Fırın işçileri: Aramızda oğlunun düğününe gidemeyen bile var

Gözde TEKİN
Kocaeli

Her gün ekmek aldığınız fırında çalışan işçilerin çalışma koşullarının nasıl olduğunu merak ettiniz mi? Bizler ekmeğe zam yapılmasına öfkelenirken, fırın işçilerinin maaşlarında artışa sebep olacağını düşündükleri için bu haberi umutla beklediklerini biliyor musunuz? Kocaeli’de bulunan fırınlarda çalışan fırın işçileriyle yan yana geliyoruz. İşçiler sıcak yaz aylarında çalışma koşulları daha ağırlaştığından, tatil günlerinin olmayışından ve ücretlerinin düşüklüğü gibi bir dizi sorundan bahsediyorlar.

KOŞULLAR AĞIR, SOSYAL HAKLAR YOK

İlk olarak 10 yıldır fırında çalışan bir işçi konuşuyor: “28 yaşındayım, 3 çocuğum var. Fırıncılıktan önce sanayide çalıştım ama yapamadım, bir tanıdık aracılığıyla fırına girdim ve o gün bugündür çıkamıyorum fırından. Çalıştığım fırında 7 kişiyiz, 3 kişi gece 4 kişi gündüz çalışıyoruz. Burada hiçbir fırında izin günü yok, eğer işe gelmeyeceksen, acil bir durumun varsa yerine çalışacak birini bulmak zorundasın. 2 bin 250 lira maaş alıyoruz, gece vardiyasında yemek yok; yaptığın ekmekten yiyorsun. Çalışma koşulları ağır, kışın hadi yine iyi ama yazın o sıcağa katlanmak zor, günde 3-4 atlet değiştiriyorsun. Sigortan asgari ücret üzerinden yatıyor. Herkesin en büyük korkusu tazminatsız işten atılmak, çünkü çoğu zaman böyle oluyor, paranı alamadan gitmek zorunda kalıyorsun. Dinlenebileceğin tek bir günün bile yok. İzin yapman yanında çalışan diğer arkadaşına bağlı.

EKMEĞE ZAM GELİRSE, MAAŞA ZAM GELİR

Başka bir işçi sözü alıyor: “14 yıldır fırın işçisiyim, köyde çobanlıktan geldik burada fırında çıraklığa, oradan da ustalığa yükseldik. Çalıştığım ilk fırında ben zannediyorum ki sigortam yatıyor. Meğer patron her ay sadece bir gün sigortamı yatırıyormuş ve ben 5 yıl böyle çalışmışım o fırında. O zamanlar e-devlet olmadığı için bakamıyorsun ama şimdi her gün girip bakıyoruz. Tatilimiz, bayramımız, özel günümüz hiçbir sosyal hakkımız yok. Yaptığımız iş karşılığında aldığımız para hiçbir şey. Sigaraya 1 TL zam gelse kimse bir şey demez ama ekmeğe zam gelince herkes öfkeleniyor. Patron bize ‘Ekmeğe zam gelirse maaşınıza zam gelir’ dediği için biz de gelen zamma sevinir hale geliyoruz.”

‘HURDACIDAN ALDIĞIM BİSİKLETİ BOYAYIP ÇOCUĞUMA GÖTÜRDÜM’

Çocuğunun uzun zamandır bisiklet istediğini söylüyor işçi: “300 lira, imkanı yok alamam, fırının önünden hurdacı geçiyordu; pazarlık edip ondan aldım 30 TL’ye. Sonra boyadım eve götürdüm, çok sevindi. Bilmiyor ki babası hurdacıdan almış. Yetmiyor, 630 TL kira veriyorum, çocukların okul masrafı, evin ihtiyaçları aldığın para eriyor. Geçen hafta pazara gittiğimde yarım kilo soğan almak zorunda kaldım. 6 TL’den aşağı domates yok. Yarım kilo da olsa meyve alayım diyorsun, başka şeylerden kısıyorsun.”

17 yıldır fırınlarda çalışan başka bir işçi ile konuşuyoruz. Deprem zamanından kalan inşaat demirlerini toplayarak iş hayatına başladığını, daha sonra fırına girip bu mesleği öğrendiğini söylüyor: “Bu iş gerçekten zor bir iş, zaten artık eskisi gibi kimse de çırak olarak gelmiyor fırına. Gider fabrikada çalışır asgari ücret alırım diyor. Çünkü koşullar ağır. Bir çocuğum var diğeri de yolda, şimdiden kaygılıyım. Beziydi, mamasıydı derken nasıl geçineceğiz diye düşünüyorum. Gel gör ki bizler yeri geliyor tam gün çalışıyoruz, benim düğünümün olduğu gün birlikte çalıştığım başka bir abinin oğlunun düğünü vardı. Ben kendi düğünüme gideceğim için o abi oğlunun düğününe gidemedi.”

PAZAR GÜNLERİ TATİL OLACAK SÖYLENTİSİ

İçlerindeki en genç işçi tekrar sözü alıyor: “Geçenlerde bizim patron fırına geldi dedi ki müjdemi isterim artık pazar günleri tatil olacak. Önce sevindik iyi bari bizi de düşünüyorlar dedik. Sonra ben döndüm dedim ki siz bize pazar günü tatil yaptıracaksanız cumartesi günü tam çalıştırırsınız dedim. Patron da gülerek evet her şeyin bir bedeli var dedi. Düşünün yasal hakkımız bile bize bu şekilde veriliyor. Gece saat 1’de iş başlayıp ertesi gün akşam 5’e kadar çalışırsak pazar günü izinli olacağız.”

Bir başka işçi de “Fırıncılar ekmeği ucuza veriyor, marketlerde daha pahalıya satılıyor. Olan arada işçiye oluyor. Halbuki bütün fırınlarda biz çalışmıyoruz, maaşımıza iyileştirme istiyoruz desek, ekmek çıkmaz onlar da bir yolunu bulmak zorunda kalır o yüzden yan yana gelmek tartışmak lazım. Çoğu arkadaşımız yasal haklarını bilmiyor, patronun da işine geliyor bu durum” diyor.