Rewşen belgeseli yönetmeni Oğuz:  Rewşen Kürt edebiyat neslini yarattı

Şerif KARATAŞ
İstanbul 

İlk sayısı 1992 Şubat Mezopotamya Kültür Merkezi (MKM) bünyesinde yayınlanan Kürtçe kültür, sanat ve edebiyat dergisi Rewşen’in hikayesinin anlatıldığı belgeselin gösterimi gösterimi 10 Şubat’ta saat 20.00’de İstanbul Beyoğlu’daki Şa Performans’ta yapılacak. 2011 yılında çekilen belgeselin Yönetmeni ve Gazeteci Cemil Oğuz, “Rewşen bir Kürt edebiyat neslini yarattı” dedi. Oğuz sorularımızı yanıtladı. 

Rewşen dergisinin belgeseli çekme fikri nasıl oluştu? Belgeseli neden çekmek istediğini açıklar mısınız?

1998 yılında Azadiya Welat’ta başladım gazeteciliğe. Sürekli kültür sanat bölümündeydim. 2000’lerin ortasında bazı Kürt televizyonlarına dublaj, çeviri, çekim işlerine de başladım. Bu bende sinemaya yönelmeyi getirdi. Başladım sinema üzerine bir şeyler okumaya. Sonra bir dönem kısa film çekim kursuna gittim. Bu birikimi nasıl yönlendireyim düşüncesindeyken belgesel çekeyim dedim. Nasılsa gazeteciliğin bir parçası. Elimde bir kaç proje vardı, onlardan Rewşen’i çektim. Önemli yanı şuydu; 90’lı yıllarında başına kadar yasak olan Kürtçe ile bir dergi çıkıyor ve bir nesil yaratıyor. Bunu birilerinin belgelendirmesi gerekiyordu, bana düştü. İyi de oldu, İstanbul Film Festivali başta olmak üzere ona yakın festivalde, festivaller sonrası da birçok yerde gösterildi, çok fazla olumlu dönüşler aldım. Bu beni sevindirdi.

Belgesel ne kadar bir sürede çekildi? Karşılaştığınız zorluklar vb. durumlar oldu mu?

Maddi imkansızlıklar zorladı, onun dışında zorluk yaşamadım. Onu da arkadaşlarımın, çevremin desteğiyle aştık. İmkanlar olsaydı daha az bir süre de çekerdim. 6-7 ay gibi bir sürede çektim. Bir hafta günümün yarısı arşive girip araştırmayla geçti. Gördüğüm her notun fotoğrafını çekiyordum, ya da not tutuyordum. Cezaevlerinden gelen mektuplar ilginçti. İnce kağıda yazılmış, üflesen dağılır, o kadar titiz bakıyordum ki...

“ONLANCA KİŞİYLE GÖRÜŞTÜM”

Belgeselde Rewşen dergisinde emeği geçenlerden kimlere görüşebildiniz? Belgeselini izleyici nasıl buluşturacaksınız?

Onlarca kişiyle görüştüm, notlar tuttum, o notlardan “en iyi o dönemi kim anlatabilir, kimlerle görüşmeliyim” diye değerlendirme yaptım. Sonunda o dönemin tanıkları, Rewşen’in ilk emekçileri Zana Farqînî, İbrahim Xort, İbrahim Gürbüz, Zahir Kayan, İrfan Amîda ve Rewşen geleneğinin devamcısı Jiyana Rewşen’in emektarı Kawa Nemir ile görüştüm. Hem belgesel için, hem kendim için faydalı bilgiler aldım.
 
Kürtçeye çeviriler yapan, Kürt dili üzerine çalışmalar yapan birisiniz. Bu bağlamda, Rewşen dergisinin çıktığı dönemle günümüze kadar geçen süreye baktığınızda Kürt dilinin serüveni için neler dersiniz?

Rewşen bir Kürt edebiyat neslini yarattı. Bu tartışmasız. Karşılaştırmayı seven biriyim. Araştırma yaparken şöyle bir şeyle karşılaştım; 90’lı yıllarda var olan bir iki Kürt yayınevi yılda 5-10 kitap yayımlanmazken ki yeni yeni gelişiyorlar, sadece 2002 yılında 10 Kürt yazarın ilk kitabı yayımlandı. Bu sıçramayı artık görebiliyoruz. Ki bu yazarların tümü Rewşen dergisi ile Welat gazetesi geleneğinden gelen yazarlar. 2000’lerden sonra Kürt belediyelerin düzenledikleri panel, söyleşi gibi etkinliklerde bu Rewşen ve Welat geleneğinden gelenlerin artık sahne aldığı, konuşmacı-katılımcı oldukları görebiliyoruz. Rewşen, Jiyana Rewşen ve Rewşen-name 10 yıllık sürede Kürt edebiyatını adeta yeniden yarattı desek abartmış olmayız.

Neden şimdi?

Rewşen ilk sayısını 1992 yılında, Şubat başında yayımladı. Üzerinden 27 yıl geçmiş. Rewşen belgeseli ise şimdiye kadar sadece festivallerde ve bir kaç yerde izleyiciyle buluştu. Bu yıl dönümünde Youtube atalım her kes izlesin derken, İstanbul Beyoğlu’nda çalışmalarını sürdüren Şa Performans’tan aradılar Şubat programına koyalım, gösteriden sonra da söyleşi yaparız dediler. Çok mutlu oldum. Gösterim ise 10 Şubat saat 20.00’de gerçekleşecek. 

BELGESELİN KÜNYESİ 
İsim: Rewşen
Senaryo&Yönetmen: Cemil Oguz
Görüntü Yönetmeni: Cahit Çeçen
Kamera: Cahit Çeçen, Savaş Boyraz
Müzik: Xak - Kamkar
Kurgu: Masum Elmas
Dublaj Stüdyosu Asi Medya
Seslendiren: Masum Elmas
Dili: Kürtçe (Türkçe, İngilizce altyazılı)
Süre: 44 dakika
Yapım yılı: Nisan 2011