 kredili ve birçoğunda da zorunlu değil, seçmeli bir ders statüsünde. Yaklaşık 6 tane devlet üniversitesinde Moleküler Biyoloji ve Genetik bölümü var ve sadece 1 tanesinde evrim dersi mevcut. Türkiye’de bulunan 62 özel üniversiteden sadece 2 tanesinde biyoloji bölümü var, ikisinde de evrim dersi programda yer almıyor. Ayrıca 10 özel üniversitede Moleküler Biyoloji ve Genetik bölümü var ve hiçbiri evrim dersine müfredatta yer vermiyor. Bununla birlikte az sayıda olan antropoloji bölümlerinde –biyoloji bölümlerinden iyi de olsa- durum çok da parlak değil. Türkiye’de 11 devlet üniversitesinde antropoloji bölümü var. Sadece 5 tanesinde evrim dersi ve 6 tanesinde insan evrimi dersi verilmektedir. Bu koşullar altında Evrim Teorisi’nin lisans eğitimine bırakılması aslında öğretilmemesinin çok kolay bir yolu olmuş ve hükümet tarafından yalancı bir propaganda ile toplum yanlış bir şekilde yönlendirilmeye devam edilmiştir.

BİLİMSEL BİR EĞİTİMİN TAHSİSİ...

Sonuç olarak, 1980 darbesinden sonra resmi olarak eğitim alanında uygulamaya sokulan muhafazakarlaştırma politikası halen aktif bir biçimde sürmektedir. Sonuç olarak, Türkiye’de biyolojik evrim kuramı eğitiminin mevcut hükümet politikaları ile uluslararası bilim standartları seviyesine ulaşabileceğine dair bir beklenti içinde olmaya gerek olmadığını yukarıdaki süreçten anlayabilmekteyiz. Tarafsız, bilimsel eğitimin gerekliliği için okullarda, üniversitelerde demoratik bir yapının tahsisi için çabalamak gerçek bir evrim öğretisinin temel yapısını oluşturmaktadır.

KAYNAKLAR

www.jmo.org.tr/

Apaydın, Z., H. Sürmeli. 2009. Undergraduate Students’ Attitudes Towards the Theory of Evolution. Elementary Education Online 8:820-842

İrez., S. ve Ç. D., Özyeral Bakanay. 2011. An assesment into PreService Biology Teacher’s Approaches to the Theory of Evo

Kaya, F. 2012. Censorship of Human Evolution Education in Turkey. Poster Presentation at the 18th European Anthropological Association, Ankara Turkey 3-6 September 2012.

Kence, A. 1998. Evolution versus Creation in Schools. Eubios Journal of Asian and International Bioethics 8:177-178