Sayacılar kayıplarının karşılanmasını istiyor

Volkan PEKAL
Mesut BAYLAV
Adana

Dolardaki tırmanış bir süre önce zam talebiyle iş bırakan sayacıları da vurdu. Deriden solüsyona, iğneden ipliğe, bıçaktan tabana her şeyin fiyatı artarken, sayacılara verilen para ize değişmedi. Parça başı ücretle ayakkabı diken sayacılar üretim masraflarının arttığını belirterek, ücretlerine zam yapılması talebiyle toplantı gerçekleştirdi. Sayacılar kayıplarının karşılanması için yüzde 40 zam talep ediyor.

Bayramdan önce birçok saya atölyesi kapalıydı. Bayramdan sonra birkaç gün daha boş kalan sayacı atölyelerinde bir süre sonra çekiç ve dikiş makinesi sesleri artmaya başladı. Sayacılar üretime başlasa da parça başı ücretlerden memnun değil. Fuar dönemi olan ekim ayında parça başı iş diktikleri atölye sahipleriyle, ayakkabı tekelleri arasında yapılacak görüşmelerle fiyatların yeniden belirleneceğini anlatan sayacılar, temel tüketim kalemlerine ve üretimde kullandıkları malzemelere gelen zammı karşılayacak bir zam istiyor.

6 LİRALIK İPLİK 10 LİRAYA ÇIKTI

Toplantıda Suriyeli sayacıların iş dikmesine yönelik tek tük tepkiler olsa da hakim fikir Suriyeli sayacıların da kendileri ile aynı sorunları yaşadıkları ve geçtiğimiz yıl iş bırakmada olduğu gibi birlikte hareket edilmesi yönünde oldu.

Ayakkabı İmalatçıları Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Başkanı Mustafa Özay, geçen yıl 6 liraya aldıkları ipliğin piyasada 10 liraya çıktığını, yedikleri ekmekten giydiklerine kadar her şeye zam geldiğini belirterek yüzde 40 oranında zam talep ettiklerini söyledi. Fuar döneminde fiyatların yeniden belirleneceğini dile getien Özay, “20 Ekim tarihine kadar süre veriyoruz. Atölyecilerle görüşüp talebimizi bildireceğiz” dedi.

‘TÜM SAYACILAR BİRLİKTE HAREKET ETMELİ’

İstanbul, Antep, Kayseri, İzmir, Konya, Malatya, Hatay ve Adıyaman’da bulunan tüm sayacılardan destek beklediklerini ifade eden Özay, “Onlar da aynı sorunla karşı karşıya. Türkiye’deki tüm sayacı ustalarının desteğini bekliyoruz” dedi. Birçok sayacının ve saya işçisinin çalışma koşulları, ücret yüzünden mesleği bıraktığını dile getiren Özay, devam etti: “Artık kimseyi kurtarmıyor. Kimse geçimini sağlayamıyor. O yüzden böyle bir toplantıya ihtiyaç duyduk. İğneye ipliğe ne zam geldiyse biz de onu istiyoruz.” Sayacılarla toplantı yapan Özay, ayakkabı üretiminde çalışan herkesin birlikte hareket etmesi gerektiğini belirterek, sayacılar dışındaki ayakkabıcıların da derneğe üye olmasını istedi.

Adana’da bayram öncesi saya atölyeleri kapandı

SAYACILAR NASIL ÇALIŞIYOR?

Saya işçileri ayakkabının üst bölümünü oluşturan dikişli ya da yapıştırılmış bölümünü üretiyor. Bunun karşılığında da atölye sahiplerinden parça başı ücret alıyor. Deriyi atölye sahibi alıyor, atölye sahibine bağlı çalışan kesiciler, bıçakçıların hazırladığı kalıplarla deriyi uygun şekilde kesip birleştirilmesi gereken parçaları sayacılara gönderiyor. Bazı büyük ayakkabıcılar kesim işinin daha hızlı olduğu bilgisayarlı, lazer kesme makinesi kullanıyor. Atölye dışında çalışan sayacılar deriyi dikerek ve yapıştırarak saya çeklini verdikten sonra tekrar atölyeye gönderiyor. Kalfa denilen kalıpçılar sayayı kalıba çekip tabanını yapıştırıyor. Temizlikçiler de son şeklini verdikten sonra ayakkabı satışa hazır hale getiriliyor. Bazı kalfalar ya da kesiciler de parça başı çalışıyor. Bu şekilde parçalara bölünmüş olan ayakkabı üretiminde sayacılar genellikle atölyenin dışında yer alıyor. Bir saya atölyesinde çırak, ara eleman, kalfa ve usta oluyor. İstanbul, İzmir gibi yerlerde onlarca saya işçisi çalıştıran saya atölyeleri mevcut ancak Adana’da sayacılar en fazla 3-5 kişilik ekipler olarak çalışıyor. Atölyedeki makinelere sahip olan usta sayacı parça başı aldığı ücreti yaptığı işe göre yanında çalışanlarla paylaşıyor. Atölye sahipleri sayacılara sadece yapıştırmada kullanılan solüsyonu veriyor. Bu yüzden İğneye, ipliğe, kiraya gelen zam sayacıların ve işçilerin ücretlerini etkiliyor.