Bangladeş’te grevlerin gerilimi yükseliyor

İlyas COŞKUN

Bangladeş’te ücret artışı talebiyle elli bin hazır giyim işçisinin düzenlediği eyleme polis saldırdı. Başkent Dakka’da Salı günü polisin plastik mermi ve biber gazı ile saldırısı sonucu 1 işçi yaşamını yitirdi, 50 işçi ise yaralandı. Savar’da ise otoyolunu kapatan yaklaşık 10 bin işçiyi dağıtmak için polis, tazyikli su kullandı.

Zara, Aldi, Tesco, Walmart ve H&M gibi dünyaca ünlü marka ve perakendecilere üretim yapan fabrikalarda çalışan hazır giyim işçileri, daha yüksek ücret talebiyle ülkede dört gündür grev yapıyor. 2018 yılında 30 milyar dolardan fazla ihracat geliri ile ülke ekonomisine katkı sunan hazır giyim sektöründe, grev nedeniyle 4 bin 500’den fazla fabrika ve işyerinin etkilendiği tahmin ediliyor.

Hazır giyim işçilerinin bu grevi, Başbakan Sheikh Hasina için de ilk büyük test olarak değerlendiriliyor. 2009’dan bu güne iktidarda olan ve ülke tarihinde Başbakan olarak en uzun görev süresine sahip olan Hasina, henüz işçilerin talepleri için adım atmış değil. Aralık 2018’de yapılan son genel seçimlere şiddet olayları ve binlerce gözaltı damgasını vururken, muhalefete dönük tehditler ve oylama sürecinde sahtekrarlıklar da sıkça gündeme geldi.

Bangladeş, Çin’den sonra dünyanın en büyük hazır giyim üreticisi olmasına rağmen, hazır giyim işçilerinin çalışma koşulları ve ücret seviyeleri oldukça kötü durumda. Ülkede, 2013 yılında Rana Plaza’nın çökmesi sonucu 1134 işçi yaşamını yitirdi. Bu katliam, hem ülke hem de dünya tarihindeki en büyük felaketlerden biri olarak hafızalara kaydedildi. Felaketten hemen sonra ülkedeki hazır giyim işyerlerinin güvenliği ve çalışma koşullarına yönelik dünya kamuoyunun ilgisi arttı. Uluslararası sendikalar ve sivil toplum örgütlerinin ısrarlı takibi sonucu, Bangladeş’te üretim yapan uluslararası marka ve perakendicilerin önemli bir kısmı, ‘Yangın ve Bina Güvenliği Sözleşmesi’ni (Bangladesh Accord) imzalayarak, ülkedeki tedarikçilerinin işyeri güvenliğine ilişkin sorumluluk almayı kabul etti.

Sektördeki asgari ücret miktarı 2013 yılından sonra ilk defa Aralık 2018’de yeniden belirlendi. 2013’den bu yana 5 bin 300 taka (yaklaşık 63 dolar) olan olan asgari ücret, Aralık 2018’de 8 bin takaya (yaklaşık 95 dolar) çıkartıldı. Temiz Giysi Kampanyası (CCC) ve Adil Giyim Vakfı (FWF) gibi sivil toplum örgütleri ile IndustriAll Küresel Sendikası’nın talebi ise aylık asgari ücretin 16 bin taka’ya çıkartılmasıydı. Zira Bangladeşli işçiler, küresel hazır giyim sektöründeki ücret sıralamasında en alt seviyelerde yer alıyor.

Asgari ücretteki bu artış Bangladeşli işçileri memnun etmedi. Kıdemli işçiler kendi ücretlerindeki artışın, asgari ücret artışından daha az olduğu gerekçesiyle ücret tutarlarında iyileştirme talep ediyor. Sendikalar ise asgari ücretteki artış oranını, son yıllardaki hayat pahalılığı ve enflasyondaki artışı karşılamaktan uzak olduğu gerekçesiyle yeterli bulmuyor. Bu nedenle hem işçiler hem de sendikalar yeni grevlerin kapıda olduğu ve eylemlerin daha da yayılabileceği uyarısında bulunuyor.  Belirlenen asgari ücret miktarının gözden geçirilmesi için yeniden bir komite kurulacağı açıklamasına rağmen grev ve eylemler patlak vermesi, işçiler arasındaki memnuniyetsizliği gösteren önemli bir işaret olarak yorumlanıyor. (DIŞ HABERLER)