Maden işletmeleri sudan daha 'Hayırlı' bulundu!

Özer AKDEMİR
İzmir

Termik santralleri ve kömür ocaklarının yarattığı doğa, kültür tahribatı ve çevre kirliliği ile sık sık gündeme gelen Muğla Yatağan’da şimdi de bir baraj projesi bu işletmelerin kurbanı oldu. Yaklaşık 1800 hektarlık araziyi sulamak üzere yapımı planlanan Hayırlı Barajı, kömür işletmeleri ve feldspat madenlerinin alanıyla çakıştığı için iptal edildi.

MADENLER BARAJDAN DAHA KÂRLI BULUNDU!

Yatağan’da brüt 1784 hektarlık bir alandaki arazinin sulanması için yapımı planlanan Hayırlı Barajı alanının, yörede faaliyet gösteren kömür ve kuvars-feldspat madenlerinin alanı ile çakıştığı ortaya çıktı. Delice Deresi üzerinde yapımı planlanan barajla ilgili Devlet Su İşleri (DSİ) yetkililerinin incelemeleri sonrası baraj alanının üç ayrı şirkete ait olan kömür ocakları ve kuvars-feldspat madenlerinin genişleme sahasında olduğu ortaya çıkınca bu durum DSİ Genel Müdürlüğü tarafından Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bildirildi. Bu yazı üzerine Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan başkanlığında Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’ın katılımıyla toplanan kurul, baraj ve diğer faaliyetlerin oluşturacağı geliri görüştüler. 3 Kasım 2017 tarihli kurul kararında Hayırlı Barajı alanının Elektrik Üretim AŞ ve Yatağan Elektrik Üretim AŞ’nin kömür işletmelerinin yanı sıra Ant Enerji Ltd. şirketinin kömür, kuvars, feldspat madenlerinin ruhsat sahalarında kaldığı dile getirildi. Hayırlı Barajı için başkaca bir yer alternatifin olmadığına dikkat çeker kurul, madenlerin ve barajın yaratacağı katma değer oranlarını masaya yatırdı. Kurul üyesi bakanlar üç maden işletmesinin yaratacağı katma değerin barajın yaratacağından daha çok olduğunu ileri sürdü. Kurul kararında Baraj projesi ile ilgili şöyle denildi; “İşletme ruhsat sahalarında yapılan/yapılacak kömür, feldspat, kuvars üretimine bağlı olarak oluşacak katma değerin, Muğla Yatağan II. Merhale Hayırlı Barajı projesinin sağlayacağı katma değere oranla daha fazla olacağı, yatarım ve istihdam büyüklükleri de dikkate alınarak...iptal edilmesine...”.

ŞİRKETLERİN ÖNÜNDEKİ BARAJ ENGELİ KALDIRILDI

Bu Kurul kararı Gökgedik Köyü yakınlarında kuvars-feldspat madenciliği yapan Straton Madencilik şirketinin kapasite artışı için hazırladığı ÇED başvuru dosyasının eklerinde yer aldı. Fıstık çamları ile ünlü Gökgedik köyünün yaklaşık 1 kilometre uzağında bulunan maden işletmesi 7.71 hektarlık bir alanda faaliyet yürütüyor. 615 bin 800 ton/yıl kırma eleme kapasitesi bulunan maden işletmesi 100 bin ton/yıl zenginleştirme tesisi yapmak için Muğla Valiliğine başvurmuştu. Valiliğin verdiği ÇED gerekli değildir kararı Yatağan Belediyesinin açtığı dava sonrası iptal edilince şirket ÇED başvuru dosyası hazırlamak durumunda kalmıştı. Şirketin ÇED izin alanında orman alanı, içme ve kullanma suyu mutlak koruma alanı sınırı, önemli doğa alanı ve Hayırlı Barajı Göleti üzerinde bulunmakta. Hayırlı Barajının üç bakanın oluşturduğu kurul tarafından iptal edilmesi ile şirketin önündeki bu engel ortadan kalkmış oldu.

MADEN İŞLETMESİ GEN KORUMA ALANINDA

Gökgedik köyüne 1 kilometre, Kırıkköy’e 1200 m ve Turgut Köyüne 2 bin 400 m uzaklıkta yer alan işletme sahasının en yakın konuta uzaklığı ise 500 m. kadar. Şirketin ÇED dosyasında arazinin VII. sınıf toprak olduğu ileri sürülürken, proje sahası ise “Açıklık alan, bozuk ormanlar ve verimli ormanlar üzerinde kalmaktadır” deniliyor. Proje alanına en yakın gen koruma alanı ise kuş uçuşu 3 kilometre güneybatısında bulunan fıstıkçamı gen koruma alanı.

KÖYLÜLER FISTIK ÇAMLARININ KESİLMESİNE İZİN VERMEMİŞTİ

Gökgedik köylüleri cam ve seramik sanayisinde ham madde olarak kullanılan ‘feldspat madeni’ çıkarmak için fıstık çamlarının kesilmek istenmesine karşı geçtiğimiz yıl eylem yapmıştı. Orman Müdürlüğü tarafından kesilmek üzere işaretlenen 300-400 yıllık fıstık çamı ağaçlarına iş makinelerini yaklaştırmayan köylüler, yaklaşık 4 yıldır faaliyet gösteren maden yüzünden zeytinlerinin kuruduğunu, patlatılan dinamitlerden evlerinin taş ve tozla dolduğunu belirterek, atık sularını derelere bırakan maden işletmesi yüzünden hayvanlarının öldüğünü dile getirmişlerdi. Köylüler, “zeytinciliği bitirdiler şimdi sıra tek geçim kaynağımız olan fıstık çamlarına geldi” diyerek yaklaşık 400 fıstık çamı ağacının kesilmesine izin vermemişlerdi.

'DANIŞTAY, ZEYTİNLİKLERİMİZİ TALAN ETMEYE ÇALIŞIYOR'

Turgut Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Başkanı Kazım Erol, Hayırlı Barajı'nın Kırıkköy Mahallesi sınırları içinde planlandığını fakat Yatağan Enerji Üretim AŞ tarafından projenin iptal ettirildiğini belirtti. Erol, bölgedeki zeytinliklerin tehlike altında olduğunu belirterek "Gökgedik Mahallesi’nde faaliyet gösteren Stratoon Feldispad maden şirketi, maden ruhsat sahasını üç kat artırmak için Temmuz ayında ÇED toplantısı düzenleyecek. Danıştay kararları, zeytincilik kanununa rağmen YEUAS zeytinliklerimizi talan etmeye, zeytincilik kanunu delmeye çalışmaktadır" dedi.

Zeytini bitirdi sıra fıstığa geldi