Kalbim Uşak’ta kaldı!

Kemal YALÇIN

Uşaklı Rum Pandazoğlu ailesinin oğlu ve “Vatan Vatanım Uşak, Ma Patrie Uşak” adlı kitabın yazarı Kosta Pandazoğlu Paris’te, 87 yaşında yaşamını yitirdi. 

Kosta Pandazoğlu Uşak’a ait 30.000 belge ve fotoğrafı Atina’daki Küçük Asya Araştırmalar Merkezi’ne bağışlamıştır.

Kosta Pandazoğlu hayatı boyunca Uşak’tan tarhana getirtmiş, yerel mutfağı tercih etmiş, Uşak’la ilgili belgeler toplamıştır. 

Vasiyeti üzerine 2003 yılında Uşak’tan götürdüğü bir torba toprak, 19 Mart’ta, Paris Satrouville de defnedilecek olan Kosta Pandazoğlu’nun mezarına dökülecek.

1915 ve 1922’de önce Selanik, ardından da Paris’e göç etmiş olan Pandazoğlu (Pandazopoulos) Ailesi’nin Paris’te doğmuş ilk çocukları olan Kosta Pandazoğlu’nun babası Eftim Pandazoğlu Uşak Rum Mahallesi (bugünkü Ünalan Mahallesi) kilise papazı ve muhtarıydı. 
 
1915’te bugünkü Ünalan Mahallesi Müjde Sokak’ta evleri bulunan ve oldukça varlıklı olan Pandazoğlu ailesinin bir kısmı Selanik’e, ardından da Paris’e göç ettiler. 

1922’de Türkler lehine zaferle sonuçlanan Rumların “Büyük Facia” olarak adlandırdıkları savaş sırasında Afyon, Denizli, Uşak ve Alaşehir’den topluca kaçan yerli Rum ailelerin geri dönme umutları Lozan’da, 30 Ocak 1924’te imzalanan Mübadele Anlaşması’yla son buldu. 

Pandazoğlu Ailesi’nin bir kısmı hâlâ Selanik’in Nea Efkapria (çoğunlukla Uşaklı Rum mübadillerin yaşadığı semt), diğer kısmı ise Paris’te yaşamaktadır. 

Kosta Pandazoğlu’nun (Pandazopulos), “Vatanım Uşak” adlı eserinde de dillendirdiği üzere babası Eftim, 1922’den sonra Uşak’ı bir daha görememiş olduğu için oğluna kendisi adına Uşak’a gitmesini vasiyet etmişti.  

Kosta Pandazoğlu ilk olarak 1992’de Uşak’ı ziyaret etmiş, ardından da defalarca Uşak’a gelmiştir. Son olarak 2003 yılında Uşak’a gelmiş olan Kosta Pandazoğlu yerel TV’lere de mülakat vermiş ve dönemin Uşak Valisi ve Belediye Başkanı tarafından kabul edilmiştir. 

Kosta Pandazoğlu kitabı “Ma Patrie Uşak, Vatanım Uşak” adlı eserinde Uşak’a ait 1900’lü yıllardan fotoğraflar ve belgeler yer almaktadır. Ayrıca 1922’ye kadar Uşak merkez nüfusunun onda birini oluşturan Rum cemaati hakkında detaylı bilgiler ve onların şu anda Selanik’te oturdukları semtteki isim ve adreslerini de vermektedir. Nea Efkarpia’da Uşak Bölgesi Mübadiller Derneği 1982’de kurulmuş ve faaliyetlerine devam etmektedir. Dernek Uşak gecelerini düzenli olarak tertip etmektedir.

Kosta Pandazoğlu’nun eseri “Ma Patrie Uşak” Fransızca yazılmış olup, Uşak Üniversitesi tarafından da bilimsel olarak Doç. Dr. Sadiye Tutsak ve Şakir Özdemir tarafından incelenmiştir.

Kosta Pandazoğlu Paris’te yaşayan Uşaklı ailelerle, Ass. Prof. Dr. Ahmet Ünalan ve Uşak’ta eczacı olan ve İstanbul Galatasaray Lisesi mezuniyeti nedeniyle Fransızca bilen Halit Kahraman’la, Murat Cömert ve Sinan Kuneralp’la diyalogunu sürdürmüştür. Ayrıca Okkan ailesi ile diyalog içinde olmuştur. 

12 Mart 2018’de ölen Kosta Pandazoğlu ardına Uşak’ı da ziyaret etmiş olan karısı Jutta, kız kardeşi Christine, iki çocuk ve torunlarını bırakmıştır. 

Kosta Pandazoğlu’nun ölümü ailesinde ve  Selanik Nea Efkparia semtinde büyük üzüntü yaratmıştır.

Sevgili Kosta Kardeşim senin acıların benim de acılarımdır. Senin hasretin benim de hasretimdir! 

Sevgili Kardeşim, “Vatan Vatanım Uşak, Ma Patrie Uşak” adlı bu değerli belgelerle dolu kitabı yazdığın için sana saygı ve şükranlarımı sunuyorum. Dilerim bu kitap Türklerle Rumlar arasında barış ve kardeşliğin gelişmesine, çekilen büyük acıların dinmesine yardımcı olur. Bu kitabı Türkçe’ye çevirtip yayınlamak benim borcumun borcu olsun!

Sevgili Kosta Kardeşim toprağın bol olsun! Mezarın çiçeklensin! 

(Bu bilgileri Paris’te yayınlanan Yeni Hayat gazetesinden aldım. Çok teşekkür ederim. Kemal Yalçın)