Türkiye gençlik hareketi tarihinden portreler: 2000'li yıllar

Harç zamlarına, şifre skandallarına, IMF’ye karşı düzenlenen eylemler, Gezi Direnişi, Berkin Elvan, Özgecan, Üniversiteme Dokunma gibi eylemler kitlesellikleriyle ön plana çıkarken sadece isyan niteliğiyle kalan ve örgütlü bir güce dönüşmediği için kitleselliklerini de zamanla yitiren eylemlerdi. Bu durum 1980 darbesinin gençlik üzerinde yarattığı yıkıcı etkinin hâlâ devam etmesiyle açıklanabildiği gibi medyanın ve iktidarın gençlik örgütlerini gençliğin gözünde marjinalleştirmesi de bu nedenlerden biri olarak görülebilir. Bununla birlikte hali hazırda var olan gençlik örgütlerinin gençliğin ekonomik ve akademik taleplerini göz önünde bulundurmaması ve gençlik harekete geçtiği zaman kitleler içinde erimektense kendini ayrıştırması da bir etkendi.

HARÇ EYLEMLERİ

Üniversitelerde harç uygulaması 12 Eylül Darbesi’nin hemen sonrasında gündeme gelmişti. Yüksek Öğretim Kurumu’nun (YÖK) kurulduğu 1981 yılında öğrencilerden harç alınmaya başlandı.

YÖK, 2009 yılında üniversitelerin ikinci öğretimlerinin harçlarına yüzde 500’e varan zamlar yapmaya karar verdi. YÖK’ün zamlara ilişkin açıklamayı üniversitelerin kapalı olduğu yaz aylarına denk getirmesine rağmen binlerce öğrenci, birçok kentte harç zamlarını protesto etti.

IMF’YE KARŞI EYLEMLER

IMF ve Dünya Bankası’nın yıllık toplantılarının ana oturumları için İstanbul’da yaptığı toplantı başladığı gibi protestolarla bitti. Yurt genelinde alanlara çıkan ve yürüyüşler yapan emekçiler, zirvede alınacak kararların kendilerine saldırı olarak geri döneceğini belirttiler. 2008 krizinin faturasının AKP ve patronların el ele vermesiyle halka ödetileceğinin de belirtildiği eylemlerde İstanbul’da yaşanan polis saldırısı kınandı ve ortak mücadele çağrısı yapıldı.

IMF heyetinin, öğrencilerle bir araya gelmek üzere gittiği Bilgi Üniversitesi’nde de protestolarla karşılandı. Heyetin IMF’nin politikalarından bahsettiği konuşmasının ardından soru-cevap bölümüne geçildiğinde Gazeteci Selçuk Özbek, ayağındaki ayakkabısını çıkartıp Kahn’a fırlattı. Özbek, karga tulumba gözaltına alındı. Yanında oturan bir öğrenci de pankart açmak istedi, ancak o da engellenerek gözaltına alındı.Ayakkabı eyleminin ardından Kahn, salondaki öğrenciler tarafından alkışlarla protesto edildi. Kahn salondan çıkarken, IMF ve AKP karşıtı sloganlarla yine protesto edildi.

YGS ŞİFRE EYLEMLERİ

27 Mart 2011 tarihinde yapılan Yüksek Öğretime Geçiş Sınavı'nda (YGS) şifre iddialarının ardından on binlerce lise öğrencisi ÖSYM’yi ve AKP hükümetini protesto etmek için sokaklara çıktı. Gençler, “Şifre değil, Parasız eğitim sınavsız üniversite istiyoruz”, “Mod medyan değil, hodri meydan”, “Yandaşa güzellik sınavı” gibi pankartlar taşıdı. İzmir’de öğrenciler ÖSYM binasını yumurta yağmuruna tuttular. YGS şifre eylemleri pek çok ilde binlerce öğrencinin katıldığı protesto gösterileri ile devam etti. Bu eylem AKP döneminin ilk büyük öğrenci eylemiydi.

ODTÜ AYAKTA, AKP’YE DİRENİYOR

Göktürk-2 uydusunun fırlatma töreni için Recep Tayyip Erdoğan’ın 3600 polis ve çok sayıda TOMA ile ODTÜ’ye gelişini öğrencilerin protesto etmesi üzerine polisler öğrencilere müdahale etmişti. Öğrencilerin protestosuna yönelik yapılan ve pek çok öğrencinin yaralanmasına sebep olan saldırının üzerinden bir hafta geçtikten sonra üniversitede öğretim elemanlarının, öğrencilerin ve çalışanların çağrısıyla bir iş bırakma ve ders boykotu gerçekleşmişti. Başbakan’ın öğrencileri ve öğretim elemanlarını suçlayan açıklamalarının ardından bazı üniversite rektörlerinin de Erdoğan’ı destekler yöndeki açıklamaları, ODTÜ’de tepkinin daha da büyümesine yol açtı. Bunun üzerine ODTÜ’lü öğrenciler “ODTÜ ayakta, AKP’ye direniyor” diyerek okulu 48 saat terk etmeme kararı aldı. U3 Nejdet Bulut Amfisi’nde 3 günlük etkinlikler dizisi gerçekleştiren üniversite bileşenleri burada YÖK Yasası’ndan, bilimin toplumsallaştırılmasına, mühendislik ve ekoloji konularına kadar pek çok konuyu forumlarla tartıştı.

HER YER TAKSİM HER YER DİRENİŞ

Taksim Gezi Parkı’na AVM yapılmasını protesto eden halka polisin yoğun şiddet uygulaması uzun zamandır hükümet baskısına karşı birikmiş öfkenin tüm Türkiye’de sokağa taşmasına neden oldu. 31 Mayıs sabahı saat 04.00’te çok sayıda TOMA aracı ve çevik kuvvet ile Gezi Parkı’na giren polisin saldırısı, aynı akşam on binlerce İstanbullu’nun Taksim’e akmasına neden oldu. Bütün gece süren çatışmaların ardından polis Taksim’den çekilerek meydanı ve Gezi Parkı’nı halka bırakmak zorunda kaldı.

Şiddetin yerini dayanışma aldı. Taksim çevresine barikatlar kuruldu. Gezi Parkı hızla kolektif bir yaşam alanına dönüştürüldü. İzmir, Ankara, Antakya, Eskişehir’de on binlerce kişi “Hükümet istifa” sloganlarıyla meydanlara çıktı; halk, gündüz kent merkezlerini, geceleri mahalleleri, parkları, balkonları ve pencereleri eylem alanına dönüştürdü.Birkaç günde Bayburt hariç 80 ilde eylemler yapılmış, milyonlarca emekçi “Hükümet istifa” ve “Her yer Taksim, her yer direniş” sloganını atmıştı.

Gezi direnişi, “Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en büyük halk eylemi” olarak not düşüldü.

BERKİN ELVAN EYLEMLERİ

Gezi direnişi sırasında evinden ekmek almak için fırına gittiği sırada polisin attığı gaz kapsülüyle başından vurulan ve hastanede 269 gün yaşam mücadelesi verdikten sonra 11 Mart 2014 tarihinde hayatını kaybeden Berkin Elvan’ın ardından birçok ilde protesto gösterileri düzenlendi. Ölümünün ardından on binlerce kişinin katıldığı cenaze töreni beş buçuk saat sürdü. Öğrenciler, bir dakikalık saygı duruşu, siyah giyinerek okula gitme gibi yöntemlerle Berkin’i anarken pek çok ilde miting düzenlendi. Polis eylemcilere tazyikli su ve gazlarla müdahale ederken çok sayıda kişi de gözaltına alındı.

*https://www.evrensel.net/haber/198280/imf-ye-papuc

**https://www.evrensel.net/haber/85350/gezi-daha-baslangicti-mucadeleye-devam