Çalışan çocuklar: Okul yok atölye var, öğretmen yok usta var

18 milyona yakın öğrenci karne heyecanını yaşarken yüz binlerce çocuk ve mülteci çocuklar da atölyelerde ekmek parası için ter döküyor. Sabahları işin yolunu tutan küçük bedenler için karne, artık aldıkları haftalık olmuş. 

İstanbul Çağlayan’da bir tekstil atölyesinde karşılaştığımız Diyarbakırlı Ayşe 15 yaşında. İki yıldır tekstilde dizayn çalışıyor, okula gitmiyor. Bugün karne günü olduğunu bizden öğrenen Ayşe, ne hissediyorsun diye sorduğumuzda “Eskiden burukluk oluyordu ama şimdi bir şey hissetmiyorum” cevabını veriyor. Yine de çalışmak yerine okula gitmek istediğini anlatan Ayşe “Derslerim kötü olmasaydı belki okula devam edebilirdim” dedi. Bundan sonra da tekstilde çalışmaya devam edeceğini anlatan Ayşe, okuyabilseydim öğretmen olmak isterdim diye konuştu.

HİÇ OKULA GİTMEMİŞ

Ayşe’yle aynı atölyede çalışan Ahmet ise 14 yaşında. 3.5 yıl önce Suriye’deki savaştan kaçarak gelmiş Türkiye’ye. Atölyeye girdiğimizde iş ve oruç tutmanın verdiği yorgunlukla Ahmet’in uyuya kaldığını görüyoruz. Ahmet ülkesindeki savaş nedeniyle okula hiç başlayamamış. Günde 10 saat çalıştığını, eskiden dayanamadığını ama artık alıştığını anlatan Ahmet “Tabii ki okula gitmek isterdim” diyor. Söylüyor ama artık çalışmaya da alışmış. 

HAYALİ ARTİST OLMAK

Abdullah ise 13 yaşında, o da savaştan kaçıp gelenlerden. 10 yıl önce babasını kaybeden Abdullah, evde anne de dahil herkesin çalışmak zorunda olduğunu söylüyor. Ahmet gibi okula hiç gitmediğini anlatan Abdullah için karne, okul hiçbir şey ifade etmiyor. Yazmayı hiç bilmediğini ama biraz Arapça okuyabildiğini söyleyen Abdullah, 14 saat çalışmasını “Yorulmak nedir? Ölüyorum” diye tarif ediyor. Peki okuyabilseydin ne olmak isterdin diye sorduğumuz Abdullah “Şarkıcı, oyuncu ya da artist olmak isterdim” diye cevap veriyor. 

---

KARNE HEYECANI YOK, ÇALIŞMAK VAR  

Volkan PEKAL 
Mesut BAYLAV
Adana 

Karnelerin verilmesiyle milyonlarca çocukta tatil heyecanı başlarken gözlerden ırakta izbe atölyelerde çocuklar eğitimden, okuldan, tatilden uzak çalışmaya devam ediyor. Büyük bir kısmı hiç okula gitmeyen çocuk işçiler yaşlarından daha fazla saat zor koşullarda çalışmak zorunda. Adana Karşıyaka Sanayi Sitesinde çalışan çocuklara “Bugün karne günü’ dediğimizde boş gözlerle bize bakıyorlar. 

‘ÖĞRETMEN DIŞINDA SORAN OLMADI’ 

15 yaşındaki Mehmet 2.5 yıl önce 7’inci sınıfta okulu bırakarak çalışmaya başlamış. Karne gününü sorduğumuz Mehmet sessiz kalıyor. Okurken karne gününü sorduğumuzda ise Mehmet, “Karnemi alıp eve gidiyordum. Başka ne yapacağım” diye cevap veriyor. Okulu kendi isteğiyle bıraktığını söyleyen Mehmet “Ama okul iyi olsaydı okumak isterdim” diyor. İleride ne yapmak istediğini sorduğumuz Mehmet’in gelecekle ilgili bir hayali de yok. Okulu bırakınca öğretmeninin evine gelerek geri dönmesini istediğini anlatan Mehmet, başka hiç kimsenin okulu neden bıraktığını sormadığını anlattı.

‘KARNE OKULDA, O ÇALIŞIYOR’

Tatillerde babasının yanında çalışan 13 yaşındaki Ferhat sıcağın altında çay dağıtmanın zor olduğunu söylüyor. 13 yaşındaki Ferhat, okula gidiyor ancak karne almaya gitmek yerine çalışmaya gelmiş. 3 puanla takdiri kaçırdığını anlatan Ferhat, doktor olmak istediğini söyleyerek “Sınıfı geçtim, mutluyum. Yazın kikbox’a yazılmak istiyorum” diye konuştu.

‘HEM OKUYUP HEM ÇALIŞIRKEN OKULU BIRAKMIŞ’ 

7. sınıfa kadar okuyan 16 yaşındaki Azad, hem okuyup hem çalışırken artık okulu tamamen bırakmış. Derslerinin ve okul ortamının iyi olmadığı için okulu bıraktığını anlatan Azad “Daha iyi bir okul olsa okumak isterdim” dedi. Sanayide traktör tamircisinde çalışan, hayalini ve ileride ne olacağını hiç düşünmediğini anlatan Azad “Kazandığım parayı eve veriyorum.  Artık bir meslek öğrenip çalışmaya devam edeceğim” dedi.

‘EV KİRASI İÇİN ÇALIŞIYOR’

15 yaşındaki İsa 1.5 yıldır saya işçiliği yapıyor. 3 yıl önce Türkiye'ye Suriye'den gelen İsa, okula hiç gitmemiş. Okulu 5'inci sınıfta bırakmış. Adana'dan önceki hayatını Halep'te geçiren İsa, "Okul açıktı ama gidemiyorduk. Sürekli bomba atıyorlardı. Ben de bıraktım" dedi. Karne gününün diğer günlerden farklı olmadığını ifaden İsa, okula gitmek isteyip istemediğini sorduğumuzda okula gitmek istemediğini söyledi. Nedenini "Okuma bilmiyorum" cevaplayan İsa, hiç savaş olmasa okuluna devam etmek istediğini belirterek "Orda karne aldıktan sonra ailemiz bizi gezdiriyordu. O günleri özlüyorum. Arkadaşlarım vardı" dedi.  Para için ev kirası için çalıştığını söyleyen İsa'nın kendisi babası ile birlikte saya işçiliği yapıyor, iki kız kardeşi çalışmıyor.