Afrika Birliği Zirvesi: Mısır, kıtanın liderliğine oynuyor

Yusuf ERTAŞ

Afrika Birliği’nin 32. olağan oturumu, Etiyopya’nın başkenti Addis Ababa’da başladı. Yarın da devam edecek olan zirve sırasında Mısır Devlet Başkanı Abdulfettah Sisi, Afrika Birliği’nin başkanlığını devralacak. Sağlık nedenleriyle zirveye katılmayan Cezayir Devlet Başkanı hariç Afrika Birliği üyesi 55 devlet ve hükümet başkanının tümü zirveye katılacak.

Bu yıl zirve, Libya’da bitmeyen kaosun, Mısır’da Sisi’nin görev süresini uzatmak için yapılacak olan anayasa değişikliklerin, Sudan’da ise yaklaşık 7 haftadır devam eden halk protestolarının yaşandığı koşullarda gerçekleşiyor. Yine, Nahda Barajının yapımı nedeni ile Etiyopya ile Mısır arasında devam eden anlaşmazlıkların zirvede gündeme gelmesi bekleniyor. Mısır’ın, Nil nehrinin bir başka ortağı Sudan ile de sorunlar yaşadığı biliniyor. Mısır resmi haber ajansı MENA, Mısır Cumhurbaşkanı Sisi, Sudan Devlet Başkanı Ömer  Beşir ve Etiyopya Devlet Başbakanı Abiy Ahmed’in karşılıklı olarak ortak konuları müzakere etmek için bir araya geleceklerini yazdı.

ARAP BİRLİĞİ’NİN YENİ BAŞKANI SİSİ

Afrika Birliği, kitlesel 30 Haziran gösterilerinin ardından 5 Temmuz 2013’te ordunun darbe iye yönetime el koymasının ardından Mısır’ın üyeliğini askıya almıştı. 17 Haziran 2014’te Mısır’ın üyeliği yeniden aktif hale getirildi. Zirve sırasında, Mısır Devlet Başkanı Abdulfettah Sisi, kıta teşkilatının başkanlığını devralacak.

Gözlemciler, Sisi’nin Afrika Birliği zirvesindeki başkanlık görevini ülkesinin Afrika kıtasıyla ilişkilerini güçlendirmeye yönelik çabaları için kullanacağı görüşünde birleşiyor. Mısır gazetesi “7. Gün”, Sisi’nin bir konferansta sarf ettiği “Afrika, küresel ekonominin ve girişimciliğin geleceğidir, çünkü ekonomik bir patlamaya ulaşmasını sağlayacak tüm unsurlara sahiptir” sözlerini aktararak Sisi’nin Birliğin başkanlığını devralmasını “Kıtayı birleştirme fırsatı” olarak değerlendirdi.

ZİRVENİN GÜNDEMİ

Zirvenin bu yıl ki resmi başlığı “Mülteciler, Geri Dönenler ve Ülke İçinde Yerinden Edilen Kişiler: Afrika’da Zorla Yerinden Edilmeye Yönelik Dayanıklı Çözümlere Doğru” olarak duyuruldu.

Zirvede, kıtadaki güvenlik ve emniyetin yanı sıra sağlık, eğitim, teknolojik gelişme, yerelleştirme teknolojisi ile ilgili birçok önemli konu ele alınacağı bildiriliyor. Zirve, Afrika Birliği 2063 Gündemi kapsamında yer alan sürdürülebilir kalkınma ile ilgili konulara da değinecek. Zirve ayrıca Afrika’daki çatışma sonrası yeniden yapılandırma ve kalkınma politikasını canlandırma çabalarının yanı sıra Afrika ülkelerinde “terörizm ve aşırılık yanlılığı ile mücadele” faaliyetlerini de tartışacak.

2,7 MİLYON AFRİKALI YERİNDEN EDİLDİ

Norveç Mülteci Konseyine bağlı 2018 sonu Yer Değiştirme İzleme Merkezine göre, hepsi Afrika kıtasında yaşanan çatışmalar, şiddet ve felaketler sonucu 2,7 milyon Afrikalı yerinden edildi. Merkezin raporu, Afrika ülkelerinde her gün 15 bin kişinin yerinden edildiğini ve Orta Afrika Cumhuriyeti’nde kaydedilen 206 bin vakanın yanı sıra, 2017’nin ilk yarısında Kongo Demokratik Cumhuriyeti’ndeki ihtilaflar nedeniyle yaklaşık 997 bin yeni yer değiştirme vakasının yaşandığını ortaya koydu.

MISIR: MÜLTECİLER İÇİN GÜVENLİ LİMAN

Al Mısri Al Youm gazetesi, Mısır’ın, Eritre, Etiyopya, Irak, Somali, Güney Sudan, Sudan, Suriye Arap Cumhuriyeti ve Yemen de dahil olmak üzere 60’tan fazla ülkeden mülteci ve sığınmacıları ağırladığına dikkat çekiyor. Gazeteye göre, çeşitli milliyetlerden Arap ve Afrikalı yüz binlerce hatta milyonlarca mülteciyi kucaklayan Mısır, topraklarında sığınmak isteyenler için güvenli bir liman olarak değerlendiriliyor.

Mısır, bazı ülkelerin stratejik çıkarlarını elde etmek için zaman zaman yaptıkları gibi mültecileri baskı kartı olarak kullanmakla ve bazı Avrupa ülkeleri gibi, mültecileri için kamplar inşa etmemekle övünüyor. Buna karşın, Mısır’ın, İsrail ablukası altındaki Gazze’nin dünyaya açılan tek kapısı durumundaki Refah Sınır Kapısı’nı kapalı tutması tepkilere yol açıyor.

SUDAN’DA PROTESTOLAR HIZ KESMİYOR

Afrika Birliği üyesi Sudan ise yaklaşık 7 haftadır halk protestoları ile sarsılıyor. 19 Aralık 2018’de ekmek zammına karşı patlak veren protestolar kısa sürede Devlet Başkanı Ömer Beşir iktidarına karşı bir halk hareketine dönüştü. Çok sayıda protestocunun emniyet güçleri tarafından öldürülmesine ve binlerce protestocunun tutuklanmasına rağmen halk sokakları terk etmiyor. Gözlemciler, Beşir’in 30 yıllık iktidarının en çetin protestoları ile karşı karşıya olduğuna dikkat çekiyor.

“Halk Düzenin Devrilmesini İstiyor” sloganı ile özdeşleşen gösterilerde, Beşir’in iktidardan çekilmesi, hükümetin ve parlamentonun feshedilmesi ve bir geçiş hükümetinin kurulması talepleri öne çıkıyor. Destek arayışları kapsamında Katar’dan sonra Mısır’ı ziyaret eden Beşir’in Arap Birliği zirvesinde de aynı çabalarını sürdüreceği tahmin ediliyor.

SİSİ, İKTİDARINI SAĞLAMLAŞTIRIYOR

Yıllar sonra Afrika Birliği başkanlığını elde eden Mısır ise bu günlerde, Sisi’nin iktidarda kalma süresini 2034’e kadar uzatacak olan 2014 Anayasanın değiştirilmesi yönünde atılan adımlar nedeniyle dikkat çekiyor. Rai Al Youm Yazarı Abdulbari Atwan, Sisi’nin anayasa değişikliklerini, “sürekli ordu yönetiminin sağlamlaştırılması ve demokratik özgürlüklerin kaldırılması için bir reçete” olduğunu söylüyor ve “25 Ocak 2011 halk devrimini ve demokratik mirasını toprağa gömme amaçlı” bir hamle olarak değerlendiriyor.