İdlib üzerine ‘Avrupa sosu’

Rai al Youm
Başyazı

Suriye ve İran, İstanbul’da gerçekleşecek dörtlü zirvesinde yer almayacak mı? Niçin Almanya ve Fransa liderleri zirveye dahil oldu ve Arap temsiliyeti tamamen dışlandı? Bu zirve, İdlib’de Türk-Rus askeri çözümü için bir adım mı?

Son 20 gündür Suudi Gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın ülkesinin konsolosluk binasında öldürülmesiyle meşgul olan İstanbul, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın çağrısı ile 27 Ekim’de dörtlü zirveye hazırlanıyor. Zirveye ev sahibi Türkiye’nin yanı sıra Rusya, Fransa ve Almanya liderleri katılacak. Zirvede Rus-Türk İdlib anlaşmasının uygulanması ve yeniden siyasi sürece dönülmesi konuları tartışılacak.

ÜÇ ANA TARAF YOK!

Bu zirvede üç ana tarafın yokluğu dikkat çekicidir: Birincisi Suriye hükümeti, ikincisi İran, üçüncüsü Birleşmiş Milletler. Tarafların yokluğu veya yok sayılması, zirvenin hedefleri konusunda birçok soruyu gündeme getirmektedir.

İdlib anlaşmasının metni, 20 kilometre derinliğinde bir alanda ağır silahlardan ve radikal İslami gruplardan (el Kaide bağlantılı Heyet Tahrir el Şam) arındırılmış bir bölgenin oluşturulmasını kapsıyor. Bu bölge, Türk-Rus ortak devriyeleri tarafından güvenlik altına alınacaktı. Anlaşmaya göre süre 15 Ekimde bitmesine rağmen şartları yerine getirilmedi. Bu grupların “silahlarını teslim etmemeleri ve bölgeden çekilmemeleri”, anlaşmanın uzatılmasına yol açtı.

İRAN YOK, AVRUPA VAR

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İran’ı bu zirveden uzaklaştırmasına ve Fransa Cumhurbaşkanı Macron ve Almanya Başbakanı Angela Merkel’i bu zirveye çağırmasına neden olan etkenleri tam olarak bilmiyoruz. Örneğin, İdlib anlaşması çerçevesinde militan İslami gruplarla askeri olarak karşı karşıya gelmek için bir Avrupa şemsiyesi mi istiyor? Ya da ılımlı muhalefet gruplarına güvence vermek ve yeni bir anayasaya dayalı olarak Rusya ve Almanya ile birlikte Suriye’nin geleceğini belirleyen yeni bir siyasi süreci başlatmak için mi bu adımı attı?

AVRUPA ‘SOSU’ TALEBİ

Tartışmasız olarak şunu söylüyoruz; bazı muhalefet grupları Cenevre formülüne alternatif olarak Rusya’nın politik süreçteki tekliğine (Soçi) itiraz etti ve önderlik eden ülkeler şemsiyesinin genişletilmesini ve bunun üzerine batı Avrupa “sosu” ilave edilmesini istedi.

Çok fazla detaya sahip değiliz. Ancak İran ve Suriye’yi bu yeni politik girişimin dışında tutmak her iki ülke için de endişe verici olabilir. Bu dörtlü zirve; Suriye’de yeni siyasi sürecin oluşturulması için bir sonraki turlarda genişlemenin vesilesi değilse Rusya, güçlü ilişkileri olmasına rağmen İran ve Suriye adına konuşamaz.

(Çeviren: Yusuf Ertaş)