Malta, Liberya, Panama gemilerinde işçilere köle muamelesi!

Murat KUSEYRİ
Stocholm

Baltık Denizi’ndeki limanlarda müfettişlik yapan Hakan Andre, İsveç limanlarına mal getiren ve götüren bazı gemilerde çalışan mürettebata hayvandan daha kötü muamele yapıldığını, köle ücretleri ödendiğini söyledi.

İsveç İşçi Sendikaları Konfederasyonunun yayın organı ‘Arbetet’ gazetesi, son sayısında Malta, Liberya ve Panama bandıralı gemilerde çalışan mürettebata uygulanan vahşi muamele ve sömürüyü gündeme getirdi. 

Uluslararası Taşımacılık İşçileri Federasyonu (ITF), İsveç limanlarında gelen gemilerde çalışan mürettebata haklarını güvence altına alan ITF sözleşmesinin uygulanıp uygulanmadığını belirlemesi için  Håkan Andre’yi müfettiş olarak görevlendirdi.

Andre’nin görevi vergi ödememek, iş hukuku kurallarına uymamak ve kurumların denetiminden kurtulmak için Malta, Liberya ve Panama’ya yerleşen şirketlerin gemilerinde çalışan mürettebatın ücret, çalışma ve yaşam koşullarını araştırıp kurumlara bildirmek olarak belirlendi.
Kurumlar vergisinin yüzde 5’e kadar indiği Malta, Türkiyeli firmalar da dahil birçok gemicilik firması için çekim merkezi.

HAKLARINDAN MAHRUM ÇALIŞTIRILIYORLAR

Yapılan araştırmada, daha fazla kâr hırsıyla hareket eden gemicililk şirketlerinin az vergi ödemekle yetinmediği, gemilerindeki mürettebatı sendika ve toplu sözleşme haklarından yoksun kölece koşullarda çalıştırdıkları tespit edildi. Müfettiş Hakan Andre’nin deyimiyle “Hayvandan daha kötü muameleye uğruyorlar” ve “köle ücreti ödeniyor.”

Andre’nin İsveç limanlarına yük taşıyan gemilerde yaptıkları araştırma şirketlerin kurumları kandırmak mürettebatla iki ayrı sözleşme yaptıklarını gösterdi. Kurumlara verilen sözleşmede yasalara uygun ücret verilmesi ve iş yasalarına uyulacağı belirtilirken mürettebatta imzalatılan ve gizli tutulan sözleşmede mürettebat düşük ücretler ve kötü çalışma koşullarının altına imza atmak zorunda bırakılıyor.

Yılda teftiş ettiği 100 civarındaki gemiden 20’sinde çifte sözleşme uygulamasına rastladığını söyleyen  Andre, “Çalışma koşulları korkunç olabiliyor. Mürettebata hayvanca muamele yapılırken  gemi gösterişli ve yeni olabilir. (İşçiler) misillemeden korktukları için kurumlara şikayet etmeye cesaret edemiyorlar. Bizim İsveç limanlarında gördüklerimiz sadece buz dağının görünen kısmıdır ve genel olarak en iyisi” dedi.

GÜNDE 1 DOLARDAN DAHA AZ ÜCRET

Andre, örnek olarak da geçtiğimiz günlerde teftiş ettiği bir gemide karşılaştığı durumu gösteriyor. İşvereninin kurumlara verdiği sözleşmede mürettebatın aylık ücretinin 1350 dolar gösterildiğini ancak mürettebattan birinin yalnız kaldıklarında kendisine gösterdiği gerçek sözleşmedeki saat ücretinin bir doların altında olduğunu söyledi. 

Söz konusu kişinin 1 yıldan fazla sürekli çalışmasına karşın sözleşmede bunun 9 aydan daha az olduğunun yazıldığını söyleyen Andre, “Ama bu işçi tehdit ve işten atılmaya maruz kalmamak için şikayet etmedi” dedi.

İşverenlerin gemideki gerçek çalışma koşulları ve ücretler hakkında müfettişlerin bilgi edindiklerinden şüphelenmeleri durumunda mürettebata baskı yaptıklarını ve misillemelerde bulunduklarını da söyledi. 

ÜCRETLERİN TAMAMINI BİLE ÖDEMİYORLAR

Müfettiş Hakan Andre, bazı durumlarda ikna ettikleri gemi çalışanlarının şikayet hakkını kullandıklarını ancak hakkını arayanların daha sonra misillemelere maruz kaldıklarını somut örnekler vererek anlatıyor: “Stockholm limanına yük getiren bir gemideki personele ücretlerin sadece yüzde 60’sının ödendiği belirtildi. Andrê’nin ikna etmesi sonucu çalışanlar ücretlerinin tamamını talep etti. Taşımacılık Yönetim Kurulu, gemiye limanı terk etme yasağı koydu. Personelin ücretlerinin banka hesabına yatırılmasını istedi. 

Germicilik Şirketi, denileni yaptı ama iki hafta sonra işçilere telefon ederek Stockholm’de kendilerine ödenen miktarı şirkete geri vermelerini talep etti. İşçiler bunu reddedince de işlerine son verdi.

‘PEŞLERİNİ BIRAKMAYACAĞIZ’

Gemi çalışanlarının müfettişlerle ilişki kurduklarının anlaşılması durumunda kara listeye alındıklarını söyleyen Müfettiş Andre, yasaları uygulamayan gemi şirketlerine verilen cezaların bir kaç bin dolarla sınırlı olduğu için caydırıcı olmadığına dikkat çekti.

2013 yılında Birleşmiş Milletler Deniz İş Sözleşmesi’nin yürürlüğe girmesinden bu yana İsveç’te 7-8 gemiye  denize açılma yasağı getirildiğini söyleyen Andrê, “Bu ne yaptıklarını bildiğimizi anlatmanın bir biçimidir ve çalışanlara bu şekilde muamele ettikleri sürece peşlerini bırakmayacağız” dedi.