ABD’nin Suriye’den çekilme kararına ilişkin sorular ve yanıtları

ABD Başkanı Donald Trump, Suriye’deki ABD askerlerinin geri çekileceğini açıkladı. Geri çekilme süreci başlarken Trump’ın “sürpriz” olarak nitelenen kararı dünya gündeminin zirvesine oturdu. Trump’ın 2018’in en önemli dış politika gelişmesi olarak görülen kararına ilişkin merak edilen soruları ve yanıtlarını derledik.

KARAR NASIL AÇIKLANDI?

ABD Başkanı Donald Trump, 19 Aralık’ta resmi Twitter hesabından paylaştığı videoyla kararı resmen duyurdu. Trump, açıklamasında “Suriye’de uzun süredir savaşıyoruz. Ben neredeyse 2 senedir başkanlık yapıyorum ve mücadelemizi gerçekten üst seviyeye taşıdık. Ve IŞİD’i yendik, onları çok fena mağlup ettik, toprakları geri aldık artık askerlerimizin geri dönme zamanı geldi” dedi.

After historic victories against ISIS, it’s time to bring our great young people home! pic.twitter.com/xoNjFzQFTp

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 19 Aralık 2018

New York Times, Trump’ın bu kararı, danışmanlarına karşı çıkarak aldığını yazdı. Trump, ABD askerlerini Suriye’den çekme niyetini 1 yıldan uzun süredir dile getiriyordu.

ABD'NİN SURİYE'DEKİ ASKERİ VARLIĞI NE BOYUTTA?

Resmi rakamlara göre ülkede, büyük çoğunluğu Suriye’nin kuzeyinde ve doğusunda olmak üzere 2 bin ABD askeri bulunuyor. YPG’nin öncülüğündeki Suriye Demokratik Güçleri’nin hakimiyet alanında konuşlanmış olan bu askerler, resmi rakamlara göre 12 ABD üssüne yayılmış durumda.(Aşağıdaki haritada olduğu gibi bazı iddialara göre üslerin sayısı daha fazla)

GERİ ÇEKİLME SÜRECİ NASIL İŞLEYECEK?

ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), bu duyuru sonrası askerlerin geri çekilme sürecinin başladığını duyurdu. Savunma Bakanlığı yetkililerine göre geri çekilme süreci 30 günde tamamlanacak.

Pentagon, ABD askerlerinin çekilmesi süreciyle IŞİD karşıtı mücadelenin yeni bir aşamaya geçeceğini açıkladı ancak bu aşamaya dair “Güçlerin korunması ve operasyonel güvenlik gerekçeleri”yle ayrıntı vermedi. Pentagon, “IŞİD’in varlık gösterdiği her yerde müttefikler ve ortaklarla çalışmayı sürdüreceklerini” söyledi.

KARAR, ABD KAMUOYUNDA NASIL KARŞILANDI?

Karar, ABD Kongresi’ndeki bazı Trump destekçilerini dahi mutsuz etti. Güney Carolina Senatörü Lindsey Graham, çok şaşırdığını belirtirken bu tercihin Obama’nın Irak’tan çekilme kararını anımsattığını söyledi. “Bunu Obama yapsaydı, şimdi deliye dönmüştük” diyen Graham, Trump’ın bu karara ilişkin Kongre’yi neden bilgilendirmediğini merak ettiğini ifade etti.

ABD Temsilciler Meclisi Başkanlığını devralacak olan Demokrat Nancy Pelosi ise Trump’ın ulusal güvenlik çıkarlarını değil kişisel ve siyasi amaçlarını gözeterek hareket ettiğini savundu.

ABD Savunma Bakanı James Mattis, Trump'la yaşadıkları görüş ayrılıklarına vurgu yaparak istifasını açıkladı. Mattis istifa mektubunda "ABD'nin müttefikleri ile ilişkilerine" dikkat çekti.

ABD Savunma Bakanı Mattis istifasını açıkladı

ABD’nin bugüne kadar yürüttüğü Suriye politikasına eleştirileriyle tanınan ve terörizm üzerine çalışan Prof. Max Abrahms, kararın kazananlarının Türkiye, Beşar Esad, Rusya, İran ve olası bir 2. IŞİD varlığı olduğunu söylerken kaybedenlerin ise Kürtler ile İsrail olduğu yorumunu yaptı.

ABD'nin Suriye'den çekilme açıklamasına dünyadan tepkiler

KARAR, ABD'NİN BUGÜNE KADARKİ SÖYLEMİNE TERS Mİ?

Trump’ın açıklaması ABD Dışişleri ve Savunma Bakanlığının (Pentagon) resmi söylemlerini tamamen tersine çevirmiş oldu.

Savunma Bakanı Jim Mattis, daha önce yaptığı açıklamalarda ABD askerlerinin bölgeden geri çekilmesinin Suriye’deki etki alanlarını Rusya ve İran’a terk etmek anlamına geleceğini söylüyordu. ABD’nin IŞİD’le Mücadele Özel Temsilcisi Brett McGurk ise geçtiğimiz hafta, “Kimse IŞİD’in yok olacağını söylemiyor. Kimse o kadar saf değil. Bu yüzden sahada kalmak ve bu bölgelerde istikrarın sağlandığından emin olmak istiyoruz” demişti.

New York Times’ın haberine göre Genelkurmay Başkanı Joseph Votel ile Brett McGurk, geri çekilme kararına tepki gösterdi. Her iki isim de IŞİD’in Kürt savaşçılar olmadan asla yenilemeyeceğini ifade etti. Votel, Amerikan askerlerinin çekilmesinin Kürtleri, Türkiye’nin saldırılarına açık hale getirdiğini belirtti ayrıca bu kararın Beşar Esad’ın koltuğunu sağlamlaştırdığını söyledi.

Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton, 2 ay önce yaptığı açıklamada ABD’nin İran bölgede kaldığı sürece Suriye’den çekilmeyeceğini savunmuştu.

KARARIN ALINMASI ÖNCESİ YAŞANAN KRİTİK GELİŞMELER NELER?

ABD Başkanı Trump’ın askerlerin Suriye’den çekilmesine yönelik nihai kararını Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la görüşmesi sırasında aldığı öne sürüldü. İki lider, 1 Aralık’ta Arjantin’deki G20 zirvesine esnasında yüz yüze görüştü.

Tayyip Erdoğan, 12 Aralık’ta yaptığı konuşmada Türkiye’nin “Fırat’ın doğusuna yönelik askeri operasyonu birkaç gün içerisinde başlatacağını” duyurdu. Erdoğan, hedeflerinin bölgedeki ABD askerleri olmadığını vurguladı ve bölgede ABD ile birlikte çalışmak istediklerini söyledi.

Erdoğan, 16 Aralık’ta, Rahip Brunson krizi sonrası teslimatına ilişkin soru işaretleri oluşan 120 F-35 savaş uçağının kendilerine teslim edileceğini söyledi.

ABD Dışişleri Bakanlığı, 19 Aralık’ta Türkiye’ye 3,5 milyar dolarlık hava ve füze savunma sistemi satışına onay verdi. Türkiye daha önce Rusya ile S-400 hava ve füze savunma sistemi satın alma anlaşması imzalamıştı.

Akademisyen Keleşoğlu: Patriotlar alınırsa, S-400’lerden vazgeçilir

IŞİD, SURİYE'DE NE DURUMDA?

IŞİD, Suriye’de işgal ettiği toprakların büyük bölümünü ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri, Rusya-İran destekli Suriye ordusu ve müttefiki gruplarla, Türkiye destekli cihatçı gruplara kaptırdı.

YPG’nin Kobani işgalini püskürtmesiyle başlayan süreç boyunca Tel Abyad, el Şedadi, Ayn İsa, Menbic, Tabka, Rakka gibi önemli merkezleri SDG;

Halep’in doğusu, Rakka’nın güneyi, Dera’nın güneybatısı, Palmira ve Deyrezzor’u Suriye ordusu;

Cerablus, el Bab ve er Rai ise Türkiye destekli gruplar tarafından kontrol altına alındı.

IŞİD, Suriye’de artık sadece Humus’un doğu kırsalı ve Deyrezzor’da sınır kenti Ebu Kemal’in doğusunda küçük bir hakimiyet alanına sahip. Ancak yakın dönemde yayımlanan bir ABD raporuna göre ülkede halen 14 bin IŞİD militanı var. Irak’taki militanların sayısı ise bundan da fazla. Suriye’nin çeşitli kentlerinde “uyuyan hücre”ler olarak varlık gösteren IŞİD’liler, zaman zaman terörist saldırılar gerçekleştiriyor. İlgili raporda bu grupların, gerilla taktikleriyle yeniden saldırılara başlayabileceği belirtiliyor.

SURİYE'DEKİ İÇ VE DIŞ AKTÖRLER KARARA NASIL TEPKİ VERDİ?

Türkiye:
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu: ABD'nin Suriye'den çekilme kararını memnuniyetle karşılıyoruz. Bundan sonra siyasi sürece odaklanacağız.

Çavuşoğlu: Bundan sonra siyasi sürece odaklanacağız

Rusya:
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin: IŞİD'in yenildiği konusunda hemfikirim ancak yeniden bir araya gelme riski var. ABD'nin Suriye'den çekildiğine ilişkin bir emare yok.

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova, ABD’nin çekilme kararının Suriye’deki siyasi çözüm için gerçekçi umutlar yarattığını söyledi.

Putin: ABD'nin geri çekildiğine dair henüz bir belirti yok

İsrail:
İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu “ABD, Suriye'den çekilme konusunda bizi hafta başında bilgilendirdi, İsrail kendini savunmaya devam edecek” dedi.

İsrail, bugüne dek birçok kez Suriye’de hava saldırıları düzenlemiş, gerekçe olarak da ülkedeki İran varlığını göstermişti.

Netanyahu, 20 Aralık'ta yaptığı yazılı açıklamada da şu ifadeleri kullandı: “İran’ın Suriye’deki kök salma çabalarına karşı son derece saldırganca hareket etmeye devam edeceğiz. Çabalarımızı azaltmaya niyetimiz yok. Onları yoğunlaştıracağız ve şunu biliyorum ki, bunu ABD’nin tam desteği ile yapacağız. 

İngiltere:
İngiltere Savunma Bakanı Tobias Ellwood, Trump'ın, “Suriye'de IŞİD'i yendik, oradaki varlığımızın tek nedeni buydu” açıklamasına şiddetle karşı çıktıkları söyledi ve “IŞİD başka aşırılıkçı formlara dönüştü ve tehdit hâlâ canlı” dedi.

Fransa:
Fransa Savunma Bakanı Florence Parly: IŞİD ne haritadan silindi ne de kökleri kazındı. Bu terör örgütünün elinde bulundurduğu son toprak parçalarında kesinkes askeri yenilgiye uğratılması gerekmektedir.

Fransa'nın Avrupa İşlerinden Sorumlu Bakanı Nathalie Loiseau: Şimdilik elbette Suriye'deyiz. IŞİD'le savaş elzem. Terörle savaş bitmedi.

Sahada asker bulunduran Fransa’dan 20 Aralık'ta yeni bir açıklama geldi. Açıklamada “Fransa önümüzdeki haftalarda, Suriye Demokratik Güçleri dahil, ABD’nin tüm ortaklarının güvenliğini garanti etmek konusunda dikkatli davranacaktır” denildi.

Fransız Dışişleri, “ABD, yeni bir insani krizden ve teröristlerin dönüşünden kaçınılması amacıyla, Kuzeydoğu Suriye’deki halkların ve bu bölgedeki istikrarın korunmasını dikkate almalıdır” ifadelerini kullandı. Fransız Dışişleri, ABD liderliğindeki koalisyonun ortaklarının, Amerikan askerlerinin çekilme takvimi ve koşulları konusunda ABD ile temaslara başladığını da duyurdu.

Suriye’deki Kürtler: Suriye Demokratik Güçlerinin resmi açıklaması:  Beyaz Saray’ın kuzey ve doğu Suriye’den çekilme kararı, terörizmin son kalelerinde şiddetli çatışmaların içerisinde olduğumuz ve  kurtarılmış bölgelerde uyuyan hücreler ve yeniden organize olmaya çalışan terörist unsurlarla savaştığımız bir dönemde terörizme karşı mücadeleyi olumsuz etkileyecek ve terörizm ve destekçilerine bölgede karşı operasyonlar yapma fırsatı tanıyacaktır.

SDG: ABD'nin çekilme kararı terörizmle mücadeleyi olumsuz etkiler

ANHA’nın haberine göre TEV-DEM Diplomasi Komitesi Sorumlusu Aldar Xelil, “Kürtlerin ve Kuzey Suriye halklarının kendi öz güçlerine dayalı mücadelesini en üst düzeye çıkararak, her türlü saldırıya karşı savunmasını gerçekleştirmesi” çağrısı yaptı. (DIŞ HABERLER)

ABD askerleri Suriye'den çekiliyor

ABD'nin Suriye'den çekilme açıklamasına dünyadan tepkiler

'ABD’nin kararı Kürtleri Şam’la anlaşmaya teşvik edecek'

Trump, Afganistan'dan da asker çekmeyi düşünüyor

ABD'nin Suriye'den çekilme kararı gazete manşetlerinde nasıl yer aldı?