13 Şubat 2019 09:05

Son Güncellenme Tarihi: 23 Mart 2019 08:17

IŞİD’in Suriye-Irak’taki yükselişi ve düşüşü

IŞİD, Suriye ve Irak'ta nasıl ortaya çıktı? Musul ve Rakka gibi kentleri işgal ederek kontrol altında tutabildiği dönemden bugüne neler yaşandı?

GÜNCELLENDİ

ARŞİV | Fotoğraf: Jakob Reimann/Flickr (CC BY 2.0)

ANASAYFA

DÜNYA

Paylaş

Suriye Demokratik Güçleri'nin 9 Şubat'ta Irak ve Şam İslam Devleti'nin (IŞİD) Suriye’de kontrol altında tuttuğu son kasaba olan Baghuz’un (23 Mart) tamamen kontrol altına alındığını duyurdu. Suriye Demokratik Güçleri, 19 Mart'ta yaptığı açıklamada IŞİD'in Suriye’deki son bölgesi olan Baghuz'daki son mevzisine girdiğini belirtmişti.

Gücünün zirvesinde olduğu 2014 sonu ve 2015 başlarında Suriye ve Irak’ta 100 bin kilometrekareyi aşkın bir bölgeyi işgali altında tutan IŞİD, bu bölgelerde yaklaşık 8 milyonluk bir nüfusa hükmediyordu.

Irak’ta Musul, Suriye’de Rakka örgütün işgali altında tuttuğu kentlerin en büyüğüydü. Haziran 2014’te IŞİD tarafından ele geçirilen Musul, Temmuz 2017’de Irak ordusu tarafından geri alındı. Rakka ise Ocak 2014-Ekim 2017 arasında IŞİD’in işgali altında kaldıktan sonra Suriye Demokratik Güçleri (SDG) tarafından kurtarıldı.

Selefi cihatçı ideolojisiyle el Kaide’nin içinden çıkan IŞİD, daha sonra örgütle ayrışarak halifelik ilan etti. IŞİD, her ne kadar eskisi gibi kentleri işgali altında tutmasa da Suriye ve Irak’ın pek çok merkezinde “uyuyan hücreler” barındırmayı sürdürüyor. Bu da örgütün terör saldırıları aracılığıyla bir tehdit olarak varlığını koruduğunu gösteriyor. Birleşmiş Milletlere göre örgütün bu iki ülkede halen 14 bin ila 18 bin militanı var. Bunların 3 bini yabancı.

Suriye ve Irak’ta geniş bir bölgeyi kontrolü altında tutması kadar toplu katliamları ve propaganda amacıyla servis ettiği vahşi infazlarıyla da tanınan IŞİD’in Suriye ve Irak’ta ortaya çıkışı, yükselişi ve düşüne dair bazı önemli tarihler şöyle:

IRAK EL KAİDESİNİN KURULUŞU

2004 - Irak el Kaidesi, Ebu Musab Zerkavi tarafından kuruldu.

7 Haziran 2006- Ebu Musab Zerkavi, 2006’da ABD saldırısında öldürüldü. Yerine Eyüb el Mısri geçti.

Ekim 2006 - Eyüb el Mısri, Irak İslam Devleti’nin kuruluşunu ilan etti. Örgütün başına Ebu Ömer el Bağdadi getirildi.

EBUBEKİR EL BAĞDADİ BAŞA GEÇTİ

Nisan 2010 - Ebu Ömer el Bağdadi ve Eyüb el Mısri’nin ABD saldırısında öldürülmesi sonrası Ebubekir el Bağdadi örgütün başına geçti.

Ocak 2012 - Çoğunluğu Zerkavi’nin komutasında Irak’ta savaşmış olan Suriyeli el Kaide bağlantılı militanlar, el Nusra Cephesi’nin kuruluşunu ilan etti.

NUSRA VE EL KAİDE’YLE KOPUŞ

Nisan 2013 - Ebubekir el Bağdadi, Nusra’nın kendi destekleriyle kurulduğunu söyleyerek iki örgütün Irak ve Şam İslam Devleti (IŞİD) adı altında birleştiğini ilan etti. Ancak Nusra Lideri Ebu Muhammed el Culani, birleşmeyi kabul etmediklerini duyurdu. El Kaide Lideri Eymen el Zevahiri de birleşmeye karşı olduğunu açıkladı. Bunun üzerine Bağdadi, el Kaide’ye biatını geri çekti ve ayrı bir örgüt olarak ortaya çıktı.

Kasım 2013 - El Kaide Lideri Zevahiri, Suriye’deki temsilcilerinin el Nusra Cephesi olduğunu ilan etti.

İçimizdeki tehlike: El Kaide ilhamlı IŞİD

FELLUCE, MUSUL, TIKRİT, RAKKA...

Ocak 2014 - IŞİD, Irak’ta Felluce kentini kontrolü altına aldı.

13 Ocak 2014 - IŞİD, Rakka'nın kontrolünün tamamen ele geçirdi. Rakka, IŞİD'in "başkenti" olarak konumlandırıldı.

9-11 Haziran 2014 - IŞİD, Irak’ta Musul ve Tıkrit kentlerini ele geçirdi.

21 Haziran 2014 - Irak-Suriye sınırındaki el Kaim kasabası, IŞİD’in hakimiyetine geçti.

HALİFELİK İLANI

29 Haziran 2014 - IŞİD, İslam Devleti adıyla halifeliğin kurulduğunu, halifenin Ebubekir el Bağdadi olduğunu ilan etti.

SURİYE’DE KRİTİK İLERLEME

Temmuz 2014 - IŞİD, Suriye’nin Humus vilayetinde ülkenin en büyük petrol ve doğal gaz alanlarını ele geçirdi. Ülkenin doğusundaki Deyrezzor kent merkeziyle Irak sınırı arasında kalan aralarında Elbukemal’in de bulunduğu çok sayıda kent ve kasaba IŞİD’in hakimiyetine geçti.

ŞENGAL KATLİAMI

Ağustos 2014 - IŞİD, Irak’ta Ezidi kasabası Şengal’e saldırdı. Yüzlerce Şengalli katledilirken çok sayıda kadın köleliğe zorlandı.

KORKUNÇ İNFAZ VİDEOLARIYLA PROPAGANDA

19 Ağustos 2014 - IŞİD, 2012’den bu yana kayıp olan ABD’li Gazeteci James Foley’nin katledildiği videoyu yayınladı. IŞİD bu tarihten sonra buna benzer çok sayıda videoyu propaganda amacıyla yayınladı.

23 Nisan 2014 - ABD, IŞİD’e karşı hava saldırılarına başladı.

KOBANİ DÜŞMEDİ, IŞİD’İN ÇÖKÜŞÜ BAŞLADI

15 Mart 2015 - IŞİD’in Türkiye-Suriye sınırındaki Kürt kasabası Kobani’ye dönük 15 Eylül 2014’te başlayan kuşatması kesin olarak başarısızlığa uğratıldı. IŞİD’in Kobani’deki yenilgisi önemli bir dönüm noktası oldu.

Kobani'de hava saldırısı — Kobani'de IŞİD mevzilerine hava saldırısı
Fotoğraf: VOA/Wikimedia Commons

1 Nisan 2015 - Irak ordusu Tıkrit’i IŞİD’den geri aldı.

17 Mayıs 2015 - IŞİD, Irak’ın Ramadi kentini ele geçirdi.

PALMİRA İŞGALİ

21 Mayıs 2015 - IŞİD, Suriye’de antik kent Palmira’yı ele geçirdi. Kentte çok sayıda katliamın yanı sıra tarihi eserlere de zarar verildi.

Şehirler de ölür

Palmira'da IŞİD tarafından yok edilen tarihi eserlerden Bel Tapınağı
Fotoğraf: Bernard Gagnon/Wikimedia Commons(CC BY-SA 3.0)

IŞİD, TEL ABYAD’DAN ÇIKARILDI

Haziran 2015 - Kobani’nin batısında yer alan ve Türkiye ile sınır oluşturan Tel Abyad kenti IŞİD’den alındı.

ŞENGAL, IŞİD’DEN GERİ ALINDI

13 Kasım 2015 - Irak’taki Kürt güçler, Şengal’i IŞİD’den geri aldı.

13 Kasım 2015 - Suriye’de Haseke vilayetinin doğusundaki stratejik sınır kasabası el Hol, YPG’nin öncülüğünde oluşturulan Suriye Demokratik Güçleri (SDG) tarafından ele geçirildi.

28 Aralık 2015 - Irak’ın Ramadi kenti IŞİD’den geri alındı.

30 Aralık 2015 - Kobani’nin güneyindeki kritik öneme sahip Teşrin Barajı, SDG tarafından IŞİD’den alındı.

19 Şubat 2016 - Haseke vilayetindeki Şeddadi kenti IŞİD’den kurtarıldı.

25 Şubat 2016 – Suriye ordusu, Halep’in doğusundaki Hanasır’da kontrolü sağladı.

26 Haziran 2016 - Irak ordusu Felluce kentini IŞİD’den geri aldı.

12 Ağustos 2016 - SDG, Fırat nehrinin batısındaki Menbic kentini IŞİD’den aldı.

Menbic’in tamamı IŞİD’den alındı

FIRAT KALKANI HAREKATI BAŞLADI

24 Ağustos 2016 - Türkiye, Fırat Kalkanı harekatının başladığını duyurdu. Sınırdaki Cerablus kenti IŞİD’den alındı.

Eylül 2016 - Cerablus’un batısındaki sınır kenti er Rai, Fırat Kalkanı Operasyonu kapsamında ele geçirildi.

16 Ekim 2016- IŞİD’in stratejik merkezlerinden Dabik, Fırat Kalkanı güçlerinin hakimiyetine geçti.

Erdoğan’ın övdüğü ÖSO kimdir?

6 Kasım 2016 - SDG, nihai hedefi IŞİD’in “başkenti” Rakka’nın alınması olarak belirlenen operasyonun başladığını duyurdu.

23 Şubat 2017 - Fırat Kalkanı Operasyonu’nda el Bab kenti IŞİD’den aldı.

Beş soruda Fırat Kalkanı harekatı | Nasıl başladı, nasıl sona erdi?

Mart 2017 - Suriye ordusu antik kent Palmira’yı yeniden kontrolü altına aldı.

Prensese talip olup bölüm sonu canavarına kalmak...

Palmira'nın ikinci kez IŞİD'den kurtarılışı
Fotoğraf: Tasnim Haber Ajansı/Wikimedia Commons(CC BY 4.0)

Mayıs 2017 - Rakka’nın batısındaki stratejik Tabka Barajı ve Tabka kenti SDG tarafından ele geçirildi.

SDG: Tabka kenti ve Tabka Barajı IŞİD'den alındı

3 Haziran 2017 – Suriye ordusu, Meskene’yi IŞİD’den geri alarak Rakka vilayetine batı sınırından giriş yaptı.

Suriye ordusu, Rakka vilayet sınırına giriş yaptı

6 Haziran 2017 - Rakka, kent merkezinin IŞİD’den kurtarılması için operasyon başlatıldı.

MUSUL GERİ ALINDI

10 Temmuz 2017 - Musul, IŞİD’den geri alındı. Operasyon 9 ay sürdü. İnsani yardım kuruluşlarına göre, Musul'un savaş öncesi 1,8 milyon olan nüfusunun yaklaşık yarısı 2014'ten bu yana evlerini terk etmek zorunda kaldı.

Irak Başbakanı İbadi'den Musul'da zafer ilanı

Ağustos 2017 - Irak ordusu, Telafer’i IŞİD’den kurtardı.

6 Ağustos 2017 – Suriye ordusu, Palmira-Deyrezzor arasındaki Sükna kasabasını kontrolü altına aldı. IŞİD’in Sükna’dan çıkarılması, Deyrezzor vilayetinde daha sonra yapılacak operasyonları kolaylaştırdı.