Eski hükümlü taşeron işçiler kurumların insafına terk edildi

Onur Bakır
Sendika Uzmanı

Bazı suçlardan hüküm giydiği için merkezi yönetimlerde kadroya yerel yönetimlerde ise şirketlere geçirilmeyen taşeron işçiler ile ilgili yönetmelik değişikliği yapıldı. Yönetmelik değişikliği yerel yönetimlerde çalışan eski hükümlü taşeron işçileri kapsamıyor. Merkezi yönetimlerde çalışan eski hükümlü taşeron işçilerin kadroya geçirilmesini ise kurumların insafına terk ediyor. 

KOŞUL KHK İLE GETİRİLDİ

696 sayılı KHK’nın 127. maddesi ile taşeron işçilerin kadroya (yerel yönetimlerde şirketlere) geçişi için getirilen önkoşullardan biri de Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesindeki eğitim ve yaş hariç memuriyete atanma şartlarını taşıyor olmaktı.Bu koşullardan biri de şuydu: 

“Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamak.”

Dolayısıyla, 

a) kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına mahkûm olan işçiler ve 

b) yukarıda tek tek sayılan suçlardan birinden mahkûm olan işçiler aldıkları ceza ne olursa olsun bu maddeye takıldılar ve başvuruları reddedildi.

Bu koşul nedeniyle binlerce eski hükümlü taşeron işçi, merkezi yönetimlerde kadroya, yerel yönetimlerde ise şirketlere geçirilmedi. 

 {{340268}}

BAKAN SÖZ VERMİŞTİ

Mağduriyetin büyümesi üzerine Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Jülide Sarıeroğlu şu sözü vermişti: “2 Nisan'dan sonra terörle bağlantılı olmamak kaydıyla cinsel saldırı, çocuk istismarı gibi suçları asla kabul etmeyeceğiz ama bunun dışında bugüne kadar çalışmış olan eski hükümlü kardeşlerimizin de kadroya geçişiyle ilgili şu andaki belirsizliği gidereceğiz ve onların da girişini 3 Nisan'dan itibaren inşallah gerçekleştireceğiz”. 

Bu çerçevede “Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Eski Hükümlü veya Terörle Mücadelede Malul Sayılmayacak Şekilde Yaralananların İşçi Olarak Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, 31 Mart 2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlandı. Ancak yönetmeliğin içeriğine bakılınca Bakanın sözünün gereğini yerine getirmediği açık bir biçimde görülüyor.

ESKİ HÜKÜMLÜ TANIMI DEĞİŞTİ

Kamu kurum ve kuruluşlarındaki yüzde 2 eski hükümlü kotası kapsamına girebilmek için bu yönetmelikteki “hükümlü” tanımına uygun olmak gerekiyor. Yönetmelikte yapılan değişiklikle “Affa uğramış olsa bile Devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, millî savunmaya karşı suçlar, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, cinsel saldırı veya çocuğun cinsel istismarı suçlarından” hüküm giyenler yine kapsam dışında tutuldu. Yani bu suçlardan hüküm giymiş olan taşeron işçiler için kadroya geçiş yolu yine kapalı.

Kasten işlenmiş suçlardan dolayı bir yıldan fazla hapis cezası alanlar ile zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık,  dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçları gibi kadroya geçişe engel olan diğer suçlardan hüküm giyen işçilerden a) cezasını tamamlayanlar, b) cezası ertelenenler, c) koşullu salıverilenler, d) denetimli serbestlikten yararlandırılanlar ise eski hükümlü kapsamına alındı. Bu durumda olan taşeron işçiler, eski hükümlü belgesi alma şartıyla, kamudaki eski hükümlü çalıştırma kotasının içine girebilecek.

15 maddede kadro verilmeyen yüz binlerce işçinin durumu

YERELDEKİ ESKİ HÜKÜMLÜLER YOK 

Yönetmeliğe eklenen geçici madde ile sadece merkezi yönetimlerde çalışan ancak kadroya alınmayan eski hükümlü taşeron işçiler ile ilgili bir düzenleme yapıldı. Yerel yönetimlerde çalışan eski hükümlü taşeron işçiler düzenlemeye dâhil edilmedi, bu işçilerin yerel yönetimlerin şirketlerine geçirilmesi için yeni bir düzenlemeye gidilmedi. Yani belediyeler, il özel idareleri, mahalli birlikler ve belediye şirketlerinin taşeronlarında çalışan eski hükümlüler için yeni bir hak getirilmedi. Bakanlık, üniversite, hastane gibi tüm merkezi kamu kurumlarında çalışan işçiler ise kapsama alındı ama bu işçiler için karar verme yetkisi kurumlara bırakıldı. 

MERKEZDE İNİSİYATİF KURUMLARDA

Yönetmelik, merkezi yönetimlerde çalışıp kadroya geçirilmeyen eski hükümlü taşeron işçilerin “eski hükümlü olduklarını belgelendirmeleri” ve “eski hükümlü olmaları dışında kadroya geçiş için gereken diğer tüm şartları taşıyor olmaları” koşulunu getiriyor. Yönetmeliğe göre bu durumdaki işçiler, talepte bulunmaları şartı aranmaksızın, çalıştıkları kurum tarafından eski hükümlü çalıştırma yükümlülüğü kapsamında işe alınabilecekler. Bu işe alma 696 sayılı KHK’nın kadroya geçiş hükümlerine tabi olacak. 

Ancak yönetmelik, “işe alınabilir” diyerek bir zorunluluk getirmemiş oldu ve bu konudaki kararı ve takdiri kurumlara terk etti. Yani bu yönetmelik değişikliğine göre kurumlar, eski hükümlü olduğu için kadroya geçirilmeyen işçileri isterse işe alabileceği gibi isterse işe almayabilecek. Yüzde 2 eski hükümlü kotasını zaten doldurmuş olan kurumlar hiçbir işçiyi almayabilecek. Kotayı doldurmamış kurumlar ise alacakları eski hükümlüleri ister kadroya geçirilmeyen taşeron işçilerden isterse diğer eski hükümlülerden seçebilecek. 

Sonuç olarak yerel yönetimlerdeki eski hükümlü taşeron işçiler için bir adım atılmadığı gibi, merkezi yönetimlerdeki eski hükümlü taşeron işçilerin akıbeti ise kurumların insafına terk edildi… 

MERKEZİ YÖNETİMLERDEKİ İŞÇİLER NE YAPMALI?

Yönetmelik değişikliğine göre merkezi yönetimlerdeki eski hükümlü işçilerin talepte bulunması zorunluluğu yok. Ancak bu işçilerin eski hükümlü olduklarını belgelendirme zorunlulukları var. Sonuç olarak, bu işçilerin eski hükümlü oldukları belgesini çalıştıkları kuruma sunması gerekiyor. Bu noktada –her ne kadar talepte bulunma zorunluluğu olmasa da- işçilerin bir talep dilekçesi vermesinde de yarar var. 

Yönetmelikte “eski hükümlü belgesi” deniyor ancak aslında bu isimde bir belge yok. Burada kastedilen belge Cumhuriyet Başsavcılıkları tarafından verilen “Tahliye Edilen Hükümlüye Ait Durum Bildirim Formu”. İş-Kur’un internet sitesinde de bu formun alınması isteniyor. Dolayısıyla merkezi yönetimlerde çalışan işçilerin en kısa sürede Cumhuriyet Başsavcılıklarına başvurarak bu formu alması gerekiyor. Öte yandan bu işçilerin bu formu alabilmesi için, şu 4 durumdan birine girmesi gerekiyor:

a) cezasını tamamlayanlar,
b) cezası ertelenenler,
c) koşullu salıverilenler,
d) denetimli serbestlikten yararlandırılanlar. 

İkinci adım ise taşeron işçinin çalıştığı kuruma başvuru yapması ve bu formu teslim etmesi. Yönetmeliğe bu formun teslim edilmesi yeterli. Ancak isteyen işçiler şu örnek dilekçe ile birlikte formu teslim edebilir:

…………..’na,

696 sayılı KHK kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçiş için yaptığım başvuru Devlet Memurları Kanunu’nun 48. Maddesinin (a) bendinin (5) numaralı alt bendinde belirtilen şartları taşımamam nedeniyle reddedilmiştir. 

31 Mart 2018 tarihinde Resmi Gazetede “Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Eski Hükümlü veya Terörle Mücadelede Malul Sayılmayacak Şekilde Yaralananların İşçi Olarak Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” yayınlanmıştır.

Bu yönetmeliğin 2. maddesi ile “Devlet Memurları Kanunu’nun 48. Maddesinin (a) bendinin (5) numaralı alt bendinde belirtilen şartları taşımaması nedeniyle sürekli işçi kadrosuna/geçici işçi pozisyonuna geçirilmeyen alt işveren işçilerinden; söz konusu Yönetmelik kapsamında eski hükümlü olduğunu belgelendirenlerin, sürekli işçi kadrosuna/geçici işçi pozisyonuna geçiş yapamadığı ilgili kamu kurum ve kuruluşunca Kurumdan talepte bulunmaksızın 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 23 üncü maddesi hükümlerine tabi olmak kaydıyla eski hükümlü çalıştırma yükümlülüğü kapsamında işe alınabileceği” düzenlenmiştir. 

Eski hükümlü olduğuma ilişkin belge ekte ilginize sunulmuş olup; yukarıdaki yönetmelik maddesi uyarınca eski hükümlü çalıştırma yükümlülüğü kapsamında işe alınmam için gereğini bilgilerinize saygılarımla arz ederim.

İsim Soyisim:
Tarih:
TC Kimlik No:
İmza:
Adres:
Telefon Numarası:
Ek: Eski hükümlü olduğuma dair belge. 

YEREL YÖNETİMLERDEKİ İŞÇİLER NE YAPABİLİR?

Önce bazı konuları bir kez daha netleştirelim:

1. 1) Normalde belediyelere, il özel idarelerine ya da mahalli birliklere ait şirketlerde eski hükümlü çalıştırılmasının önünde hiçbir yasal engel yok.
2. 2) Belediye, il özel idaresi ya da mahalli birliklere ait şirketler, yüzde 2 eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu kapsamında değil. Yani bu şirketlerin eski hükümlü çalıştırmasının önünde engel olmadığı gibi eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu da bulunmuyor. 
3. 3) Ancak 696 sayılı KHK ile yerel yönetimlerin taşeronlarında çalışıp, yerel yönetimlerin şirketlerine geçirilecek işçiler için bir engel getirildi. Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesinde belirtilen suçlardan hüküm giyenlerin 696 sayılı KHK kapsamında geçişinin yapılması engellendi.
4. 4) 696 sayılı KHK ile getirilen engel, sadece bu KHK kapsamında yapılan geçişleri kapsıyor. Yani belediye, il özel idaresi ve mahalli birliklere ait şirketler, bu KHK’nın dışında istediği zaman eski hükümlü alabilir, çalıştırabilir. Bir başka deyişle bu şirketler, eski hükümlü taşeron işçileri 696 sayılı KHK kapsamında alamaz. Ancak bu şirketler, bu KHK’dan bağımsız biçimde istediği zaman istediği sayıda eski hükümlüyü işe alabilir. 
5. 5) Bu yazıda ele aldığımız yönetmelik değişikliği yerel yönetimlerin taşeronlarında çalışan eski hükümlüleri hiçbir biçimde kapsamıyor. Zaten yerel yönetimlere ait şirketlerde eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu yok. 
6. 6) Bununla birlikte yerel yönetimlerde çalışan ve eski hükümlü olduğu için şirketlere geçirilmeyen işçiler, söz konusu şirketlere başvurup, işe alınmalarını talep edebilir.
7. 7) Bu noktada bu şirketler, işçileri işe alıp almama konusunda istediği kararı verebilir. 
8. 8) Sorunun nihai çözümü mümkün. Yerel yönetimlerin taşeronlarında çalışıp, eski hükümlü olduğu için 696 sayılı KHK kapsamında geçişi yapılmayan tüm işçilerin, şirketlere geçişinin yapılmasını zorunlu kılacak bir yasal düzenleme yapılırsa, sorun kökten çözülmüş olur. 

Taşerona kadro başvurusunda dikkat edilmesi gereken 10 nokta

TAŞERON SORUNU ÇÖZÜLMEDİ ‘KADROLU TAŞERON İŞÇİSİ’ SORUNU YARATILDI