Yayıncılık sektörü kan ağlıyor

İsmail AFACAN 
İstanbul 

Avro ve dolardaki artışın en çok etkilediği alanlardan biri de yayıncılık sektörü...  Özellikle kitap kağıdının -ithal edilmesinden kaynaklı- yüksek maliyetli olması yayıncılık sektörünün yaşadığı krizin başlıca nedeni... Kitap kağıdı üreten yerli sanayi kuruluşlarının olmaması krizi derinleştirirken; ayrıca kitaptan alınan vergiler de krize tuz biber ekiyor. 

Yayınevleri, sektörde yaşanan krizi kendi yöntemleriyle aşmaya çalışıyor. Yayınevlerinin aldığı önlemler arasında çalışan kadrosunda ‘daralma’dan kitaplarda fiyat artırımına; proje kitaplar yayımlamadan kitap baskı sayısını azaltmaya kadar birçok başlık yer alıyor. 

Şu an yayınevlerinde basılmaya bekleyen birçok kitap dosyası bulunuyor. Basımı ertelenen kitapları matbaaya göndermek için dolarda düşüş yaşanması bekleniyor. 

Yayınevleri öncelikli olarak popüler yazarların kaleme aldığı kitapları baskıya veriliyor. Bu durum okur kitlesi az olan nitelikli çalışmaları ve yeni yazar adaylarının işini daha da zorlaştırıyor. Bunun dışında kitap basan matbaalarda ve kitapçılarda da bir durgunluk söz konusu... Sektörün yaşadığı krizin kitap mevsimi olan sonbaharda daha da ağırlaşacağı gözlemleniyor. 

Sektöründe faaliyet yürüten İnkılap Kitapevi Genel Yayın Yönetmeni Ahmet Bozkurt, İthaki Yayınları Kurucusu Ünal Koçak, Kor Kitap Genel Yayın Yönetmeni Onur Öztürk ve  Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk’le yaşanan krizin nedenlerini, boyutlarını ve alınabilecek önlemleri konuştuk. Krizin yarattığı tahribatı bizlerle paylaşan yayınevleri sektörün kangrenleşen başlıkları olan devlet desteği, KDV oranları, kitap perakendeciliği, dağıtım gibi sorunların acilen çözülmesi gerektiğini söyledi.

KOCATÜRK: YERLİ KAĞIT SANAYİ TEŞVİK EDİLMELİ  

Türkiye’de kitap kağıdı ihtiyacını karşılayacak sanayi kuruluşlarından yoksun... Kitap kağıdı üretimi yapan en önemli sanayi kuruluşu olan SEKA; 2005 yılında AKP tarafından kapatıldı ve arazileri satıldı.

Yayıncılık sektörünün yaşadığı krizde en büyük etkenin kitap kağıdının ithal edilmesi olduğunu vurgulayan Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk, krizin aşılması için “Devlet tarafından yerli kitap kağıdı sanayii teşvik edilmelidir” dedi. Kitap üretimin baskı aşamasında ve kağıtta ödenen KDV’lerin yüksekliğine dikkat çeken Kocatürk, kitap ve kağıt KDV’leri düşürülerek eşitlenmesi gerektiğini belirtti. 

YAYIMCILIK YAPMAK ZORLAŞTI

İthaki Yayınları Kurucusu Ünal Koçak: Değişen ekonomik koşullar, diğer alanları olduğu gibi yayımcılık dünyasını da çok ciddi bir şekilde etkilemeye başladı. Biz, 20 yıldır yayım dünyasının içindeyiz; bu kez gerçekten çok olumsuz bir etkilenme var. Örneğin; eskiden bir kitabın fiziki maliyetinin yarısı matbaa, yarısı da kağıt olurdu. Fakat bugün bu oran üçte biri matbaa, üçte ikisi kağıt haline geldi. Ve bu taşınabilir bir durum değil, çünkü kağıt genellikle peşin ödenir. Oysa yayımcılar yedi, sekiz aylık vade ve çeklerle kitap satmakta, faizlerin bu kadar yükseldiği bir dönemde, bu nasıl devam ettirilir, bilemiyoruz. Kısaca; yayımcılık alanında birçok işleyiş dolar ve avro ile yürütüldüğü için bütün şartlar değişti, dolayısıyla bulunduğumuz şartlarda yayımcılık yapmak çok zorlaştı.

ÇÖZÜLMESİ GEREKEN SORUNLAR VAR 

Ahmet Bozkurt İnkılap Kitapevi Genel Yayın Yönetmeni: Ekonominin kötüye gitmesi nedeniyle sektörde genel bir durgunluğu doğal olarak gözlemliyoruz. Hem içinde bulunduğumuz yaz aylarının genel eğiliminden kaynaklı bir durgunluk bu hem de nispi olarak genel ekonomik verilerin dalgalı olmasından kaynaklı bir gelişmeden söz edebiliriz. Mevcut ekonomik durumdan dolayı yayın politikamızda ve güncel yayın programımızda herhangi bir değişikliğe gitmedik. Pek çok proje kitabımız planlamaya uygun olarak yayımlanıyor ve yayımlanmaya devam edecek.

Üretim maliyetlerinin artması, sektörde yaşanan sıkıntılar doğal olarak kimi zaman fiyat politikalarına da yansıyabiliyor. Dövizde dalgalanma doğal olarak üretim maliyetlerini de etkilemektedir. Fakat biz yayınevi olarak bunu okuyucularımıza yansıtmamaya çalışıyoruz.

Dönemsel koşullara ya da yayımladığımız kitabın içeriğine ve konumlandırmasına göre baskı adetimiz değişebilmektedir. Fakat ekonomik saiklerden ötürü baskı sayısında bir azaltmaya gitmedik. Fakat kimi zaman dönemsel koşullara göre yayın programında değişiklikler olması yaptığımız işin doğasına da uygun bir durum.

Ekonomik krizden evvel sektörün kendi içerisindeki kangrenleşmiş kimi durumların masaya yatırılması daha sağlıklı olacaktır diye düşünüyorum. Devlet desteği, KDV oranları, kitap perakendeciliği, dağıtım olanakları  vb. gibi kimi durumlar acilen çözümlenmesi gereken sorunlar arasında yer alıyor. Kültür yayıncılığının bu bağlamda çözümlenmesi gereken epeyce bir sorunu var ve yıllardır yayıncılar bu türden pek çok soruna karşı gardını almış bir şekilde yayıncılık faaliyetini yürütmektedir. Bu gibi sorunların yanında açıkçası ekonomik dalgalanmaların da yayıncılık sektörünün içinde bulunduğu duruma tuz biber ekmesi kaçınılmaz bir durum.

DEVLET DESTEĞİ ARTIRILMALI 

Kor Kitap Genel Yayın Yönetmeni Onur Öztürk: Özellikle dövizin hızlı yükselişi Türkiye gibi yayımlanan kitapların üretimindeki hemen tüm maliyet kalemlerinin döviz ile hesaplandığı bir ülke olunca elbette yayıncılık sektörünü de eskisi gibi sürdürülemez hale getiriyor. Kitabın üretiminde kullanılan tüm kağıtlar ithal ediliyor, kağıt fiyatlarındaki artışsa ülkede yayıncı olmayı rasyonel bir uğraş olmanın ötesine itiyor. Buna ek olarak çeviri kitapların bunca ağırlığının olduğu bir alanda sürekli döviz artışına maruz kalmak yayıncıların yurt dışından telif almasını zorlaştırıyor. Maliyetlerin bu kadar hızlı yükselmesinin karşısındaysa yayıncı bu olumsuz artışı aynı oranda kitap fiyatlarına yansıtamıyor. Söz gelimi kısa süre içerisinde aynı kitabın tekrar baskısını yapıyor olmak kitap ve yayıncı için çok iyi bir gelişme olarak görülecektir ancak 3 ay sonra aynı kitabı yeniden üretirken maliyetler kayda değer oranda yükselmiş oluyor ancak siz bunu kitabın fiyatına yani okura yansıtamazsınız, doğru olmaz. Bunu üstlenmekse sürdürülebilir değil kesinlikle. 

Bunun çözümüyse makro anlamda istikrarlı ve halk yararına ekonomik politikaların hızla hayata geçirilmesi, özel olarak da kültür hayatının zenginleştirilmesine dönük devlet desteğinin artırılması olmalıdır. Ancak mevcut iktidarın şimdiye kadarki politikalarını düşünerek burada kısa vadede bir ilerlemenin kaydedilmesi mümkün değil. Dolayısıyla ekonomik baskıyı doğrudan hisseden biz yayıncıların daha fazla bir araya gelmesi ve çıkış yollarına dair kafa yormamız, kendi dayanışma biçimlerimizi konuşmamız, somut adım atmamız gerekiyor. Ekonomik gidişata dair çözüm bulmamızın mümkün olmadığını biliyoruz, fakat dağıtım, kitabevleri, lisanslama… gibi konularda daha sonuç alıcı adımlar atarsak bir nebze de olsa bu sürecin panzehri olabilir.