ABD'li Yazar Philip Roth yaşamını yitirdi

ABD'nin en önemli yazarlarından Philip Roth 85 yaşında hayatını kaybetti.

Eserleri, Pulitzer, Ulusal Kitap Ödülü ve Man Booker Uluslararası Ödülü gibi onurlara layık görülen Roth, Portnoy'un Feryadı, Pastoral Amerika, Bir Komünistle Evlendim gibi eserleriyle tanınıyordu.

New York Times, Roth'un kalp yetmezliği sebebiyle öldüğünü duyurdu.

YAŞAMI, ESERLERİ, ÖDÜLLERİ

19 Mart 1933'te New Jersey eyaletine bağlı Newark kentinde Yahudi bir ailenin çocuğu olarak doğan Roth, Bucknell Üniversitesi'ni bitirdikten sonra Chicago Üniversitesi'nde yüksek lisans yaptı.

Chicago'da İngiliz edebiyatı, Iowa ve Princeton Üniversitelerinde yaratıcı yazarlık dersleri veren Roth'un ilk kitabı Goodbye Columbus 1959'da altı öyküsünün bir araya getirilmesiyle yayımlandı. Goodbye Columbus, Türkçeye 1971 yılında Ülkü Tamer'in çevirisiyle Kucak Dolusu adıyla kazandırıldı ve Sander Yayınları tarafından basıldı.

Roth, ABD'li Yahudilerin yaşamını kişisel gözlemleri ve kendine has ironik diliyle anlattığı bu kitapla 1960'ta Ulusal Kitap Ödülü'nü aldı. 1962'de Letting Go, 1967'de When She Was Good romanlarını yazan Roth, 1969'daki Portnoy's Complaint'le büyük ün kazandı. Türkçeye 'Portnoy'un Feryadı' adıyla Özden Arıkan tarafından 1999'da kazandırılan kitabı Ayrıntı Yayınları yayımladı.

Ayrıntı Yayınları bu eseri "Bilinç akışı tekniğinde eşsiz bir monolog olarak çağdaş Amerikan edebiyatının en komik, en unutulmaz karakterlerinden birini yaratmıştır" ifadesiyle tanımladı.

Yazarın Ölen Hayvan, Pastoral Amerika, İnsan Lekesi, Bir Komünistle Evlendim, Aldatma ve Shylock Operasyonudahil 7 kitabını yayımlayan Ayrıntı Yayınları'nın Roth biyografisi şöyle devam ediyor:

"1972’de Ernest Lehman tarafından aynı adla sinemaya uyarlanan Portnoy’dan sonraki kitaplarında Roth, hep değişik anlatım teknikleri denemiş, her seferinde değişik konulara el atmış ama ana temalarından ya da “takıntıları”ndan hiç uzaklaşmamıştır: Yahudi olmak, erkek olmak, bir ananın oğlu olmak, aydın olmak; ve bütün bunlardan doğan her türlü marazilikle uğraşmaya devam etmiştir.

The Breast’le (1972) Kafka’ya bir nazire yazmıştır; ancak onun kahramanı, hamamböceğine değil, dev bir memeye dönüşmektedir [Meme, Çev. Seçkin Selvi, Sander Yayınları, tarihsiz]; Portnoy’u hatırlatan My Life As a Man (1974) ile başladığı Zuckerman serisinde [The Ghost Writer (1979), Zuckerman Unbound (1981), The Anatomy Lesson (1983)] “erkeklik” meseleleri ile uğraşmaya devam etmiş ve serinin son kitabı olan The Counterlife (1986) ile 1987 Ulusal Kitap Eleştirmenleri Çevresi Ödülü’nü almıştır. Çoğu romanı otobiyografik nitelik taşıyan Roth, 1988’de The Facts ile bu kez “adı konmuş” bir otobiyografi kaleme almış; minimalist bir kitap olarak nitelenen Deception’da (Aldatma) “aldatma” konusunu, rahatsız edici olmaktan sakınmayarak, acımasız bir içtenlikle işlemiştir. 1991’de Ulusal Kitap Eleştirmenleri Çevresi Ödülü’nü ona bir kez daha kazandıran Patrimony’de, aile mirası olan kültür ile bireyin kendi entelektüel gelişimi içinde yöneldiği kültür arasındaki çatışmayı, son derece dokunaklı bir dille incelemiş ve Adam Phillips’in deyişiyle, “kendi seçtiği babalarının, Freud ile Kafka’nın, uğruna reddetmiş olduğu babasıyla barışmış”tır. 1993’te Pen tarafından Faulkner Ödülü’ne değer görülen ve Time dergisince yılın En İyi Amerikan Romanı seçilen Operation Shylock’ta (1993), Yahudileri İsrail sürgününden kurtarıp onların Avrupa’ya geri dönmelerini sağlamaya kalkmıştır. Vietnam sonrası dönemi anlattığı American Pastoral (1997) [Pastoral Amerika, Çev. Orhan Yılmaz, Ayrıntı Yayınları, 2008] ile 1998’de Pulitzer Ödülü’nü almıştır. The Dying Animal’da (2001) [Ölen Hayvan, Çev. N. Can Kantarcı, Ayrıntı Yayınları, 2007] erotik zevklerin peşinde koşmaya ant içerek eşini ve oğlunu terk eden bir akademisyeni anlatmıştır.

Son derece üretken bir yazar olan Roth, I Married a Communist’te (1998) [Bir Komünistle Evlendim, Çev. Orhan Yılmaz, Ayrıntı Yayınları, 2004] yine Amerikan yaşamının trajik bir kesitini yine o keskin mizahıyla ele alarak McCarthy dönemini sorgulamıştır. Birbirinin muhbiri durumuna düşen bir karı kocanın hikâyesini, Zuckerman serisinin kahramanının gençlik yıllarına yerleştirerek Nathan Zuckerman’ın gözüyle anlatmıştır. American Pastoral’le başlayıp, Bir Komünistle Evlendim’le devam eden üçlemeyi tamamlayan The Human Stain 2000 yılında yayımlanmıştır. Saygın bir edebiyat profesörünün ırkçılık suçlamasıyla istifaya zorlandığı bu romanda, Roth yirminci yüzyılın ikinci yarısında Amerika’nın ruh haliyle ilgili derin soruşturmasını sürdürmüştür. Üçlemenin son kitabı olan The Human Stain’in yanı sıra Operation Shylock da Ayrıntı Yayınları’nın yayın programındadır.

Roth’un, büyük bölümü kitaplaştırılmamış olan çok sayıda öyküsü, deneme ve eleştiri yazısı da bulunmaktadır." (KÜLTÜR SERVİSİ)