Van'da seçimin nabzı: Kim başa geldiyse açız, geçinemiyoruz

Fırat TOPAL
Van

Son 1 Kasım seçiminde HDP’nin yüzde 65 oy alarak 6 vekil çıkardığı, AKP’nin ise yüzde 30 oy alarak 2 vekil çıkardığı Van’dayız. Kentin girişinde yaklaşık AKP bayrakları bizi karşılıyor. Bir süre sonra kent merkezine varıyoruz. Kent merkezi oldukça hareketli partilerin yanı sıra bağımsız adayların da seçim araçları sürekli dolaşıyor. HDP’nin seçim araçları daha fazla göze çarpıyor; yer yer duraklardan zafer işaretiyle, ıslıklarla, alkışlarla karşılandıklarını görüyoruz. Partilerin seçim büroları kentin en kalabalık caddelerinden biri olan Cumhuriyet  Caddesi’nde. AKP ve MHP seçim bürosu yan yana olmasına rağmen HDP’nin seçim bürosu daha kalabalık ve daha hareketli. Dolaştığımızda bu durumun kentin diğer yerlerinde de değişmediğini görüyoruz. İyi Partinin çalışması dikkat çekmezken, CHP ve Saadet Partisi varlığını hissettiriyor. AKP’lilerin konuşmaktan çekindiği kentte sadece “Hayırlısı Olsun” demekle ile yetiniyorlar. MHP’li hariç CHP’li ve Saadet Partili, HDP’nin Cumhurbaşkanı Adayı Demirtaş’ın tutuklu olmasını haksızlık olarak görürken kentte HDP’ye olan ilgi dikkat çekiyor. Kürt sorunun çözümünü isteyen Vanlılar, “Kim başa geldiyse açız” diyerek, geçinemediklerini söylüyorlar. Sınır ticaretinin sıkı denetime tabi olduğu kentte iş bulamayanlar “Seçimi bırakın açız aç” diyorlar. 

‘HDP’Yİ KİMSE ETKİLEYEMEZ’

35 yaşındaki Çiftçi Yavuz Baykara ise ciddi bir ekonomik sıkıntının olduğunu belirterek “ Bankaya gidin borcu olmayan insan yok. Mazot olmuş 5.5 TL, dolar uçtu. Kimse iş yapamıyor. Yine de önce bize huzur lazım. Burada HDP alır. Ne Millet ne de Cumhur İttifakı HDP’nin oylarını etkilemez. Ne yapsalar da değişmez yüzde 70’in üzerinde  alır” dedi. Emekli Memur Mehmet Ceyhun ise oyunu HDP’ye vereceğini söylüyor. Nedenini sorduğumuz da ise “Bu ülkeye barış, huzur lazım. İnsanlar birbiriyle barışmalıdır. Herkesi olduğu gibi kabul etmeliler. Bu ülkeye barış gelmediği müddetçe ne işçi, emekçi ne diğer kesimler hak ettiğini alamaz” diyor.

KARARSIZLAR DA HDP’Yİ DÜŞÜNÜYOR

Feqîyê Teyra Parkı’na gidiyoruz. Parkta bulunan bankların birinde oturan Hacı Uyar ile konuşuyoruz.  Kime oy vereceğini sorduğumuzda kararsız olduğunu belirterek, “Her iki taraf da yanlış yaptı. Onca insan öldü ne değişti. Kim kazandı bilemiyorum. Zaten kimse CHP’ye güvenmiyor. HDP’ye oy verdim ama mağdur oldum. AKP’de aynı. Halkın kimseye güveni kalmamış. Vatandaş karamsar, demokrasi olmadığı zaman kırılmalar oluyor. Demirtaş’ın içeride olması doğru değil, dışarı da olsa belki de ona verirdim oyumu” diye ekliyor. 

Daha sonra aynı parkta konuştuğumuz Sonat Merve ise bu güne kadar hiçbir seçimde oy kullanmadığını fakat bu seçimde oyunu HDP’ye kullanacağını söyleyerek, “İlk turda HDP’ye vereceğim, ikinci tura İnce kalırsa, İnce’ye vereceğim oyumu” diyor.  Sandıkların taşınması için her seçimde yapılan bir şey olduğunu belirten Merve, “Sırf vatandaş tedirgin olsun, oy kullanamasın diye. Yoksa neyi kimden koruyorlar? diye soruyor. 

İNCE, VANLI’YI ETKİLİYOR

CHP oy vereceğini söyleyen Mehmet Taş ile sohbete başlıyoruz. Kendisi Muharrem İnce’nin mitingine katıldığını ve yoğun bir ilginin yanı sıra ikna edici konuştuğunu belirterek, “Oyumu CHP’ye vereceğim, hepsine oy verdim, bir şey olmadı. Bu defa İnce’ye. İyi konuşuyor, ‘OHAL’i kaldıracağım’ dedi. Zaten biliyorsunuz ekonomik kriz var, böyle gitmez bu ülke. İktidarın değişmesi lazım artık” diyor. HDP’nin Adayı Demirtaş’ın tutuklu olmasını adil bulmayan Taş, “Bu şekilde AKP kendi oylarını düşürüyor. Burada HDP 6, AKP 1, CHP 1 aday çıkarır” diyor. Daha sonra konuştuğum Cemal Şen ise oyunu CHP’ye vereceğini belirtiyor. Şen, “CHP’yi demokrasinin teminatı olarak gördüğüm için oyumu vereceğim. Yasama, yürütme, yargı bağımsızlığını kaybetti” diyor. Kürt sorununun demokratik bir yapı içerisinde çözülmesi gerektiğini söyleyen Şen, “Demirtaş’ın içeride tutulması anayasal bir sıkıntı hem de demokrasi açısından son derece yanlıştır. Düşünün, bir cumhurbaşkanı adayı halkına hitap edemiyor, halkıyla buluşamıyor ne kadar acı bir olaydır. Bu Türkiye için büyük bir ayıptır. Bu durumun Türkiye için uluslararası arenada da sıkıntılar çıkaracağına inanıyorum” diyor. 

MİLLET İTTİFAKI OY DENGELERİNİ DEĞİŞTİRECEK

Van’da seçimin nabzını tutmaya devam ediyoruz. Oyunu Saadet Partisine vermeyi düşünen 19 yaşındaki Burak Gülseven’e denk geliyoruz. Öğrenci olan Burak’a oyunu Saadet Partisine neden vereceğini sorduk. İktidarın yol dışında herhangi bir yatırımın olmadığını belirten Gülseven, Saadet Partisinin vaatlerinin ülkeyi kalkındıracak vaatler olduğunu düşünüyor. 
Demirtaş’ın tutuklu olmasını doğru bulmadığını belirten Gülseven, “Hiçbir cumhurbaşkanı adayı içeride tutulmamalı, kim olursa olsun. Ben bunu şu an ki hükümete karşı olduğu için, içeride tutulduğunu düşünüyorum. Ben bunu Kürt kardeşlerim adına doğru bulmuyorum” diyor ve Millet İttifakı’nın Van’daki oy dengelerini değiştireceğini ifade ediyor.

ÜLKEYE SAHİP ÇIKACAK PARTİ OLARAK MHP’Yİ DÜŞÜNÜYOR

5 Yol semtinde bulunan Dabbağoğlu Park’na geliyoruz. Burası aynı zamanda CHP’nin seçim bürosuna yakın bir mesafede. Orada banklarda oturan vatandaşlarla sohbet etmeye çalışıyoruz.  Şaban Aycan, 56 yaşında kendisi Cumhurbaşkanlığında Erdoğan’ı milletvekili seçimlerinde ise MHP’ye oy vereceğini söylüyor. Nedenini sorduğumda ise “Devletin refahı için” diye cevaplıyor ve başlıyor konuşmaya “Hiçbir şey istemiyorum, devletim için oyumu vereceğim. Bu seçim ya Türkiye’yi yıkacak, ya da kaldıracak. Dünya Erdoğan’ı düşürmeye çalışıyor, iyi şeyler yaptığı için” diyor. HDP’nin Cumhurbaşkanı Adayı Demirtaş’ın tutuklu olmasına dair ne düşündüğünü sorduğumuzda ise “ Dışarıda olursa ortalığı karıştırır, içeride olması iyidir. Kimliği Türk değil, İslam da yazmıyor, yazsa oyumu verirdim. Asıl ırkçı parti HDP’dir. Kürt, Türk, Laz ayrımı yapıyor. Kadınlarla iş yaptığı için sonu kötü oldu. MHP, ayrımcı değil ülkeye sahip çıkıyor. Kürt’ü, Çerkes’i hepsi Türk vatandaşıdır” diyor. 

‘SEÇİMİ BIRAKIN AÇIZ, AÇ...’

Amele pazarına gidiyoruz. Burada 150-200 kişi evlerine ekmek götürebilmek için kaldırımda bekliyor.  Bir sokağa girdiğimizde yaklaşık 20 kişilik grubun beklediğini görüyoruz. Aralarında Murat adındaki yurttaş “ İş istiyoruz”diye  sitem ediyor. Seçimde oyunu kime oy vereceğini sorduğumuzda, “Seçimi bırakın, açız, aç” diyor. 5 çocuk babası Murat başlıyor derdini anlatmaya: “10 senedir buradayım, soran olmadı. Karnımız aç, iş yok, her şeye zam geliyor. Kazandığım parayla 5 çocuk okutuyorum, eve masraf yapamıyorum o zaman da.   Eskiden iyiydi, 15 senedir hiçbir şey yok. Emekliye 2 bin TL vereceğiz diyorlar, niye işçilere vermiyor? 10 yıldır İŞKUR’a başvuruyorum iş için, kimse iş vermiyor, nereye gittimse kimse umursamadı ama bir aileden 7 kişiyi alabiliyorlar işe. Kim başa gelse, biz açız. Bizi kandırıp sandığa gönderiyorlar, ama bize bir şey yok. Sandığa gitmeyeceğim” diyor ve arkadaşı Namzet ile konuşmamızı istiyor. 

‘GEÇİNEMİYORUZ’

Namzet de oy kullanmayacağını belirtiyor. Namzet, “2 çocuğum var okutuyorum, ayda bazen bir defa işe gittiğim oluyor. Akşam eve ekmek götüremiyoruz. Evim kira, ödeyemediğim için birikiyor. 2-3 ay idare ediyor ev sahibi, ters düşüyoruz birbirimize. Ben yine aç kalacaksam oy kullanmayacağım” diyor. Murat tekrar söze giriyor: “Çocuklarımın çantasına ekmek, domates koyup okula gönderiyorum. Bu ramazan ayında daha evine bir kilo et götüren yok” diyor. Söze bu defa sohbet esnasında kalabalığı görüp gelen 67 yaşındaki İsmet Çevik giriyor, “Oyumu HDP’ye vereceğim”diyor. Nedeni sorduğumda ise “Ecevit döneminde 70 kg un 17 TL, bir teneke yağ 16 TL idi. Şimdi bir torba un 100 TL, bir teneke yağ ise 130 TL. Özürlü maaşım var 3 ayda bir 1000 TL alıyorum. 2 çocuğum lise okuyordu, geçinemediğimiz için okulu bırakıp şimdi inşaata gidiyorlar, başka çare yoktu. İlk dönem ona verdim oyumu artık vermiyorum. Sandıkları dağ başına da götürseler, gidip oyumu kullanacağım” diyor.