Madencilerin ÇED sürecinden kaçmalarının önü açıldı

Yusuf YAVUZ

2004 yılında Maden Yasası’nda yapılan yeni düzenlemeler le vahşi madenciliğin önü açılırken, Türkiye’nin dört bir yanında özellikle mermer ve taş ocağı işletmelerinin neden olduğu doğa katliamı tepki çekiyor. Ruhsat verilen maden sahalarını, işletme aşamasında çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) engelini aşmak için birden çok başvuru yaparak ruhsat sahasını parça parça işletmeye açan maden firmalarının bu hilesine karşı geçtiğimiz yıl dava açıldı. Ekoloji kolektifinin 26 Mayıs 2017’de açtığı davayı gören Danıştay 14. Dairesi, 14 Aralık 2017’de aldığı kararla değiştirilen ÇED Yönetmeliği’nin yürütmesini durdurdu. Böylece maden firmalarının ruhsat sahalarını parça parça işletmeye açarak ÇED sürecinden kaçırmalarının önü kesilmiş oldu.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ise Danıştay kararına atıfta bulunarak yaptığı duyuruda, bundan böyle 25 hektar ve üzerindeki ruhsatlar için bakanlığa başvuru yapılması gerektiğini belirterek şu bilgileri paylaştı: ÇED süreci devam eden projeler ile ilgili olarak, 25 hektar ve üzeri ruhsatlarda mahkeme kararı kapsamında yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar veya mahkeme kararı sonuçlanıncaya kadar iş ve işlemler durdurulacaktır. Ya da proje sahibi tarafından talep edilmesi halinde proje tanıtım dosyası iade işlemleri gerçekleştirilecektir. 25 hektarın altında olan ruhsatlarda iş ve işlemler devam ettirilecektir.

BÖLÜNEREK DENETİMDEN KAÇIRILIYORDU

Daha önce örneğin 100 hektarlık bir sahada madencilik faaliyeti yapmak için izin alan firmalar, alanın 20-25 hektarında çalışma izni başvurusu yaparak işletmelerin ÇED sürecinden muaf tutulmasını sağlıyordu. Ancak açık maden işletmeciliği gibi çevre ve insan sağlığı üzerindeki etkileri yıkıcı boyutta olan bir faaliyetin ÇED sürecinin dışında tutulması büyük sorunları da beraberinde getiriyordu.

ŞİRKETLERİN İSTEDİĞİ OLDU

Danıştayın aldığı yürütmeyi durdurma kararının ardından harekete geçen maden şirketleri, kısa süre sonra amaçlarına ulaşarak ÇED Yönetmeliği’nin iptal edilen maddelerinin değiştirilmesini sağlamayı başardılar. Resmi Gazete’nin 14 Haziran 2018 tarihli sayısında yayımlanan “Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’ ile Danıştayın iptal ettiği ÇED Yönetmeliği’nin 27. maddesinde yeniden değişiklik yapıldı. Böylece maden şirketlerinin ÇED sürecinden kaçmalarının önü yeniden açılmış oldu.

MESAJ SKANDALI

Yeniden değiştirilen ÇED Yönetmeliği’nin Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdiği gün üyelerine bir mesaj gönderen İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB), Danıştayın iptal ettiği yönetmelik maddesinin değiştirilmesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nezdinde yapılan girişimleri paylaştı. İMİB’in bu paylaşımı bir skandalı da ortaya çıkardı. Buna göre 4 bin 200 üyesi bulunan İstanbul Maden İhracatçıları Birliği yöneticileri, 22 Mayıs 2018 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığına giderek Danıştayın iptal ettiği ÇED Yönetmeliği’nin ilgili maddeleriyle ilgili çözüm taleplerini ilettiler.

SADECE 24 GÜN SONRA

Bu girişimden 24 gün sonra yönetmelik değişikliği 14 Haziran 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Endüstriyel Yatırımlar ÇED Dairesi Başkanı Cihan Tatar da yeni yönetmelik çalışmasında İMİB’in görüşlerinin dikkate alınacağını ve sektörün önünün açılması için hızlı bir şekilde aksiyon alacaklarını söyledi.

Maden işletmeleri sudan daha 'Hayırlı' bulundu!