Malatya’da dükkanlar ya kapanıyor ya da el değiştiriyor

Berfin GÜLER
Malatya

Ekonomik krizin etkilerini Malatya’da esnafa ve yurttaşlara sorduk. Kullandıkları malzemelere ve elektriğe, suya doğalgaza gelen zamlardan dolayı zor günler geçirdiklerini söyleyen esnaf, işlerinin durgun olduğunu, birçok esnafın ya dükkan kapattığını ya da el değiştirdiğini dile getiriyor. Temel tüketim mallarındaki giderlerini kısan yurttaşlar ise, asgari ücretle geçinmesinin zorluğu içinde.

Kadın kuaförü Vehbiye Yücedağ, “Herkesin satışları durgun, dükkân kapatan esnaf var. birçok dükkan el değiştirdi. Müşterilerimiz bile market değiştirip ucuz market seçiyor artık. Alınan ürünlerde kalite aranmıyor, ucuzluk aranıyor artık” diyor. Diğer bir kadın kuaförü Kadriye Yücedağ ise, “Aldığımız malzemeler zamlandı. Ürünler dolar üzerine geliyor. Dolar düştü ama fiyatlar düşmedi. Dükkânımızda doğalgazı bile öğleden sonra müşteriler gelmeye yakın yakıyoruz. Evde bile annemler biz işten gelmeye yakın yakıyorlar. Artık yün çorap ve battaniye ile yaşayacağız” diyor.

Ev yemekleri işletmecisi Bektaş Koç da enflasyondan ve krizden şikayetçi. Koç, “İnsanların alım gücünün düşmesi bizi de etkiledi. Eskisi gibi satış yapamıyoruz. Satışlarımızda istikrar yok. Belki zarar etmiyoruz ama kar da edemiyoruz eskiye oranla. Biz de mecburen aldığımız ürünlerin fiyat farkını tüketiciye yansıtmak zorunda kalıyoruz” diyor.

‘3 EKMEK ALAN ŞİMDİ 1 EKMEK ALABİLİYOR’

Pide fırını işletmecisi Serkan Onuk ise “İnsanlar önceden 3 ekmek alıyorsa 1 ekmek alıyorlar. Bayat ekmek alan var, askıda ekmek bile alan var.  Bir kesim de un alıp evde ekmeğini yapıyor artık ”diyor. Onuk, “Zarardayız eskiye göre vergiler bizi bezdirdi. Malzemeler çok pahalı. Faturalarımız cep yakıyor. 110 TL gelen su faturamız 220 TL geldi. Küçük esnafın çok üstüne geliniyor. Vergiler küçük esnafın, asgari ücretlinin üstünden ilerliyor. Sigorta primleri çok yüksek. Tamamen dışa bağımlı bir ülke olduk ” diyor.

‘HALK KİLO İLE ALMIYOR ARTIK’

Baba mesleğini devam ettiren değirmenci Mustafa Doğan ise  “Kriz ve enflasyon çok etkiledi satışlarımızı 5 kg alacağına artık insanlar 1 kg bulgur alıyor. Parası yetmediği için 75kr’a bile  bulgur alan var. Fazladan vermeye çalıştığımda ise bana niye acıyorsun diyenler oluyor. 80 liraya aldığımız ürün 110 liraya yükseldi. Dolar düştü fiyat düşmedi. Baba mesleği diye devam ettiriyorum ama birkaç seneye kalmaz bende kapatırım” diyor.

'GEL DE ASGARİ ÜCRETLE GEÇİN'

Halk da ekonomik krizden ve fahiş zamlardan muzdarip. Görüşünü aldığımız Ulaş Bey. Asgari ücretle ev geçindirmeye çalışıyor. Âmâ artık asgari ücretle geçimin imkansız olduğuna değinen Bey, “Kirada oturuyorsan 700 lira sırf ortalama kiraya gidiyor, öbür giderleri siz düşünün nasıl geçinilsin 1600 lira ile ? Ölmüyorsun da sürünüyorsun. Doğalgaz zamları da ortada zaten. Asgari ücretle geçinen biri en fazla bir odasını yakabilir evinin. Her şey dolarla zamlandıysa madem, dolar düştü neden fiyatlar düşmüyor” diye soruyor.

‘VERGİNİN BİLE VERGİSİNİ ALIYORLAR’

Asgari ücretle ev geçindirmenin zorluğuna değinen Murat Bey de, açlık sınırının bile altında olan asgari ücretle ev geçindirmenin mümkün olmadığını söylüyor.  Doğalgaz, elektrik ve diğer faturaların cep yaktığına değinen Bey “101 lira su faturam gelmiş, sadece 41 lirası kullanım geriye kalan atık su bedeli, çevre temizlik bedeli, hat bedeli diye bir sürü vergi alıyorlar. Üstüne bir de KDV alıyorlar. Verginin bile vergisini alıyorlar” dedi. Bey, “İnsanlar sebze meyve alabilmek için akşam saatini bekleyip pazara gidiyorlar. Hatta bazı günler çürük sebze toplayanları bile görüyorum. İçler acısı bir durum” diyor.

Şahin Doğan ise “Temel gıda malzemelerine gelen zamlarla asgari ücretle geçinmek imkansız. Asgari ücretli bir ailenin en başta boğazından kısması lazım. Asgari ücretli bir aile bu koşullarda et tüketemez, kolay değil eskisi gibi et tüketmek. Doğalgaz, elektrik, su faturasını ödesen zaten en az 600 TL. Kalan para ile ne yapsın asgari ücretli ? Yemek mi yesin, çocuklarını mı okutsun,giyime mi para ayırsın, günlük ihtiyaçlarını mı karşılasın hangisine yetsin bu para? Enflasyon düştü diyorlar, inanmıyorum” diyor.