Türkiye’de 4 pudra markasından asbest çıktı!

Erdi TÜTMEZ
İstanbul

Asbest ve Tehlikeli Atıklar Derneği (ASTA) ve Asbest Söküm Uzmanları Derneği’nin (ASUD) araştırmasına göre Türkiye’deki 4 pudra markasından asbest çıktı. 

Son dönemlerde ulusal ve uluslararası haber kanallarında sıkça gündeme gelen; talk pudralarının, insan sağlığına kanserojen etkisi olduğu kanıtlanmış olan asbest içeriyor olmasına ilişkin tartışmalar sürerken Asbest ve Tehlikeli Atıklar Derneği (ASTA) ve Asbest Söküm Uzmanları Derneği (ASUD) 2018 Aralık ayında ortak bir çalışma başlattı. Çalışma kapsamında Türkiye genelinde çeşitli markalara ait pudralar temin edilerek, tarafsızlık ilkesi gereği aralarından markaları belli olmadan rast gele seçilen 4 adet pudra numunesinin analizleri ASTA üyesi olan laboratuvarlarda gerçekleştirildi. 

Konuyla ilgili görüştüğümüz Asbest Söküm Uzmanları Derneği Başkanı Cafer Fidan, analiz sonuçlarına göre incelenen pudra numunelerinin tamamında asbeste rastlandığını söyledi. Fidan, Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC) ‘kesin kanserojen’ tanımlanması ile 1. grupta sınıflandırdığı asbesttin, pudralarda ortaya çıkması halk sağlığı konusunda büyük tehlike arz ettiğini ifade etti.

“ASBEST KANSEROJEN BİR MADDE”

Fidan, asbestin kanserojen bir madde olduğu hatırlatarak, “Asbest aslında doğada serbest halde bulunan bir mineral. Solunduğunda akciğerlerde kanser üremesine neden olabiliyor, çeşitli hastalıklara sebep oluyor. Radyasyon gibi bir kere solunulduğunda kanser olunması gibi değil ama burada hastalığın kuluçkası gibi süreler var. En erken 4-6 yıl arasında bir sürede maruz kalındıktan sonra ortaya çıkabiliyor. Maruz kalındıktan sonra hastalığın ortaya çıkması 40 yıla kadar da varabiliyor. Bugün asbeste maruz kaldıysanız 40 yıl sonra hasta olabiliyorsunuz.” dedi.  

HALK SAĞLIĞINDA BÜYÜK TEHLİKE!

Araştırmada talk hakkında bilgilere de yer verildi. Buna göre talk, bebek pudrası, kozmetik ürünleri, seramikler, plastikler dahil olmak üzere çeşitli tüketici ve endüstriyel ürünler için kullanılan doğal bir mineral. Talk, genellikle asbest minerallerinin yakınında doğal olarak bulunduğundan, madencilik sırasında asbest mineralleri ile kolayca kontamine olabiliyor. Son yıllarda, mezotelyoma, akciğer kanseri ve yumurtalık kanseri vakalarıyla bağlantılı olan kontamine talk pudrası ürünlerine maruz kalma endişe yaratıyor. Talk pudrası ürünlerinin 1800'lerden beri piyasada olmasına rağmen talk pudrasının güvenliği son yıllarda sorgulanıyor. Saf talk kendi başına güvenli kabul edilirken, asbestle kirlenmiş talk, sağlığı ciddi şekilde tehdit ediyor. Dernek yaptığı açıklamada bu araştırmanın bir ön araştırma olduğunu ve durumun ne denli ciddi olduğunun çerçevesini çizmek ve daha kapsamlı bir sonuç elde etmek amacıyla ikinci bir araştırma yapılacağını aktardı. Buna göre yapılacak araştırmada tarama yolu ile tüm marka pudralar toplanacak, numune analizleri ASTA üyesi laboratuvarlar haricinde TÜBİTAK ve bu konuda yeterli diğer kamu laboratuvarlarında inceletilerek karşılaştırma yapılacak ve sonuçları duyurulacak. 

DR. COŞKUN CANIVAR: DENETİM MEKANİZMASININ OLMADIĞINI GÖSTERİYOR

Pudralarda asbeste rastlanmasını yorumlayan Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Coşkun Canıvar da, asbestin bütün kimya ve üretim alanlarında kullanılmasının 2010’dan beri yasak olduğunu hatırlattı. “Herhangi bir kimyasal, inşaat, boru gibi şeylerin içinde bile bulunması bile yasak olan bir maddenin pudra gibi bir şeyde çıkması aslında bu yasağın bir çok alanda da delinmiş olabileceğini gösteriyor.” diyen Canıvar “Bu olay denetim mekanizmasının olmadığını gösteriyor. Pudradan asbest çıkması kabul edilebilir bir şey değil.” ifadelerini kullandı.

‘ONAY DEĞİL, ONAYIN VERİLME AŞAMASI ÖNEMLİ’

Merak edilen noktalardan biri de bu ürünlerin nasıl piyasada olduğu. Canıvar bu konuda şu yorumu yapıyor:  “Bu ürünlerde sonuçta Bakanlık onayı var ancak bu onayların verilme aşaması önemli. Ürünler tek tek incelemeler sonucunda mı onay alıyor yoksa kağıt üstünde mi bu onaylar veriliyor? Kritik olan nokta burası. Ancak bunu bilme şansımız yok. Buna bakanlıkların cevap vermesi gerekiyor. Sonuçta sanayiinin bütün kollarında yasaklanmış maddeden bahsediyoruz. Ve bu madde de birinci derecede kanser listesinde.”

‘YILLAR SONRA ETKİSİNİ GÖSTERİYOR’

Canıvar, asbest ve yaratacağı sonuçlar hakkında da şu bilgileri veriyor: “Asbest sanayiide çok kullanılan bir ürün. Bunun sebebi de dayanıklı ve yanmaya dirençli olması. Bu nedenle üretimin bir çok aşamasında kullanılmış. Asbest şu sıralar kentsel dönüşümle yeniden gündeme geldi. Bina yıkımlarıyla beraber bu binalarda kullanılmış olan asbest malzemeleri ortaya çıkıyor. Bir diğer gündemde olduğu yerde gemi söküm alanı. Bir de çevresel asbest var. Anadolu’nun bir çok yerinde toprakta doğal olarak asbest bulunuyor. Havaya karıştığı alanlarda yakın yerleşim yerleri için risk oluşturuyor. Daha çok solunum yoluyla vücuda alınıyor, akciğer zarına yerleşiyor. Yıllar sonra da bu zarda kansere dönüşme olayı oluyor. Özetle biz asbeste maruz kaldıktan sonra birden bire hastalık ortaya çıkmıyor. Bunun etkisi uzun yıllar sonra ortaya çıkıyor. Bu kimyasalın hayatın her alanından tamamen çıkarılması gerekiyor."