Mağdur mu, mağrur mu: Uber kimdir, nedir?

Cem ŞİMŞEK

Son dönemde Türkiye’ye yönelerek ulaşım pazarında yer tutmaya başlayan Uber’e ilişkin tartışmalar tüm hızıyla devam ediyor. Geçtiğimiz hafta taksi esnaflarının Uber şoförlerine yönelik saldırı ve saldırı girişimleriyle tartışmalar iyiden iyiye şiddetlendi. Gazete nüshalarına ve haber bültenlerine yansıyan Uber şoförlerine dönük saldırı haberleri nedeniyle şirket mağdur ilan edildi. Bu haberlerin ardından kamuoyu da taksiciler ve ‘Uber’ciler olarak ayrıştı. Peki mağdur olan uluslararası bir şirket olarak Uber mi, Uber şoförleri mi? Bir diğer soru ise Uber mağdur mu, mağrur mu?

UBER’İN KISA TARİHİNE KISACA BAKIŞ: NEREDEN NEREYE?

Uber Technologies Inc., dünya çapında 633 şehirde faaliyet gösteren uluslararası bir ulaşım tekeli. Uber, 2009 yılında StumbleUpon'un kurucu ortağı Garrett Camp ve 2007'de Red Swoosh’u satan Travis Kalanick tarafından UberCab olarak kuruldu. İlk kurucuların 2009’da yaptığı 200 bin dolarlık yatırımının ardından Uber projesine çeşitli şirketler yatırım yaptı.

Mayıs 2010'da yapılan lansmanın ardından, Uber'in hizmetleri ve mobil uygulaması 2011'de San Francisco'da resmen başlatıldı. Başlangıçta, uygulama kullanıcıların sadece siyah lüks arabaya binmesi üzerine kuruluydu ve fiyatı taksinin 1,5 katıydı.

2010 yılına gelindiğinde Uber, çeşitli şirketlerden 1,25 milyon dolar topladı. 2011'de sermaye tutarı 49 milyon dolara ulaştı. 2012 itibarıyla Uber uluslararası piyasalara açıldı. Sermaye artırımını sürdüren Uber’in 2015 başlarında sermayesi 2.8 milyar dolara ulaştı.

Uber’e yatırım yapan uluslararası tekeller arasında Google Ventures, Çinli arama motoru Baidu ve otomotiv sektörünün sürükleyicilerinden Toyota gibi isimler bulunuyor. Suudi Arabistan Kamu Yatırım Fonu da Uber’e 3,5 milyar dolar yatırım yaptı.

Çin pazarına girmekte zorlanan Uber, Çin'in önde gelen taksi uygulaması Didi Chuxing'e uygulama sattı. Buna karşılık Didi, Uber Global'e 1 milyar dolarlık yatırım yaptı. Uber, kuruluşundan itibaren özel sermaye yatırımcılarından 22 milyar dolar topladı.

2017’de şirketin toplam geliri 7.5 milyar dolar tutarında oldu. Aynı yıl için şirketin toplam aktifleri ise 15.3 milyar dolar değerindeydi.

ULUSLARARASI TEKEL PROJESİNE DÖNÜŞEN UBER!

Kuruluşundan bugüne yapısı oldukça değişen Uber yapılan yatırım ve ortaklıklarla adeta uluslararası tekellerin ortak projesine dönüştü. Uber’in yönetim kurulu üyeleri, şirketin kimlerce finanse edildiği ve nasıl bir uluslararası tekele dönüştüğü konusunda önemli ipuçları veriyor. Uber’in yönetim kurulunda yer alan isimlerin büyük bölümü başka uluslararası tekel konumundaki şirketlerde yöneticilik görevlerini yürütüyor.

İşte UBER’in yönetim kurulu üyeleri, görevleri ve temsil ettiği şirketler: