Avusturya'da tam gaz geçmiş yüzyıla...

Metin TUNA
Avusturya

Ücret ve çalışma süresi konuları sermaye ve işçi sınıfının uzlaşmaz çelişkisinin temelini oluşturur. Sermaye bir yanda ücretleri mümkün olduğunca düşük diğer yanda ise günlük (haftalık) çalışma sürelerini mümkün olduğunca uzun tutmaya çalışırken işçi sınıfı ise tam tersi için bir mücadele eder: Ücretler mümkün olduğunca yükselmeli, günlük (haftalık) çalışma süreleri ise mümkün olduğunca kısa olmalı.

1917 Ekim Devrimi ile birlikte Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, SSCB’de 8 saatlik iş günü yürürlüğe girdi. Almanya’da ise kasım 1918 devrimi gerekli oldu 8 saatlik işgünü için. Tüm gelişmiş kapitalist ülkelerde egemenler, devrimci işçi hareketleri karşısında geri adım atarak 8 saatlik iş gününü yürürlüğe koydular.

Fakat egemenler için bu sayfa hiçbir zaman kapanmadı. Nasıl ki son ana kadar günlük ve haftalık çalışma sürelerinin kısaltılmasına karşı direndilerse ardından çarkı geri çevirmek için her türlü yol ve yöntem denendi, deneniyor.

Esnek çalışma süreleri, üretim ihtiyacına göre gündeme gelen fazla mesailer veya çalışılmayan sürelerin biriktirildiği zaman havuzları (“Zeitkonten”) vb. yöntemlerle çalışma sürelerini belirleyen yasalar sürekli delinmeye çalışılıyor.

Avusturya'da hükümete gelen gerici ÖVP/FPÖ koalisyonu, sermayenin talepleri doğrultusunda işçi ve emekçi haklarının gasbetmek için kolları sıvadı.

14 YIL TARTIŞILDI

Sermaye örgütlerinin 14 yıla yakın bir süredir sürekli sendikaların gündemine soktuğu ve “rekabet gücünün artması, işyerlerinin korunması”, “kalifiye elaman eksikliğinin giderilmesi” gibi son yılların moda ‘gerekçelerine’ sığınarak günlük/haftalık çalışma sürelerinin daha da esnekleştirilmesine çalıştılar.

Sermayenin amacı AB yönetmelikleri aracılığıyla mümkün olan çalışma sürelerinin günlük 12 saate/haftalık 60 saate kadar uzatılmasının Avusturya’da da uygulanmasıydı.

Fakat bugüne kadar sendikalar dik durarak -ki bunda asıl belirleyici olan tabandan gelen tepkilerdi- geri adım atmadılar ve her türlü yasal girişimi boşa çıkarmayı başardılar.

100 YIL ÖNCESİNE DÖNÜŞ

Avusturya’da 12 saatlik iş günü tam 100 yıl önce yürürlükten kaldırıldı. İşçi ve emekçiler için 8 saatlik işgününe geçişin 100. yıl dönümünü kutlamak gündemde olması gerekirken sermaye ve onun gerici ÖVP/FPÖ hükümeti 100 yıl öncesine dönmek için adım attılar.

Hükümet bu adımı atarken “Hele bir tartışalım” veya “Bu konuda işçi örgütleri ne diyor” gibi öncesinde uzlaşmayı içeren bir tutum içine de girmedi. Aksine Mecliste normal olan üç aşamalı tartışma/değerlendirme sürecini bir yana iterek, Avusturya yasalarının milletvekillerine sunduğu “inisiyatif yasa önerisi” aracılığıyla neredeyse hiçbir tartışma yapmadan, yetkili komisyonda bir kez tartışıp ardından meclise oylamaya sunarak yasayı yaz öncesi kararlaştırmayı hedefliyor.

ÜRETİMİN İHTİYACINA GÖRE ÇALIŞMA

Çalışma sürelerini belirleyen yasalarda yer alan istisna uygulamalarda günlük ve haftalık çalışma sürelerini 12/60 saate uzatmak mümkün. Fakat sermaye bugün buna tek başına karar veremiyor, gelecekte, yasalara dayanarak buna tek başına karar verebilecek ve bir gerekçe de sunmayacak.

“Çalışma sürelerinin sınırsızlaştırılması” denilen durum bugün Avusturya’da uygulanmak isteniyor. Üretimin ihtiyacına göre çalışma süreleri uzatılacak, gerek duyulmadığında çalışma süreleri “denkleştirme” adına ücret karşılığı olmadan kısaltılacak!

Ayrıca yeni yasaya göre 8 saatlik iş günü normal iş günü olarak kalmasına karşın 11. ve 12 . saatler fazla mesaiden sayılacak. Şimdiye kadarki sözleşmelerde 9. ve 10. saatler fazla mesaiden sayılırken ve bazı iş kollarında yüzde 100 fazla mesai ücreti ödenirken yeni yasa tasarısına göre ilk 10 saat normal çalışma süresinden sayılacak ve fazla mesai ücreti ise sadece yüzde 50 zamlı olacak!

Görüldüğü gibi işçilerin sağlığını ve ücretini korumayı içeren yasalar tersine çevrilmek, sermayenin aşırı kâr hırsını doyurmak için yeniden düzenlenmek isteniyor.

ÖGB: MÜCADELE EDECEĞİZ!

Avusturya Sendikalar Birliği ÖGB, yasa tasarısına karşı çok ciddi mücadele edeceklerini açıkladı. 12-14 Haziran arasında düzenlenen ÖGB 19. Genel Kongresinde hükümetin çalışma sürelerini 12/60 saate çıkarma planlarını hayata geçirme durumunda ne yapılacağı konuşulurken ÖVP/FPÖ koalisyonu adeta “hodri meydan” diyerek önergeyi ilan etti. Yasanın 4 Temmuz günü karar altına alınacağı ve 1 Ocak 2019’da yürürlüğe gireceği de ilan edildi.

ÖGB’nin Yeni Başkanı Wolfgang Katzian, genel kongre ardından düzenlediği basın toplantısında yeni yönetim kurulunun acilen toplandığını ve önümüzdeki haftalarda yasa tasarısıyla ilgili çok geniş bir kampanya başlatacaklarını açıkladı. İşyeri temsilcilerini planlanan değişikliklerle ilgili bilgilendireceklerini ve bunların da hükümet planlarının kendi fabrikalarında ne anlama geldiğini işçilere aktaracağını söyledi.

Katzian’ın, “Elimizdeki her türlü olanağı değerlendirerek mücadele edeceğiz” demesi üzerine bir gazeteci, “Bu olanaklar arasında grev de var mı” diye sordu.

Katzian’ın, “Hükümet bize sürpriz yaptı, biz de ona sürprizler yapacağız” diye yanıt vermesi en azından şimdilik ÖGB’nin gündeminde grev olmadığını gösterdi.