Halkın hayatından kesitlerle geleceği aydınlatmak

Helin UZUN
Hacettepe Üniversitesi

Bu sene birçok ekip Bertolt Brecht oyunlarını sergiliyor. Biz de onlardan bir tanesiyiz. Geçtiğimiz salı gününün 27 Mart Dünya Tiyatro Günü olması vesilesiyle bu yazıyı yazmak bizler için daha da önem kazandı. Özellikle içinde bulunduğumuz, giderek artan baskı koşullarını göz önüne aldığımızda Bertolt Brecht oynamak daha anlamlı hale geliyor. 

İki dünya savaşı arasındaki dönemde eserler üreten Brecht, her sanatçı gibi kendi döneminin doğurduğu araçlardan etkilenmiştir. Sanatın materyalist katmana vurgu yaptığı tiyatro anlayışının, epik-diyalektik tiyatro düşüncesinin temsilcilerindendir. Sahne işçileri, yönetmen, oyuncular, tarihle birlikte bedende ve hayatta biriken her şeyin sahneden yansıtılması ve seyircinin oyun izlediği düşüncesinden asla uzaklaşmaması bu tiyatro düşüncesinin en belirgin özellikleridir.

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE IŞIK TUTUYOR

Yarım asır önce yazılmasına rağmen Brecht'in oyunları bugün de birçok noktaya işaret ediyor. Bizim de sergileyeceğimiz “3. Reich’ın Korku ve Sefaleti” oyununda Hitler dönemini halkın hayatından kesitler sunarak anlatıyor. Kısa oyunlardan oluşan bu oyun, o dönemi bir bütün olarak görmemizi sağlıyor. Brecht bu oyunuyla evrenselliğini bir kez daha gösteriyor. İktidar sahipleri, sahip oldukları o güçle korkuya kapılıyorlar. Bazen bir komşu bazen bir çocuk muhbir olabiliyor. Yoksulluk içindeki halk hayatta kalmaya çalışıyor. Goebbels* ve uyduları halkı yanlış bilgilerle yönetmeye devam ediyorlar. Belki günümüz Türkiyesi ana akım medyasına "Goebbels'in uyduları" diyemesek de gerek referandum sonuçlarında gerek Afrin'deki savaşta gerekse de kadın cinayetleriyle ilgili haberlerde, gerçek dışı birçok spekülasyona yer verildiğini görmekteyiz. Ayrıca Brecht'in oyununda askerler devletten aldıkları gücü ve vahşeti halka yöneltmeye devam ediyor. Evler ve insanlar işaretleniyor, radyolarda hep aynı "güzel ülke" naraları yükseliyor. Bu parça parça anlarla oyun bize “o dönemi” yaşatıyor. Korku ve sefaletle silkeleyen bu oyunu oynamak ve okumak günümüz Türkiyesinin gidişatını ve yaşadıklarımızı diyalektik tiyatroyla daha doğru anlamamızı sağlıyor.

*Goebbels: Dr. Paul Joseph Goebbels, 1933 ile 1945 yılları arasında Halkı Aydınlatma ve Propaganda Bakanlığı yapmış Alman politikacıdır. Adolf Hitler'in en yakın arkadaşlarından biri ve en sadık yandaşıydı.