Suriye konulu dörtlü zirve yarın İstanbul'da yapılacak

Cihan ÇELİK

Almanya, Fransa ve Rusya'nın da katılımıyla toplanacak Suriye gündemli dörtlü zirve, yarın Türkiye'de yapılacak. İstanbul'da düzenlenecek zirveye Almanya Başbakanı Angela Merkel, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in yanı sıra Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura da katılacak.

Zirvede, sahadaki gelişmelerin yanı sıra; Soçi Mutabakatı’nın ardından İdlib’de yaşananlar ve Astana ve Cenevre’deki toplantıların sonuçları tartışılacak. Zirvenin ardından dört ülkenin ortak bildiri yayınlaması bekleniyor.  

Türkiye tarafından, Fransa ve Almanya'ya da katılma çağrısı yapılan zirvenin ilk olarak 7 Eylül'de düzenleneceği duyurulmuştu. O tarihlerde Tahran'da Türkiye, İran ve Rusya'nın katıldığı Suriye konulu zirvelerin üçüncüsü gerçekleştirilmiş, daha sonra bir araya gelen Erdoğan ve Putin Soçi'de silahsızlanmış bölge konusunda anlaştıklarını duyurmuştu.

YUSUF KARATAŞ ZİRVEYİ DEĞERLENDİRDİ

Yarın İstanbul'da düzenlenecek dörtlü zirveyi değerlendiren Evrensel Gazetesi Yazarı Yusuf Karataş, zirvenin Türkiye ile Rusya arasında varılan Soçi mutabakatının üzerine yapıldığına ve Soçi mutabakatının Batılılar tarafından da onaylandığını göstermek üzere düzenlendiğine dikkat çekti.

ALMANYA, FRANSA VE RUSYA NEYİ HEDEFLİYOR?

Avrupa'nın İdlib sorununa yaklaşımının  daha çok mülteci sorunu üzerinden gündeme geldiğini belirten Karataş, Almanya ve Fransa'nın bu zirveden beklentisini şu ifadelerle açıkladı: "Almanya’nın özellikle mülteci hakları beklentisi üzerinden bu konuda bir hassasiyeti söz konusu. O nedenle daha çok bu noktaya yoğunlaşıyor. Fransa'nın bir yanıyla bu toplantıda Almanya’nın gölgesi olarak yer aldığı söylenebilir. Fransa için bu görüşmenin iki yanı var. Birincisi mülteci sorunu ikincisi asıl olarak Suriye konusunda Rusya ve mütttefiklerine karşı denge siyaseti arayışı."

Soçi mutabakatında 15- 20 km’lik silahsızlandırılmış bölgeden başlayarak cihatçı çetelerin Türkiye üzerinden tasfiyesinin yapılmasının hem Rusya ve hem de diğer ülkeler için zahmetsiz ve ekonomik bir araç olarak görüldüğünü ifade eden Karataş "Rusya’nın Soçi mutabakatına evet demesinin nedeni de bu tasfiye sürecidir" değerlendirmesinde bulundu.

'TÜRKİYE KENDİNİ OYUN KURUCU OLARAK GÖSTERMEYE ÇALIŞACAKTIR'

Türkiye'nin yarın yapılacak dörtlü zirve ile Suriye konusunda kendini oyun kurucu ya da etkin güç olarak göstermeye çalışacağını belirten Karataş, "Ancak durum Rusya için cihatçı çetelerin Türkiye üzerinden tasfiyesiyken, Batılılar için Suriye’de yumuşak bir geçiş süreci anlamına geliyor. Türkiye oyun kurucu ya da süreci belirleyen bir durumda değil, aksine bu iki denge arasında sıkışmış bir ülke durumunda" ifadelerini kullandı.

BATILI AKTÖRLER MASADA, ZİRVEYE DAHİL OLMAYAN İRAN TEKİLİ

Türkiye ve Rusya’nın İdlib’teki çatışmaları sonlandırma amacıyla vardığı mutabakat sonrasında Suriye sahasında yapılabilecek hamlelerin Batılı aktörler ile ele alınacağı belirtilirken, İran’dan zirveye tepki geldi. İran Lideri Bakan Yardımcısı Hüseyin Caber Ansari, Moskova’da yaptığı açıklamada, “Kimse bizi devre dışı bırakamaz” dedi.

İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Ansari, “Söz konusu Suriye olunca hiçbir ülke İran’ı devre dışı bırakamaz. İran bu anlamda önemli adımlar atıyor ve eylemleri, bölgede var olan gerçekliğe dayanıyor. Bu arada Türkiye, bazı diğer ülkeler gibi bunu anlıyor. Ama bu konuda mantık dışı duruş sergileyen ülkeler de var. İran, Suriye halkı ve hükümetinin teröre karşı savaşında son yıllarda ciddi biçimde Suriye’nin yanında oldu. İran, barış fikrini Astana formatı ve diğer temaslarında hayata geçirmeye çalışıyor. Birçok ülkede yapılan diğer görüşmeler de var, bu doğal bir şey ve onlar bu jeopolitik gerçekliği değiştiremez” ifadelerini kullandı.

PUTİN GÜVENLİK KONSEYİ ÜYELERİNİ TOPLADI

Rusya Devlet Başkanı Basın sözcüsü Dmitri Peskov, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Rusya Federasyonu Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleriyle Suriye’deki durumu görüştüğünü belirtti. Peskov yaptığı açıklamada, “Cumartesi günü İstanbul’da yapılması planlanan Almanya, Fransa, Türkiye ve Rusya’nın liderlerinin toplantılarına ilişkin hazırlıklar dikkate alınarak, Suriye’deki barış sürecinin durumu hakkında detaylı bir konuşma yapıldı” dedi.

MACRON VE TRUMP: SURİYE’DE HEDEFLERİMİZ ORTAK

ABD Başkanı Donald Trump ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, yarın İstanbul’da düzenlenecek dörtlü Suriye zirvesi öncesi bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Elysee Sarayı’ndan yapılan açıklamada, “ABD ve Fransa’nın Suriye’de güvenlik, insani ve siyasi hedefler konusunda aynı hedefleri paylaştığı” ve Trump’ın Macron’dan İstanbul’daki zirvede iki ülkenin bu ortak pozisyonunu temsil etmesini istediği aktarıldı.

Açıklamada, Fransa Cumhurbaşkanı’nın özellikle İdlib bölgesinde ateşkesi daimi kılmak ve Suriye’de siyasi çözüm için yapılan müzakereleri derinleştirmeye önem verdiği ve bu hedeflere bağlı olduğu kaydedildi.

HDP'Lİ OLUÇ’TAN ZİRVE AÇIKLAMASI

HDP Genel Merkezinde düzenlediği toplantıyla İstanbul’da yapılacak zirveye ilişkin konuşan HDP Sözcüsü ve İstanbul Milletvekili Saruhan Oluç şunları söyledi: “Herhangi bir sonuç çıksın ya da çıkmasın, savaşı sonlandırmak ve siyasal çözümü sağlamak için yapılan görüşmeleri önemsiyoruz. Ama Türkiye dahil, uluslararası güçlerin ilkeli adımlar atmadıklarını görüyoruz. Savaşı durdurmaya yönelik her adım iyidir, bu konuda samimi olmak gerekir. Herhangi bir tarafın, Kuzey Suriye’de, Rojava’da yaşayan Kürt, Arap, Türkmen, Ezidi, Süryani, Hristiyan bütün hakları kast ederek söylüyorum, herhangi bir tarafı masaya oturtmama yaklaşımı barışa hizmet etmez. Bu çok net.”

İDLİB’DE SON DURUM NE?

İdlib, Mart 2015’te ABD’nin desteği ve Türkiye, Katar, Suudi Arabistan’ın organizasyonuyla oluşturulan ‘Fetih Ordusu’ tarafından Suriye ordusundan ele geçirildi. Ancak ‘Fetih Ordusu’nu oluşturan iki ana grup el Kaide bağlantılı Nusra Cephesi ve Ahrar Şam, Nusra’nın zaferiyle sonuçlanan sert çatışmalara girdiler. İdlib, kuzey sınırı ve kent merkezi başta olmak üzere büyük oranda el Kaide bağlantılı Tahrir Şam Heyeti’nin kontrolü altında ve bölgede “Şeriat” düzeni geçerli. Suriye ordusu vilayetin güneyi ve doğusunda bazı bölümleri kontrol ediyor. 

Türkiye ve Rusya yönetimleri arasında Soçi’de varılan mutabakat doğrultusunda oluşturulması planlanan 15-20 kilometrekarelik “silahsızlandırılmış bölge” son tarih olarak verilen 15 Ekim geride kalmasına rağmen oluşturulamamıştı. El Kaide bölgeden çekilmemiş ve ağır silahların çekilmesi işlemi tamamlanmamıştı. Bölgeden Suriye ordusuna yönelik saldırıların sürdüğü ifade edilmişti. (HABER MERKEZİ)

İdlib üzerine ‘Avrupa sosu’

Hediye Levent yazdı: Suriye'yi bekleyen yeni savaş

Yusuf Karataş yazdı: İdlib sorununu kimler yarattı?