Adana’da bayram öncesi saya atölyeleri kapandı

Volkan PEKAL
Adana

Ayakkabı üretiminde iğneden ipliğe her şey zamlandı. “Tüketilen tüm maddelerin hepsi” anlamında kullanılan iğneden ipliğe sözü, sayacılar için gerçeği ifade ediyor. Çünkü Ayakkabının sayasını dikmek için kullandıkları iğne ve iplik, dikiş makinesinin parçalarına geçtiğimiz yıldan beri gelen artışlar, TL’nin dolar karşısında değer kaybetmesiyle daha da büyümüş durumda. Fuar döneminde parça başı iş diktikleri atölyecilerle ayakkabı markaları arasında fiyatların yeniden belirleneceğini söyleyen sayacılar, yediklerinden giydiklerine ve üretim masraflarına her şeyin fiyatı artarken parça başı ücretlerinde de artış beklediklerini ifade etti.

DOLARDAKİ ARTIŞ AYAKKABI ÜRETİMİNİ DE ETKİLİYOR

Ayakkabı üretiminin yapıldığı, Adana Büyük Saat civarında Kazancılar Çarşısı’nın arka sokakları bayram öncesi eski hareketli günlerden uzak. Geçtiğimiz yıllarda bayram öncesi yoğun olan saya atölyelerinin birçoğu bu yıl kapalı. Açık olan sayacılar da bayram öncesi çalışmadıkları günleri karşılayabilmek için fazladan istedikleri sayaları yetiştirmeye çalışıyor.  TL’nin dolar karşısında değer kaybetmesi nedeniyle üretimin azalması sayacıları da doğrudan etkiledi. Dikimde kullanılan derinin bir bölümü, kalıp bıçakların malzemesi, parçaların yapıştırıldığı solüsyon ve ayakkabı tabanının hammaddesi ithal ediliyor. Bazı atölyeciler dolar krizinden verdikleri siparişleri iptal etmiş.

Sipariş alırken üretim için gerekli malzemeyi daha önce alıp deposunda bekleten atölyeciler, son işlerinde dolar krizinden etkilenmiş değil ama bayramdan bir süre sonra yeni siparişlerin alınacağı fuar döneminde, fiyatlar yeniden belirlenecek. Fiyatlar yeniden belirlenirken sayacılar da ücretlerinin yerinde saymasını istemiyor.

‘ÜCRETTE ARTIŞ OLMAZSA GEÇİNMEK ZOR’

Her şeye zam geldiğini söyleyen Sayacı Aziz Demir, kendilerine parça başı iş veren  atölyecinin solüsyon fabrikasına, ayakkabı tabanına, deriye gelen zamma söz geçiremediğini belirterek, “Ama sayacıya daha ucuza dik diyebiliyor. Talebimiz iğneye, ipliğe ne zam geldiyse bize de yapsınlar” dedi. Geçtiğimiz yıl grevden sonra protokol imzalanarak yılbaşında yüzde 8 zam uygulanacağının kararlaştırıldığını ifade eden Demir, “Benim ustam zam verdi ama birçok atölyeci sözünü tutmadı. Verdikleri zamları geri çektiler. Malzemelere gelen bu zamlardan sonra ücrette artış olmazsa geçinmek de zor. Yediğimize, giydiğimize de zam geliyor” dedi.

‘İŞSİZLİK DÖNEMİ BAŞLAYACAK’

Kullandıkları iğneye geçen seneye göre yüzde 50 zam geldiğini ifade eden Demir, “Makas 5 lirada 7 liraya çıkmış. İplik yerli ama o da artıyor. Dolardan önce 6.5 lira olan iplik şimdi 9 lira. Dolar biraz düştü ama dolarla artan fiyatlar yerinde saydı” dedi. Atölyecilerin kullandığı 10 liralık tabanın bugün 20 lira olduğunu dile getiren Demir, derisinden solüsyonuna atölyecinin kullandığı malzemelere zam geldiğini dile getirdi. Doların yükselmesi ile birlikte birçok yerin üretimi durdurduğunu söyleyen Demir, bayram tatili bitince 2-3 hafta daha çalıştıktan sonra bu sefer de atölyecilerle markaların bir araya gelip, sipariş alıp verdiği fuar dönemi başlayacağı için her yıl boşta gezdikleri dönemin başlayacağını ifade etti.

‘BİR 2001’DE BİR DE DEPREMDE BOŞTAYDIM

2001 ekonomik krizinde 2-3 ay işsiz gezdiğini dile getiren Demir, “Bir de Adana depreminde  5-6 ay işsiz gezmiştim. Fuar döneminde her şey belli olur. Alım gücü olmayınca insanlar gene gezecek. Bugüne kadar Telekom’u, TEKEL’i, TEDAŞ’ı satarak idare ettiler. Şimdi ufak tefek para girişi ile durdurmaya çalışıyorlar. Umarım bu sefer çok gezmeyiz” dedi.

‘ÇALIŞMAMIZGEREKİRKEN OTURUYORUZ’

Atölyede tek başına pencere önünde gökyüzünü seyrederken bulduğumuz Hasan Usta da işsizlikten şikayetçi. “Bayram öncesi şakır şakır çalışmamız gerekirken 2-3 haftadır oturuyoruz” diyen Hasan Usta, atölyeciler çalışmayınca kendilerinin de çalışmadığını, zor durumda olduklarını ifade etti. Atölyecinin de firmalardan para alamadığı için kendi parasını ödemediğini ifade eden Hasan Usta, “Çalışıyorsun paranı alamıyorsun. 600-700 liralık iş yapıyorsun hafta sonu geldiğinde 300 lirayı veriyor al git diyor. Çaycıya çay parasını bile veremedik. Ev geçindiriyoruz. Firmadan para alamadım diyor. Hep aynı taktik. Zam vermiyorlar. Verdiklerinde de kırk parçaya bölüyorlar, modeli zorlaştırıyorlar. Bu sefer de ürettiğin parça azalıyor. Yine aynı paraya geliyor” dedi. Ekonomideki gidişle ilgili kendilerinden bir şey beklenmemesi gerektiğini dile getiren Hasan Usta, “600 milletvekili var. O kadar maaş alıyor. Kriz varsa 4-5 ay almasınlar” dedi.