Prof. Yeğen: ABD’nin çekilmesi İsrail’i daha aktif hale getirebilir

Şerif KARATAŞ
İstanbul

ABD Başkanı Donald Trump’ın Suriye’deki askeri gücü çekeceği açıklamasının yankıları sürerken, gözler Suriye’ye çevrildi. Prof. Dr. Mesut Yeğen, ABD’nin çekilme kararının ardından olası gelişmeleri, “ABD’nin çekilmesi, orada İsrail’in büyük ihtimalle, İran tehlikesini azaltmak ya da bertaraf etmek için daha aktif hale gelmesine yol açacaktır” sözleriyle değerlendirdi.

Bölgedeki gelişmeleri takip eden ve özellikle Kürt sorununa dair çalışmalar yapan Prof. Dr. Mesut Yeğen’le ABD’nin çekilme kararını konuştuk.

Prof. Dr. Mesut Yeğen, ABD’nin çekilme kararına ilişkin şunları ifade etti: “Amerika’daki yerleşik düzenin genel bir kararı değil. Belli ki daha çok Trump ve onun gibi düşünen birkaç karar alıcının kararı. Dolayısıyla karar, Amerika içerisinde bir tartışma yaratmış durumda. Ama sonrasında kararı sürdürmek mümkün olacak mı bunu bekleyip görmek gerekecek.”

‘TÜRKİYE’NİN KUCAĞINA IŞİD BOMBASI BIRAKILDI’

Trump’ın Suriye’den çekilme kararında IŞİD’e karşı yürütülen mücadele görevini Türkiye’ye devrettiğini ifade eden Yeğen, “Türkiye’nin kucağına bir bomba bırakılmış durumda. Türkiye bu mücadeleyi nasıl yürütür? Yürüttüğü mücadele ABD’yi tatmin eder mi? ABD’yi tatmin etmezse bu nasıl yeni sonuçlara yol açar? Bunu bekleyip görmek gerekiyor” dedi.

‘RUSYA VE SURİYE REJİMİNİN NE YAPACAĞI BELLİ DEĞİL’

ABD’nin geri çekilme kararıyla birlikte Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Fırat’ın doğusuna yapılacak operasyonu durdurduğuna da dikkat çeken Yeğen, “ABD’nin çekilme kararından önce Türkiye açısından, yani Fırat’ın doğusundaki bilinmezlikler çok sayıda değildi. Ama ABD çekildikten sonra, bölgedeki bilinmezliklerin sayısı çok artmış durumda. Şimdi Rusya’nın ve Suriye rejiminin ne yapacağı da belli değil. Bu kadar bilinmezliğin arttığı bir durumda, Türkiye’nin operasyonu durdurma kararını çok sürpriz görmüyorum. ABD, silahlı kuvvetlerini Irak’a çektiğini söylüyor. Suriye’de işler, Türkiye’nin olası müdahalesinden sonra, ABD’nin genel olarak IŞİD’e karşı koalisyonunu oluşturan ülkelerin ve kamuoyunun beklentilerinin çok aksine bir durum seyrederse, ABD mevcut tutumunu sürdürür mü belli değil. Suriye rejiminin ve Rusya’nın, Türkiye’nin sahadaki müdahalesine nasıl cevap vereceği ise daha önemli. Bir başka önemli faktör, IŞİD’e karşı etkili bir mücadele yürütmesi için Türkiye’nin belli ki Suriye’nin epey bir içlerine kadar yol açması gerekecek. Böyle bir operasyonu gerçekleştirmenin maliyeti ne olabilir? Bunlar da herhalde Türkiye’de karar alıcıların biraz  beklemesine yol açmış gibi görünüyor.”

‘KÜRT MESELESİNDE DEVLETİN TUTUMUNDA DEĞİŞİKLİK YOK’

Yeğen, Suriye’deki gelişmelerin Türkiye’deki Kürt sorununa ve Kürtlere yansımasına ilişkin şunları belirtti: “Suriye’de Türkiye’nin müdahalesi sivil Kürtlere yönelik çok büyük bir kampanyaya dönmedikçe, içerde Kürt meselesine dair devletin tutumunun çok büyük bir değişiklik olacağını zannetmiyorum. Keza Kürtlerin de tutumunda bir değişiklik olacağını zannetmiyorum. Şu anda askeri olarak etkisizleşmiş, siyaseten de epey çerçevelenmiş bir Kürt hareketi var. Dolayısı ile Suriye’deki mevcut gidişat çok değişiklik yaratacak gibi görünmüyor. Ancak, orada eğer ENKS, Barzani’ye yakın Suriyeli Kürtlerle yönetimi paylaşma, ABD ve Türkiye’nin müdahalesi yoluyla ele geçirme durumu ya da Türkiye’nin Suriye’deki müdahalesi özellikle Kürt şehirlerine yönelirse –ki olacağını çok zannetmiyorum- Türkiye’deki manzara değişebilir. Ama Suriye’deki gidişata bağlı olarak, Türkiye’deki mevcut gidişatın çok değişeceğini düşünmüyorum.”

‘PYD MEVCUT POZİSYONDAN GERİYE ÇEKİLEBİLİR’

Suriye’deki Kürtlerin durumuna ilişkin de Yeğen, “Bir süredir oluşan bir eğilim biraz derinleşerek devam ediyor. Suriye’de PYD’nin mevcuttan biraz daha geri pozisyona çekileceğini ön görüyorum. Bu ne demek? Büyük ihtimalle Arapların yoğun olduğu Suriye şehirlerinden PYD, esas olarak Kamışlı ve Kobani merkezli bir yönetime çekilecek gibi görünüyor. Bu da Suriye’deki sahanın verilerine daha uygun bir siyasi tablo ortaya çıkarabilir” değerlendirmesinde bulundu.

ABD yaptırımlarının uyguladığı İran’ın Suriye’deki durumuna ilişkin de konuşan Yeğen, “Türkiye ile ABD arasındaki bir süredir gözlenen yakınlaşmanın İran’la ilgili boyutu var mı? Bunu görmek lazım. ABD’nin Türkiye’ye yönelik cömert, hoşgörülü tutumunun arkasında bunun olabileceğine dair işaretler var” dedi.  

Prof. Dr. Mesut Yeğen, İsrail’in tutumunun ne olacağına da dikkat çekti: “ABD’nin çekilmesi, orada İsrail’in büyük ihtimalle, İran tehlikesini azaltmak ya da bertaraf etmek için daha aktif bir hale gelmesine yol açacaktır. Önceki gün İsrail’in Şam’a yönelik saldırısı oldu. Dolayısıyla İsrail, ABD çekildikten sonra Suriye’deki statükonun Türkiye ve özellikle İran lehine gerçekleşmemesi için elinden geleni yapacak gibi görünüyor. Bu da konuştuğumuz belirsizliklere eklenmesi gereken başka bir belirsizlik. Suriye ve İsrail arasındaki mevcut gerginlik açık bir çatışmaya döndüğünde, bölgede bütün oyun yeniden kurulabilir.”

ABD MENBİC’İ TÜRKİYE’YE BIRAKMAK İSTİYOR

Menbic’le ilgili son dönemde yaşanan gelişmelere ilişkin olarak Prof. Dr. Mesut Yeğen şu değerlendirmede bulundu:“Menbic’de bir kasabada Suriye rejim güçleri takviye edilmiş. Orada çok pozisyon değişmiş değil. Ama gelen haberlerden anladığım kadarıyla ABD’nin Menbic’i, Suriye rejimindense Türkiye’ye bırakmak istediği gözüküyor. Dolayısıyla Türkiye hazırlıklarını tamamlayıncaya kadar, galiba ABD oradan çıkmayacak. Menbic, büyük bir ihtimalle hangi vadede olduğunu bilmem ama Türkiye ya da ÖSO’nun kontrolüne girecek gözüküyor.”

‘AK PARTİ’DEN MHP’YE OY GEÇİŞLERİ ARTACAK’

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Fırat’ın doğusuna operasyon” söyleminin, yaklaşan yerel seçimlere ilişkin olup olmadığına ilişkin de Mesut Yeğen şunları dile getirdi: “2015’ten beri gerçekleşen seçimlere baktığımızda çok etkisi olduğu açık. Böyle bir milliyetçilik kabarması genellikle AK Parti ve MHP’nin işine yarıyor. Ama bu mevcut operasyon tehdidi sadece seçimlere yönelik bir uygulamadır diyebilecek durumda değiliz. Türkiye seçimleri yaşamayacak olsaydı da bu plan ve tutumlar olacaktı. Ama Türkiye’nin Mart’a kadar, Suriye’ye beklendiği ölçüde müdahale yapmayacağı artık netleşmiş gibi görünüyor.

ABD, çekilmeseydi büyük ihtimalle Türkiye Mart’tan önce küçük bir operasyon deneyecekti. Şimdi Mart’tan önce böyle bir operasyon yapabilir mi? Beklediği milliyetçi kabarmayı elde edebilir mi? O biraz belirsiz hale gelmiş durumda. Ama yaparsa bu genellikle Türkiye’de mevcut ‘Cumhur İttifakı’nın oylarına yansır. Daha önce de gördük, AK Parti’nin oylarını belki aynı seviyede tutabilir, ama AK Parti’den MHP’ye oy geçişlerini artıracaktır. AK Parti açısından pek de olumlu olmayan bir manzaranın ortaya çıkmasına sebep olabilir.”