LC Waikiki mağaza ve depo işçileri: Geçinebilecek ücret istiyoruz

Sinan CEVİZ
İstanbul

Son yılların en çok büyüyen firmalarından biri olan LC Waikiki’nin (LCW) yeni dönem reklam sloganı “Waikiki dünyada büyüyor” şeklinde. Bu büyümenin en önemli aktörleri işçiler ise ne yazık ki geçim sorunları ile boğuşuyor. LCW mağaza işçilerinin işe ilk başlama ücreti asgari ücret tutarında. En yüksek alan işçinin ücreti ise asgari ücretin bir tık üstü. Ücretlerin düşük olmasının yanı sıra çalışma saatleri uzun olan ve kota denilen kabusla uğraşmak zorunda kalan işçiler ekonomideki sıkıntılara da dikkat çekerek ücretlerinin geçinebilecek şekilde artırılmasını istiyor.

Bir mağaza işçisi, aldıkları ücretlerle ile ilgili şunları aktarıyor:

“Mağazalarda ücretler asgari ücret düzeyinde. Bazılarımız 100, 150 TL daha üstünde alıyoruz. Bu rakam elbette yeterli bir rakam değil. Burada çalışan arkadaşlarımız genelde gençler ve herkes bu işe geçici bir iş gözü ile bakıyor. Zaten evli barklı olan bir insanın bu ücretlerle geçinmesi neredeyse imkansız.”

Öğrencilerin de geçici olarak çalıştığı mağazalarda işçi sirkülasyonu oldukça fazla. Günlük 9 saat çalıştırılan işçiler, yarım saat yemek molası kullanıyor. Ara dinlenmelerle toplamda 1.5 saat molaları olan mağaza işçileri, en çok uzun süre ayaktan çalışmaktan şikayetçi.

CEBİNDE YOL PARASI OLMAYAN ARKADAŞLAR VAR

Çalışma koşullarını değerlendiren bir başka mağaza işçisi şunları aktarıyor:

“AVM’lerde bize verdikleri yemek kartları ile karnımızı doyuramıyoruz, günlük 15 TL yemek parası veriyorlar ve bu da yeterli olmuyor. Ulaşımı kendimiz sağlamak zorundayız, servislerimiz yok ve üstelik yol paramız da yok. Bu zamanda tüm işçilerin ulaşım hakkı varken bize nasıl gelirseniz gelin deniyor. Bize ‘Müşterilere sürekli gülümseyin’ deniyor ama akşam cebinde yol parası olmayan arkadaşlarımız oluyor, bunu hiç düşünmüyorlar. Part time çalışan arkadaşlar var burada, insanlar artık mağazalara geçici iş diye bakıyor. Yoksa kim bu koşullarda uzun süre çalışmak ister ki? Düşünün yol parası yok, kota denilen uygulama üzerinizde bir psikolojik baskı aracı. Aldığınız yemek fişleri ile doğru düzgün karnınızı doyurmazsınız. En ufak bir şikayetinizi dile getirseniz hemen dışlanır, kovulursunuz. Bir mağazanın aydınlatılmasından raflarına kadar her şeyin güzel ve etkili gözükmesi için canla başla çalışıyoruz ama gel gör ki bize verilen kıymet ne yazık ki emeğimizin karşılığı değil. Bazen sendika meselesi konuşuluyor ama bırakın sendikayı çalışanın bir şikayet dile getirmesine bile tahammül yok. Biz bunların hep düzeltilmesini istiyoruz. Büyüyor LC Waikiki, daha da büyümesinin yolu bence buradan geçiyor: İşçinin yüzü gülsün ki LC Waikiki daha da büyüsün.”

BACAKLARIMIZ KOPACAK GİBİ OLUYOR

Yurt içi ve yurt dışında yüzlerce mağazasıyla satış gerçekleştiren LCW, 2023’te toplam mağaza sayısını 1500’e çıkarmayı hedefliyor. Sürekli mağaza sayısında artışın olduğu belirten bir başka mağaza işçisi, şunları söylüyor:

“Mağaza müdürleri bize çok baskı uyguluyor. Sanki insan değil de bir robotmuşuz gibi davranılıyor. Bize prim veriliyor, bu prim mağaza kotası üzerinden uygulanıyor. Her mağazanın bir satış kotası var ve bu kotayı tutturduğumuzda bir prim ödeniyor. Her ay primlerin miktarı kotaya göre belirleniyor. Kotalar da sürekli yenileniyor, sürekli daha fazla satış isteniyor. Mağazaların satışları sürekli artıyor. Bize diyorlar yurt dışında da sürekli mağaza açıyoruz. Bu büyümede sanki biz işçilerin hiç katkısı yokmuş gibi davranıyorlar. Ayaklarımız kopacak gibi hissediyoruz bazen. Şimdi bizim arada değiştirme ve oturma imkanımızın sağlanması lazım ve elbette yol ücreti istiyoruz, yemek ücretimizin arttırılmasını ve ücretlerimizin de arttırılmasını istiyoruz. Prim uygulamasını ikramiye uygulaması haline getirmeliler. Zaten çalışanlar olarak elimizden gelenin fazlasını yapıyoruz. Kota koyup ödül veririm, yapamazsan ceza veririm gibi olmamalı bu uygulamalar. Hep moralimizi bozan ve verimliliği düşüren uygulamalar.”

LCW FIRSATCILIK MI YAPIYOR?

LCW, depolarında işlerin yoğunluk kazandığı bayram dönemleri, sezon geçişleri gibi dönemlerde aldığı sözleşmeli işçileri bir süre sonra işten çıkarıyor. İşçiler “Bir yıl öncesine kadar sözleşmelilerin önemli bir kısmı çalışmaya devam ediyordu, bu yıl ise çıkışların çok olacağı konuşuluyor” diyor. Yaşanan ekonomik gelişmelerin henüz iş daralmasına yol açacağı ve bunun işten atmalara varacağı genel olarak konuşulmasa da bu konunun zaman zaman işçiler arasında gündem olmaya başladığını söyleyebiliriz.

Bazı işçiler yaşanacak olası bir krizden etkilenmekten ve işten atılıp işsiz kalmaktan çekinirken halen birçok işçi LCW’nin etkilenmeyeceği ve işçi çıkışı olmayacağı yönünde fikir belirtiyor. Sözleşmeli işçiler ise aynı kanaatte değiller. Kendilerinin çıkarılmasında, ekonomideki gidişatın etkili olduğunu düşünüyorlar. İşçilerin bu konuda farklı düşünmesinin nedeni ise yeni bir bayram döneminden geçilmesi ve henüz üretimde bir daralmanın gözlemlenmemesinden kaynaklanıyor. Depolarda önümüzdeki günlerde 1000 civarında işçinin çıkarılacağı söylenirken bir yandan da üretimin artacağı ve bu nedenle tüm izinlerin iptal edildiği duyuruldu. Yılbaşı öncesinde her yıl yoğunluk artarken işçi çıkarılması ise “LCW kriz fırsatcılığı mı yapıyor” sorusunu akıllara getiriyor.

Durumla ilgili bir işçinin söyledikleri ise genel olarak depo işçisinin duygusunu yansıtıyor:

“Bizim LCW’de daralma olacağını düşünmüyorum ama biz ekonomik olarak daraldık. Aldığımız maaş yetmiyor geçinemiyoruz. Her şeye zam gelip duruyor, bu işin tek bir çaresi var, o da maaşlarımıza da zam yapılmalı. LCW büyüyor, reklamlarda da söylüyorlar. Bu büyüme bence devam eder ama biz kiramızı ödeyemez haldeyiz herkes borç batağı içinde, buna bir çare bulunmalı. Yani madem bir büyüme var, bu bize de yansımalı.”

Bir mağaza işçisi de yaşadıkları sorunları örgütlenerek aşabileceklerini ifade ediyor ve şu çağrıyı yapıyor:

“Bizim bu kötü çalışma koşullarına dur demek için birleşmemiz lazım, sendika lazım yani bize. İnsanlar korkuyor, işten atılırım diye ama bu anayasal hak, sızlanacağımıza bu hakkı kullanmamız lazım.”

DEPOLARDA DA KOTA UYGULANIYOR

LCW depolarında çalışan işçilerin de sorunları, mağaza çalışanlarından çok farklı değil. Depolarda çalışan işçilerin en önemli sorunu ise prim ödemelerinde yaşananlar. Birçok işçi prim uygulamasının artık işçinin tepesinde sallanan bir kılıca döndüğünü düşünüyor.

Gelişmeleri değerlendiren bir işçi prim ödemeleriyle ilgili şunları aktardı:

“3 ay önce primlerde ciddi kesintiler oldu ve bazı bölümlerde arkadaşlarımız iş bıraktılar. Ortaya çıkan tepkiler sonrasında kesintilerin bir bölümü ödendi. Bu ay da prim ödemesi zamanı geldi ve yine birçok kesinti yaptılar. Bu kez primlerin verilmesi ile birlikte bölümlerde baskılar da arttırıldı. Şimdilerde her şeye tutanak tutup duruyorlar. Bizde bu ay en düşük alan 150 TL aldı ve en çok alan da 1000 TL aldı. Aynı işyerinde aynı işi yapan işçiler bunlar. Ama ne yapıyorlar? Mesela Ramazan Bayramı’nda mesaiye gelmeyenlere kesinti yaptılar. Hastalanıp rapor alana kesinti yaptılar ve tablo böyle çıktı ortaya. İnsan sağlık sorunu da yaşasa işe geleceksiniz diyorlar. Yoksa kesinti yapıyorlar. Artık bu uygulama psikolojimizi bozdu. Verecekleri üç kuruş prim için bize her şeye koşulsuz uyacaksınız dayatması yapıyorlar.”