Bilirkişi bir kez daha ‘Çaldağı’da nikel madenciliği yapılamaz’ dedi

Özer AKDEMİR
İzmir

Manisa’ya bağlı Turgutlu Çaldağı’da yapılmak istenen nikel madenciliğine bilirkişilerden bir kez daha olumsuz görüş geldi. Daha önce yapılan bilirkişi keşfinde de madencilikle ilgili olumsuz görüş çıkmış, şirketin itirazı üzerine yeniden mahkeme bilirkişi incelemesi yapılmasına karar vermişti.

Geçtiğimiz Şubat ayında Çaldağı’da yapılan bilirkişi keşfinde, deneme üretimi üç yıl önce iptal edilen ÇED ile birlikte durmuş olmasına rağmen yoğun miktarda ağaç kesiminin sürdüğü gözlemlenmişti. Keşfin ardından hatırlanan rapor Manisa 2. İdare Mahkemesine sunuldu. Bilirkişi projeye 2014 yılında verilen ÇED olumlu raporunun yeterli olmadığı yönünde görüş bildirdi. Nihai ÇED raporunun Tarımsal Faaliyetler açısından eksik olduğu sonucuna varan bilirkişi heyetinin, tespit ettiği eksikliklerden bazıları şunlar:

TARIMSAL FAALİYETLERE ETKİSİ YETERİNCE İNCELENMEMİŞ

1.    ...nihai ÇED (olumlu) raporunda planlanan faaliyetin bölgede yoğun ve yaygın biçimde yapılmakta olan bağcılık, zeytincilik ve başkaca tarımsal faaliyetlere etkisinin yeterince irdelenmediği, bu faaliyetin özellikle sülfürik asit tesisi özelinde (temini ve üretimi sürecinde) kuvvetle muhtemel olumsuz etkileri olacağı...
2.    ...prosesin tank liçine çevrilmiş olması halinde de kullanılacak olan sülfürik asit çözeltisi yine maden sahasında tanklarda depolanacaktır. Sülfürik Asit boşaltım ve aktarma/taşıma sırasında olası kazaların engellenmesi ve çalışanların korunmasına yönelik alınacak önlemler olduğu asit depolama tanklarının kapasiteleri ve özelliklerine dair bilgilerin yanı sıra tankların dış ortamla etkileşiminin önlenmesine yönelik tedbirlerin raporda mevcut olmadığı..

AFET SENARYOLARI YETERSİZ

3.    Nihai ÇED (olumlu) raporunda deprem başta olmak üzere olası afet senaryoları açısından kurulacak tesisler ve altyapı tesisleri için ‘Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik’ hükümleri göz önüne alınacaktır şeklindeki taahhüdün yeterli olmadığı sülfürik asidin muhafaza edildiği veya asitli çözeltinin çöktürüldüğü tankların liç sahasının korunma önlemlerine yönelik taahhütlere de raporda yer verilmesi gerektiği, ...şirket tarafından verilen taahhütlerin yerine getirilip getirilmediğinin ilgili kamu kurumları tarafından denetlenmesi gerektiği
4.    Sülfürik asidin üretileceği tesisten atmosfere salınacak gazların çevreye yönelik zararlarının önlenmesi hakkındaki tedbirlerin yeterliliğinin tam olarak verilmediği
5.    Nihai ÇED (olumlu) raporunda sülfürik asit üretim tesisinde kullanılacak olan kükürdün nakil, muhafaza ve depolama tedbirleri hakkında verilen bilgilerin yeterli olmadığı

SÜLFÜRİK ASİT TESİSİ İÇİN AYRI ÇED YAPILMALI

6.    Nihai ÇED (olumlu) raporunun Sülfürik Asit Üretim Tesisi için kullanılacak prosesler, reaktörler, ekipmanlar, kükürt ve sülfürik asit depolama konularında ve bunların çevresel etkileri hususlarında yeterli bilgiyi barındırmadığı Çaldağ Nikel-Kobalt Madeni Projesinde bir alt faaliyet olarak yer alan 1 milyon ton/yıl kapasiteli Sülfürik Asit Üretim Tesisinin ayrı bir ÇED raporu gerektirdiği...
7.    sülfürik asit üretim tesisinde sülfürik asit sisinin (mist) oluşması muhtemeldir, maden sahasında işletme sonrası bırakılan asidik su veya cevheri alınmış yığınlarda yağış sonrası yüzey ve yer altı akış ile oluşan asidik sulara ilaveten asit yağmurları su havzalarında zamanla suyun asitliğini arttıracağı, ...atık pasa toprağında yüksek kireçlenmeye sebep olacağı, kalsiyum sülfatın suda çözünür olması nedeniyle yağışlarla maden arazisinin dışındaki tarım arazilerine yayılmasının toprağın florasını ve verimini olumsuz etkileyeceği
8.    Nihai ÇED Raporunda işletme sonundaki kapatma/rehabilitasyon programı heyetimizce uygun bulunmakla birlikte, proje sahasının 1-2 km ötesinde etki alanında olan verimli tarımsal ve hayvansal üretim ve faaliyet sahalarının bu programda fazla dikkate alınmadığı, herhangi bir öngörülmüş program veya tedbir bulunmadığı...

Keşifteki gözlemler sonrası Nihai ÇED raporunda yukarıdaki eksiklikleri sıralayan bilirkişi heyeti raporunun sonucunda, “Bir bütün olarak değerlendirildiğinde, heyetimizce ÇED 2014 (olumlu) raporunun yeterli olmadığı yönünde görüş ve kanaate varılmıştır” denildi.

MAHKEMENİN ÇED'İ İPTAL ETMESİ BEKLENİYOR

Madene 2006 yılında verilen ÇED raporunun Manisa 2. İdare Mahkemesi tarafından iptal edilmesine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile şirketin itirazı Danıştay tarafından bilirkişi raporunun yetersizliği gerekçesi ile iptal edilmişti. Yeniden yapılan bilirkişi keşfinde de madenle ilgili olumsuz görüş çıkması yıllardır Çaldağı’nı koruma mücadelesi veren TURÇEP'liler tarafından sevinçle karşılandı. Bu raporun ardından mahkemenin 2. ÇED raporunu da iptal etmesi bekleniyor. Mahkemenin bu yöndeki kararı Çaldağı’daki nikel madenciliği girişiminin büyük oranda püskürtülmesi anlamına gelecek.