Bozcaada sahilindeki 'Mercy God' isimli gemi sökülüyor

Özer AKDEMİR

29 Aralık 2015 tarihinde Beylik Koyu'nda karaya oturan ‘Mercy Cod (NIL-K)’ isimli kuru yük gemisi bulunduğu yerde sökülüyor. Bozcaadalılar, 1978 yılı yapımı gemide asbest başta olmak üzere çevreye ve canlı yaşamına zarar verecek kimyasallar madde incelemesi yapılmadan geminin sökülmesine karşı tepki gösteriyorlar. 

ASBEST İNCELEMESİ YAPILMADI

Batı Afrika ülkesi Sierra Leona bandıralı, 88 metre uzunluğundaki ve 2 bin 250 groston ağırlığındaki "Mercy Cod" adlı kuru yük gemisi 29 Aralık 2014 tarihinde Bozcaada Beylik koyunda karaya oturmuştu. O tarihten günümüze karaya oturduğu yerde turistlerin ilgi odağı haline gelen gemi hakkında, tamir ve kurtarma işinin maliyeti gerekçe gösterilerek bulunduğu yerde söküm kararı alındı. Dünyada Hindistan, Bangladeş, Çin, Pakistan gibi birkaç ülkede gerçekleştirilen gemi söküm işlemi yol açtığı çevresel sorunlar, canlı yaşamına dönük tehlikeler ve işçi sağlığı iş güvenliği gibi etkenler nedeniyle yıllardır önemli eleştirilerin odağı olmuş durumda. İzmir Aliağa yakınlarında bulunan Gemi Söküm tesisleri yol açtığı çevre ve işçi sağlığı - güvenliği konularında yoğun eleştirilerle gündemden hiç düşmezken, Bozcaada gibi denizel  ve karasal koruma altında bulunan bir adanın sahilinde bu işlemin yapılması şaşkınlık ve tepki ile karşılandı. Yaşlı gemilerin çoğunda yalıtım maddesi olarak asbest kullanıldığı bilinmesine rağmen 1978 yılı yapımı Mercy God gemisinde söküm öncesi asbest olup olmadığına dönük herhangi bir araştırma yapılmadığını dile getiren Bozcaada Forum üyeleri, bu durumun yaratacağı risklere dikkat çekerek sökümün durdurulması için Bozcaada Kaymakamlığı'na dilekçe verdiler. 

SORULARA YANIT YOK

Bozcaada Forum üyeleri konuya dair yaptıkları açıklamada asbestin kanser yapıcı bir madde olduğuna dikkat çekerek dünyanın birçok ülkesinin yanı sıra 2010 yılında Türkiye'de de asbest üretim, kullanım ve satışının yasaklandığı dile getirildi. Halen sökümü devam eden Mercy God gemisinde asbest bulunma olasılığının yüksekliğine işaret eden Bozcaada Forum, şu soruları gündeme getirdi; 

1. Geminin söküm işlemleri sırasında çevre ve insan sağlığını olumsuz etkileyebilecek durumlara karşı yeterli önlem alınmış mıdır?
2. Geminin yapım tarihi düşünüldüğünde Asbest maddesinin gemilerde kazan, boru, baca ve aşırı ısınmaya dayanıklı kabloların hatta yaşam mahalli (kamara, mutfak, tuvalet, salon vs.) izolasyonlarında dahi kullanıldığı düşünüldüğünde sökümden önce konunun uzmanları iş ekipmanları ile gemide keşif yapmışlar mıdır?
3. Gemi sökümü sırasında çalışacak işçiler için gerekli teçhizatlar ve önlemler alınmış mıdır?
4. Gemi sökümü sırasında ortaya çıkacak demir tozu, yıllar içinde zifte dönüşen yanık yağ, sintine bölgedeki ekosisteme zarar vermeden nasıl tahliye edilecektir?
5. Gemi sökümü sırasında ortaya çıkabilecek geminin kırılması, yara alması gibi durumlara karşı acil eylem planları mevcut mudur?

İLK KESİM İŞLEMİNİ KAYMAKAM YAPTI

Normal şartlarda tersanelerde bile söküm işlemi öncesi birçok incelemenin yapıldığı, risklerin tespit edildiğinin altını çizen Bozcaada Forum üyelerinin Bozcaada Kaymakamlığına verdikleri dilekçelerde gemi sökümünün durdurulması taleplerine yanıt verilmedi. Kaymakamlık internet sitesinde "Davetsiz misafir veda ediyor" başlığı ile yapılan duyuruda geminin piknikli bir kutlama partisi eşliğinde kaldırılacağı dile getirilirken, söküm işlemi geçtiğimiz hafta sonu Kaymakam Mustafa Akın'ın ilk kesimi yapması ile başladı. Hızla devam eden gemi söküm işleminde geminin önemli bir bölümü söküldü.