Sennur Sezer mücadelesi ve şiirleriyle 75 yaşında

İsmail AFACAN
İstanbul

Bundan üç yıl önce, çağına yaptığı tanıklığı yoldaşlarına ve okurlarına bırakarak aramızdan ayrıldı. Fiziken aramızda olmasa da mücadelesiyle ve şiirleriyle hâlâ yaşıyor. Yaşayacak da... 

“Sesimi Arıyorum”da bizlere şöyle sesleniyordu Sennur Sezer: “Don vuran ağaç sürgün verecek,/ Kaya çatlayacak, tohum yeşerecektir”. Direnerek, umut ederek, çalışarak... O günler gelecek. Şiirlerin o güzel günlerde de okunacak. İyi ki doğdun Sennur abla... 

75. yaş gününde toplumcu gerçekçi şiirin usta kalemlerinden Sennur Sezer’i şair, yazar ve eleştirmen arkadaşlarına sorduk. Neydi Sennur Sezer şiiri?, Ne anlatıyordu bizlere? Arkadaşları Sennur Sezer’in şiirini anlattı.  

‘EMEKÇİ İNSANLARIN YAŞAMLARINA TANIKLIK ETTİ’

Gülsüm Cengiz: Sennur Sezer şiiri ülkemiz şiirinin önemli halkalarından biridir. Sennur Sezer şiire adım attığı ilk günden bu yana ezilenlerin sesi olmayı seçmiştir. Bu onu özgün kılar. Şiirinde emekten adaletten yana sesler görürüz. Emekçi insanların yaşamlarına tanıklık eder. Gecekondu kitabından bu yana bu çizgidedir. Ama Sennur Sezer yalnız tanıklık etmekle kalmaz emekçi insanlara birleşerek kendilerine dayatılan o yazgıyı değiştirebileceklerini söyler. Sennur Sezer şiirinde hep tanıdık insanlar vardır. İşsizliğin yoksulluğun acısını bilenlerin, TV ekranlarında yüzünü görmediğimiz, gazetelerin 3. sayfalarına haber olan kadınların. Yıllardır sürdürülen bir savaş nedeniyle  acı çeken bir halkın çocuklarının yaşadıklarına tanıklık eder. Onların yaşamlarına tanıklığın yanı sıra onların duygularına dile getirerek, onların suskunluğuna ses olur usta işi şiirlerle, içtenlikle...

‘VİCDANIN ŞAİRİYDİ’

Mustafa Köz: Sennur Sezer 1940’lardan  aldığı insan kalıtını, şiirde insanın işlenmesi gerektiği düşüncesini yaşamının sonuna kadar yürüttü. Bundan asla ayrılmadı. Belki de bize şunu söyledi; bir insanın yüzü şiirine, şiiri yüzüne benzemeli... Şiiri hayatı kılmış, hayatı şiiri kılmış bir şairdi Sennur Sezer. Dilsel, şiirsel, toplumsal, düşünsel, siyasal bütün beslenme kaynaklarını; insanın varlığından, varoluşundan, toplumsal yaşam içindeki çatışmasından almıştı. Ve aldığı ne varsa şiirine sözcüklerle yansıdı.

Sennur Sezer şiirinde başat diğer bir özellik, vicdanın şiirini yazmasıdır. Türkiye şiirine  bıraktığı büyük kalıtlardan biri bu oldu. Onun şiiri vicdan ve insan temelinde yaşanan bir içtenlik ve incelikti. Yalınlaştırılmış ve derinleştirilmiş şiiri sürekli kıldı. Ve retorikten, süslü sözden, belagattan, insanı insandan uzaklaşan kara duygudan şiirini uzak tuttu. Aydınlık bir şiirin insanın kalbiyle yazılabileceğine inandı. Teşekkürler Sennur Sezer. Bize verdiğin sözcükler için.

‘KADINLARI VE DİRENEN İNSANLARI YAZDI’

Berrin Taş: Sennur Sezer’in şiiri baştan aşağı emek ürünüdür. Şiiri bilinçli bir seçimle gerçekleşmiştir. Türkiye şiirinde, kadının eksikliğini, anlatılmadığını görmüş ve bunu yazmayı bilinçle seçmiştir. Şiirinde emekçi, doğuran  ve acı çeken kadını anlatmıştır. Ama sadece kadını yazmamıştır. Direnen insanı yazdı. Her koşulda direnmek, dik durmak onun temel bir özelliğiydi. Sızlanan bir insan hiçbir zaman olmadı. Saygıyla özlemle anıyorum. Şiirini insana armağan etmiştir.

‘TÜRK ŞİİRİNİ BELLİ BİR YERE GÖTÜRDÜ’

Cengiz Gündoğdu: Sennur Sezer gerçekçi şiir damarını hiçbir zaman bırakmadı, onu geliştirdi. Türk şiirini belli bir yerde tutmadı, belli bir yere götürdü. Yapıtlarında tekil olanı aşıp genel olana yani insan türüne ulaşmıştır. Yazıları ve şiirleriyle sistemin dumura uğratmak istediği estetik bilinci aşmış, gerçekten de ideal bir güzelliğe ulaşmıştır. Kişilikli, karakterli, çok sağlam bir insandı. Çok güzel yaşadı. Hak ederek yaşadı. Sözünü sakınmadı, her şeyin hakkını verdi. 

‘BİLGELİĞİN ŞİİRLERİDİR’

Arife Kalender: Sennur Sezer deyince akla gelen ilk şey dirençtir. Direncin şiirini yazmasıdır. Bu yaparken çalışkanlığı, gayretli oluşu, araştırmacılığı ve gözlemciliği ön plandadır. Bunların her birisi ayrıntılarıyla şiire girmiştir. 1964’te yayınlan ilk şiir kitabı Gecekondu, Sennur Sezer’in nasıl bir şiir yolu izleyeceğinin göstergesidir. Çünkü buradaki ayrıntılar onun şiire bakışını ve ideolojik tarafını göstermektedir. Ama şiirlerinde asla iletiyi ön plana almamıştır. Bu yüzden şiirlerinde kuru ideoloji var diyemeyiz.

Sennur Sezer’in kendisi bir işçidir. Liseyi bitirmeden Taşkızak Tersanesinde işçiliğe başlamıştır. Dolayısıyla kendi sınıfını şiirini de yazmıştır bir bakıma. Yaşadığı süre içinde en gür sesiyle haksızlığa, sömürüye, savaşlara karşı çıkmış insanın, öncelikle kadın ve çocuklardan başlayarak, şiirlerini yazmıştır. Yani Sennur Sezer şiirleri; direncin, bilincin, birikimin, gözlemin ve büyük bir bilgeliğin şiirleridir.

‘ŞİİRLE TOPLUM ARASINA ÇEKİLMİŞ BİR BARIŞ ÇİZGİSİDİR’

Şükrü Erbaş: Sennur abla, benim ablam, şiirin ablası, emeğin ablası, eylemin ablası, hayatın ablası; bir bütün olarak  edebiyatın ablası... ’70’li yıllarda şiiriyle tanıştım, daha sonra kendisiyle tanıştım. Bizim toplumcu gerçekçi şiir damarımızın kadın şairler içindeki en önemli temsilcilerinden biriydi. Ben onu hatırayla hayal arasına çekilmiş bir gelecek çizgisi, emekle eylem arasına çekilmiş bir onur çizgisi, şiirle toplum arasına çekilmiş bir barış çizgisi olarak gördüm. Gelecek kuşaklara Sennur Sezer hayatının aktarılması başta bizim gibi yakın çevresinin, sonra da bütün emekçilerin görevi olmalıdır.

ÖDÜL TÖRENİ BUGÜN

DİSK/Gıda-İş Sendikası ve Manos Kitap tarafından bu yıl üçüncü kez düzenlenen Sennur Sezer Emek-Direniş Şiir ve Öykü ödülleri bugün sahiplerini bulacak.

Kadıköy’deki Barış Manço Kültür Merkezinde yapılacak etkinlikte, öykü dalında, “Kaybolanın Hikâyesi” adlı dosyasıyla Cem Kertiş’e; şiir dalında “Güle Batır Öfkeni” adlı dosyasıyla Özge Sönmez’e ödülleri sunulacak. 19.00’da başlayacak ödül töreninde Sanatçı Nevzat Karakış ve Kömür Karası Müzik Grubu Sennur Sezer şiirlerinden bestelenen şarkıları seslendirecekler.

Ayrıca etkinlikte; şair, yazar ve eleştirmen arkadaşlarının Sennur Sezer şiiri hakkında düşüncelerini paylaştıkları kısa bir belgesel gösterimi yapılacak.