Eskişehir’de ibre ‘Millet İttifakı’ndan yana

Fatih POLAT
Eskişehir

Kenti tam ortadan ikiye ayıran Porsuk Çayı’nın etrafında günün farklı saatlerinde vakit geçiren kadın, erkek, genç kalabalığı ve kent düzenlemesi, insanda ferahlık duygusu uyandırıyor. 860 bin 620 nüfusu ile Türkiye’de nüfus açısından 25. sırada yer alan Eskişehir, mekan, ulaşım ve nüfus dengesi bakımından, tıkış tıkışlık duygusundan muzdarip bir İstanbullu için adeta bir rehabilitasyon merkezi sayılabilir.

Geçmişten bu yana, siyasal nüfus dengesinde, sosyal demokrasi ile birlikte güçlü bir sağ damar da bulunan kentte gezdiğinizde modern bir Avrupa kentinde dolaştığımız hissine kapılıyorsunuz. Aynı zamanda bir üniversite kenti olan Eskişehir’de insanlar geç saatlere kadar kaygı duymadan dışarıda dolaşabiliyor. Eskişehir, Crime Index’in 2016 yılı raporuna göre dünyanın en güvenli 10 şehri arasında da yer almıştı.

Çevre illerden sık sık turizm göçü alan Eskişehir’i seçimin nabzı için dolaşırken “Bu kent böyle kalsın ve bizler de ara sıra ziyaret edelim” diye düşünmeden edemedim.

Hem bir öğrenci, hem de bir işçi kenti olan Eskişehir, sık sık farklı sektörlerden işçilerin grev ve direnişleriyle de gündeme gelir. Eskişehir’de ayrıca, birinci sınıf tarım arazilerinin yüzde 40’ının yer aldığı Alpu Ovası’na termik santral kurulmak istenmesine karşı, kentin ‘ölüm şehri’ olmaması için önemli bir mücadele verilmişti.

Eskişehir, 5 yıl önceki Gezi eylemlerinin de en canlı illerinden biriydi. 19 yaşındaki üniversite öğrencisi Ali İsmail Kormaz’ın dövülerek öldürülmesi hafızalarımızdaki sıcaklığını koruyor.

Aynı zamanda kentte güçlü bir ‘Demokrasi İçin Dayanışma Platformu’ var.

YAKIN DÖNEM OY DAĞILIMI

Önceleri, iki milletvekilliğini Bülent Ecevit’in liderliğindeki CHP ile Süleyman Demirel’in liderliğindeki Adalet Partisi’nin paylaştığı Eskişehir’in tarihinde merkez sağ ve sosyal demokrat bir tabanın birbirini dengeleyen bir ağırlığı olmuş. MHP de yaşadığı ayrışmaya kadar kentte temsil gücü olan siyasal yapılardandı. Gerek sokak röportajlarımızda gerekse kentteki gazetecilerle yaptığımız söyleşilerden edindiğimiz izlenim, MHP’den İYİ Parti’ye doğru önemli bir kayma olduğunu gösteriyor.

AKP’nin tek başına iktidarını kaybettiği 7 Haziran 2015 seçimlerinde kentteki oy dağılımı sıralaması şöyle olmuştu: CHP: Yüzde 39.30, AKP: Yüzde 35.93, MHP: Yüzde 16.84, HDP: Yüzde 3.58, Saadet Partisi: Yüzde: 2.29, VP: 0.42, DP: 0.31, DSP: 0.28.

Milletvekili dağılımı ise şöyleydi: 3 CHP, 2 AKP, 1 MHP.

Erdoğan’ın sonuçlarını tanımadığı ve ardından büyük bir baskı ve şiddet sürecinin yaşanmasıyla oluşturulan ‘güvenlik ihtiyacı’ ikliminin ülke genelindeki yansımasının sonuçları Eskişehir’de de görüldü. 1 Kasım 2015’teki seçimlerde Eskişehir’deki sonuçlar şöyle oldu: AKP: Yüzde 43,1, CHP: Yüzde 38,7, MHP: Yüzde 12,7, HDP: Yüzde 2,6, BBP: Yüzde 0,8, Saadet Partisi:Yüzde 0,7.

MHP’den AKP’ye doğru önemli bir oy akışının yaşandığı 1 Kasım’da AKP milletvekili sayısını 3’e çıkarırken diğer 3 milletvekilini de CHP aldı.

16 Nisan referandumunda ise MHP’de yaşanan bölünme, diğer faktörlerle birleşince kentte ‘hayır’ oranı yüzde 58 çıktı.

​​

ESKİŞEHİR’İN İKİ AYRI PAZARINDAN ANKET SONUÇLARI

Eskişehir’de bulunduğumuz süre içinde, bir anket çalışmasına da denk geldik. ES TV ekibi, Ertuğrulgazi ile Çar-Pa adıyla bilinen halk pazarında seçim sandığı kurdu. Ertuğrulgazi Halk Pazarı’ndeki oylamada milletvekilliği açısından yüzde 44.6 ile AKP birinci çıkarken, CHP yüzde 31.1 ile ikinci, İYİ Parti yüzde 19.8 ile üçüncü, Saadet Partisi yüzde 2.6 ile dördüncü, MHP yüzde 1.07 ile beşinci çıktı.

Bu pazardaki oylamada Erdoğan yüzde 45.6 ile birinci, İnce yüzde 33.3 ile ikinci, Akşener yüzde 18.2 ile üçüncü, Karamollaoğlu ise yüzde 2.1 ile dördüncü çıktı.

ÇARPA’da ise milletvekilliği sonuçları şöyle oldu: CHP yüzde 61.7, AKP yüzde 19.2, İYİ Parti 14.9, HDP yüzde 2.32, MHP yüzde 0.99, SP yüzde 0.001. Bu pazardaki cumhurbaşkanlığı sıralaması da şöyle çıktı: İnce yüzde 67.7, Erdoğan yüzde 20.2, Akşener yüzde 14.6, Demirtaş yüzde 1.3, Karamollaoğlu yüzde 0.3

​​SOKAK VE KAHVELER NE DİYOR?

Odunpazarı İlçesi’ndeki Çarşamba Pazarında görüştüğümüz İbrahim Aydemir (56), 2002’den beri AKP’ye oy verdiğini, 24 Haziran’da da millvetvekilliği seçimlerinde AKP’ye, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de Erdoğan’a oy vereceğini söylüyor. Ekonomideki kötü gidişi de şöyle yorumluyor: “Hükümetin bir suçu yok. Parası olan parasını toplayıp kaçıyor.”

Ardından bir dükkanın önünde oturan iki kadına yaklaşıyoruz. Bahar Saraçoğlu (49), “Kararsızım. İYİ Parti ya da CHP. Cumhurbaşkanlığında da Akşener” diyor. Ayşe Can Saraçoğlu ise, milletvekilliğinde CHP’ye, cumhurbaşkanlığında da İnce’ye vereceğini söylüyor ve ekliyor: “Eğer ikinci tura Akşener kalırsa ona veririm.”

Odunpazazı İlçesi Vişnelik Mahallesi’ndeki Emniyet Kıraathanesi’ne giriyoruz. 60’lı yaşlardaki bir grubun masasına yaklaşıyoruz. İsim vermeme koşuluyla konuşabileceklerini söylüyorlar. Yanlarına oturuyoruz. Biri, milletvekilliğinde CHP’ye, cumhurbaşkanlığında İnce’ye oy vereceğini belirtiyor ve “CHP, Eskişehir’de 4 milletvekili çıkarır” diyor. Söze giren diğeri, “Milletvekilliğinde MHP’ye oy vereceğim. Cumhurbaşkanlığında Erdoğan’a vermem, Meral’e veririm” diyor. Bir diğeri de, milletvekilliğinde CHP’ye, cumhurbaşkanlığında da İnce’ye vereceğini söylüyor. Milletvekili tahmini ise şöyle: 3 CHP, 3 AKP, 1 İYİ Parti.

Başka bir kahveye giriyoruz. Burada konuştuğumuz Kemal Özel (55), milletvekilliği seçimlerinde CHP’ye, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde İnce’ye vereceğini belirtiyor. Özel, CHP’nin 4 milletvekili çıkarabileceğini, İYİ Parti’nin de 1 milletvekili çıkarma şansı olduğunu söylüyor. İsmini vermeyen yanındaki ise, milletvekilliğinde İYİ Parti’ye, cumhurbaşkanlığında ise Meral Akşener’e oy vereceğini söylüyor.

Eskişehir Hamamyolu üzerindeki bir bankta oturup sohbet eden iki yaşlı dikkatimizi çekiyor. Konuşmayı kabul eden Nail Kaya (62), “Milletvekiliğinde Ak Parti, cumhurbaşkanlığında Erdoğan” diyor. Kaya’ya göre AKP Eskişehir’de birinci parti çıkacak. Ve, MHP’den İYİ Parti’ye ciddi bir kayış olmadığını düşünüyor.

Muhafazakar seçmenlerin ve özellikle de AKP’ye oy verenlerin çoğunlukta olduğu belirtilen Emek Mahallesi’ndeyiz. Girdiğimiz ilk kahvede denk geldiklerimiz mahallenin genelinden farklı tercihler belirtiyor. Bayram Kavak (55), “Seçim sürecini hiç olumlu görmüyoruz. İktidar, Millet İttifakı’nı zor duruma sokmak için bütün devlet imkanlarını sonuna kadar kullanıyor. Büyük bir dengesizlik var. OHAL varken seçime gidiliyor. Dolar, avro almış başını gidiyor. Yeni birinin gelmesi lazım” diyor. Kavak, milletvekilliği seçimlerinde HDP’ye, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise Demirtaş’a oy vereceğini söylüyor. Aynı masadaki Mehmet Yavuz (59), milletvekilliği seçimlerinde HDP’ye, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise İnce’ye vereceğini belirtiyor.

Aynı mahallede bir başkada kahvede oturanların yanına gidiyoruz. Ömer Mine (59), “Çocukluğumdan beri MHP’liyim. Yine MHP’ye vereceğim. Cumhurbaşkanlığında da Erdoğan’a vereceğim.” diyor. Kerem Söğüt’ün (60) tercihleri ise şöyle: “AKP’liyim ama bu seçimde MHP’ye vereceğim. Cumhurbaşkanlığında da Erdoğan’a vereceğim.”

Bir masada tek başına oturan Bilal Bayat (35) ise, “Normalde MHP’liyim ama bu seçimde hepsine basıp geçeceğim” diyerek oyunu yakacağını söylüyor. “AKP yol yapıyormuş, her taraf radar” diyen Bayat, cumhurbaşkanlığında da oy vermeyeceğini söylüyor.

Kahvenin diğer masasında ise daha genç olanlar var. Onlara yaklaşıyorum. Ben sormadan onlar bana soruyor; “Abi sende, gazetende bölücülük falan yok değil mi?​” Pek konuşma taraftarı olmadıklarını belli ediyorlar ama bir yandan da, CHP’ye ve Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanı Büyükerşen’e atıp tutuyorlar.

Kentte farklı görüş ve yaşam tarzlarına sahip kesimler içinde, birbirine yönelik bu tür söylemlere iki günlük saha gözlemlerimiz sırasında sıkça tanık olduk. Ancak kim bilir, kenti tam ortadan ikiye ayıran Porsuk Çayı, nasıl günün her saati farklı kesimleri çevresinde bir araya getiriyorsa, bu farklılıkları da belki demleyerek gündelik hayatta bir gerilim unsuruna dönüşmelerini engelliyordur. 

UTKU ÇAKIRÖZER: MİLLET İTTİFAKI KESİN ÖNDE ÇIKAR

CHP’nin gazeteci kökenli 1. sıra adayı Utku Çakırözer, kendisiyle yaptığımız sohbette, “AKP’ye karşı ülke genelinde esen bıkkınlık havası Eskişehir’de de var” diyor. Önceki dönem milletvekili seçilmesinden itibaren adeta Eskişehir’e taşınmış olmasını kentte konuştuğumuz kişilerin olumlu bir not olarak anlattıkları ve yeniden adaylığının da memnuniyet yaratmış olduğunu gözlemlediğimiz Çakırözer, 24 Haziran’a dair tahminde bulunurken iddialı konuşuyor: “Millet İttifakı olarak 7 milletvekilinden 5’ini alırız.” Çakırözer, kentte yapılmak istenen santrale karşı mücadeleden, pancar ve buğday üreticilerinin sorunlarına kadar kente dair birçok konuda görüş belirtirken adaylar ve CHP parti örgütü olarak tüm bu bakımlardan yoğun bir seçim çalışması yürüteceklerini ifade ediyor. Çıkırözer’in dikkat çektiği bir başka nokta da Eskişehir’de CHP listesinden 2 kadın adayın seçilebilir sıradan aday gösterilmiş olması.

KENTİN GAZETECİLERİ NE DİYOR?

Bir kente dışarıdan gelen bir gazeteciyseniz, o kenti anlamak için kentin kendi gazetecileri ile konuşmayı atlamamalısınız. Ben de öyle yaptım. İkisini uzun yıllardır tanıdığım 3 gazeteci ile sohbet ederek tahminlerini aldım. ES TV Genel Yayın Yönetmeni ve Anadolu Gazetesi Yazarı Ali Baş (48) şöyle diyor: “MHP kentte oy kaybına uğradı. MHP’den İYİ Parti’ye giden oy yarıdan fazla gibi görünüyor. Eskişehir’de Millet İttifakı daha ağır basıyor. Öğrencilerin Eskişehir’de 30 bin oyu var. İlk defa oy verecek öğrenciler kime oy verecek, bu da önemli. Büyükerşen ile birlikte kentte üç belediyenin de CHP’de olması da seçim sonuçlarını etkileyen bir faktör olacak. HDP’de ise, 7 Haziran’daki hava yok.”

Anadolu Gazetesi Yazarı Arif Anbar (31) sözü alıyor: “Burada Tunceli ve Erzincan’dan gelen Aleviler, barajı aşması için HDP’ye oy verecektir. Bazı CHP’liler de, cumhurbaşkanlığında İnce’ye, milletvekilliğinde ise İYİ Parti ya da HDP’ye verecek. Sonuç, ‘3 CHP, 3 AKP, 1 İYİ parti’ şeklinde olabilir. CHP ile İnce’nin alacağı oy arasında da bir makas farkı olabilir. İnce daha fazla oy alacaktır burada.”

35 yıldır Eskişehir’de gazetecilik yapan ve şu anda aktif gazetecilik yapmayan Rahmi Emeç (59), geçmişten bugüne gelerek 24 Haziran’a dair şunları söylüyor: “Eskiden Eskişehir’de 2 milletvekili çıkardı. 1 CHP, 1 Adalet Partisi. Bu denge çok fazla değişmiş değil. Önceki seçimlerde 6 milletvekili çıkaran Eskişehir’de şimdi bu sayı 7’ye çıktı. 3 CHP, 3 AKP, 1 İYİ Parti biçiminde olabilir sonuçlar. Cumhurbaşkanlığında ise Erdoğan ile İnce yarışır. Burada Demirtaş’a yönelik de özel bir sempati var. Ama o sempati sandığa daha çok şöyle yansıyacak gibi gözüküyor: ‘Barajı aşsın diye parti olarak ilk turda HDP’ye verelim, Demirtaş’ın ikinci tura kalma ihtimali güçlü olmadığı için de cumhurbaşkanlığında İnce’ye verelim.’ Bunu o kadar çok insandan duydum ki!”

İBRE MİLLET İTTİFAKI’NDAN YANA

Eskişehir’de konuştuklarımızın sayısı yazdıklarımızdan daha fazlaydı. Toplamına dair gözlemlerimizi şöyle özetlemek mümkün. Daha önce AKP’ye oy vermiş olanlar içinde önemli bir kesim bu görüşünü koruyor. Kayma az, ancak konuşmaktan çekinen AKP’lilerin tercihlerini belki en net 24 Haziran’da göreceğiz. Bir de kentte oyu düşük olsa da Saadet Parti’nin canlı bir çalışmasına tanıklık ettik. Saadet Partisi’nin derli toplu bir örgütü olduğu ve AKP içindeki memnuniyetsizlerin bir kısmının oyunu alabileceği yorumları yapılıyor.

30 ve 31 Mayıs’ta, kentte iki gün boyunca yaptığımız gözlemler sırasında HDP’nin çalışmaları henüz sahaya hissedilir biçimde yansımamıştı. Ancak, HDP’ye oy vereceklerini açıklamış olanlar dışında özellikle CHP’li seçmenlerin bir kısmının da barajı aşması için HDP’ye oy vereceği dile getiriliyor.

Üniversite gençleri ile yaptığımız sohbette ise “Millet İttifakı” yönünde bir ağırlık hissediliyordu.

Eskişehir’de 24 Haziran sonuçlarına dair en çok ortaklaşılan tahmin, ‘4 Millet İttifakı, 3 Cumhur İttifakı’ şeklinde. MHP ile İYİ Parti’nin birbirlerini tam ortadan kesmeleri halinde ibrenin ‘4 Cumhur İttifakı, 3 Millet İttifakı’ biçiminde olması ise düşük bir ihtimal olarak da olsa dile getiriliyor.