Metal işçileri: Patronların kârı eksilmesin diye işçi mağdur ediliyor

Ebru YİĞİT
Kocaeli

İşçiler kısa çalışma ödeneğinin kendilerine değil, patronlara müjde olduğunu yaşayarak öğreniyor. Kocaeli’de ödeneğe başvuran fabrikalarda çalışan işçiler ücretlerinin düştüğünü, karın tokluğunun bile altında bir rakama mahkum olduklarını, emeklilik primlerinin de yatırılmadığını söyledi. Patronların ise kârlarını garantiye aldığına dikkat çeken işçiler, seçimden sonra kıdem tazminatı gasbının yeniden gündeme getirileceği uyarısında bulundu.

Türkiye’de araç üretiminin yüzde 36’sının yapıldığı Kocaeli, otomotiv tekellerine ev sahipliği yapıyor. 2016 yılında tarihinin en yüksek üretim seviyesine ulaşıp ihracat rekorları kıran Hyundai’de 3 binin üzerinde işçi çalışıyor. Böyle bir fabrika geçtiğimiz günlerde kısa çalışma ödeneğine başvurdu. İşçilerin bu durumu şaşkınlıkla karşıladığını anlatan 20 yıllık bir Hyundai işçisi, “2009 yılında dünyada yaşanan krizden sonra da buna benzer şeyler yaşamıştık. Kısa çalışma ödeneği patronlar tarafından tercih ediliyor. Çünkü bizim maaşımızı yine bizlere ödetiyorlar. Sigorta primlerimiz bu süreçte ödenmiyor, emeklilikte yaşa takılanlar bu kadar gündemdeyken, bir günün bile hesabı tutulurken insan sormadan edemiyor; bu krizi biz mi çıkardık ki bedeli bize ödetiliyor?​” dedi. Kısa çalışma ödeneğinin ne olduğunu bilmeyen işçilerin önceleri “Devletimiz bizleri mağdur etmiyor” dediğini aktaran işçi, bu işçilerin ay sonunda ücretinin yüzde 60’ı kadarını aldıktan sonra gerçeği gördüklerini dile getirdi.

"KARIN TOKLUĞU BİLE OLMUYOR"

Hyundai’nin kısa çalışma ödeneğine başvurması, zincirleme olarak bu firmaya yan sanayi üretimi yapan fabrikalara da yansımış. Bu fabrikalardan birinde çalışan genç bir işçiyle bir araya geliyoruz. Küçük bir çocuğu olduğunu ve en büyük korkusunun işsiz kalmak olduğunu söyleyen işçi, “Bu süreçte değil itiraz etmek, çoğu şeyi konuşurken iki kez üç kez düşünmek zorunda kalıyor insan. Fabrikamızın kısa çalışma ödeneğine başvuru yaptığını panoya asılan duyuru ile öğrendik. Kimi arkadaşlarımız gelmesek de paramız kesilmeyecek diye sevinirken sonrasında anladık ki kimse bize gelmek isteyip istemediğimizi sormayacak zaten. Gelmeyince ücretimizden kesilecekmiş. Nasıl geçindiğimiz ortada bir de ücretimizin yüzde 60’ını alınca ne yapacağız? Tamamını aldığımızda borçla geçinen bizler için bu para karın tokluğu bile olmuyor. Kısa çalışma ödeneği işverenin işine geliyor. Onlar kârlarından kaybetmesin diye bizler mağdur ediliyoruz.”

İşçilerle Hyundai’nin Kocaelispor’a sponsor olduğu haberini de konuşuyoruz. Yanımızda olan diğer genç işçi “Fabrikanın parası biz işçilerine yok reklama futbolculara var. Bizim primleri oralarda harcıyorlar” diyerek tepki gösterdi.

SIRA KIDEM TAZMİNATINDA

TOFAŞ’a yan sanayi üretimi yapan ve kısa çalışma ödeneğine başvuran bir başka firmada çalışan genç işçi ise şu değerlendirmeyi yaptı: “Ekonomik krizi gerçekten bütün yanları ile hissediyoruz. Fakat bir de ceplerinden, kârlarından eksilmesin diye krizi fırsata çevirenler var. İşverenler krizi fırsata çevirip maaşlarımızı bize ödemezken, kendi maaşlarımızı da vergilerimizle oluşan işsizlik fonundan yapıyor. Ben patronların krizi bahane ederek bir sonraki aşamada kıdem tazminatını fona devireceklerini düşünüyorum. Çünkü bu ülkede patronlar eğer kriz bizleri zor duruma düşürüyor, işçilerin kıdem tazminatı sırtımıza yük derse hükümet de işverenleri üzmemek için tazminatları fona devredecektir. Sadece seçimleri bekliyorlar diye düşünüyorum. Seçimden önce tepki çekmemek için bunu yapmıyorlar. Fakat bizlerin seçimlerden sonra da yapsa illa sandıkla değil, birleşerek kıdem tazminatının fona devredilmesini önlememiz lazım. İşçiler olarak son güvencemiz de elimizden alınmasın.”

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NEDİR?

Ekonomik kriz gibi gerekçelerle patronların 3 ayı aşmamak koşuluyla işçilerin ücret ödemesini İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılamasıdır. İşçilerin yararlanabilmek için kısa çalışmanın başladığı tarihten itibaren son 120 gün içinde kesintisiz çalışmış olması ve son 3 yılda 600 günlük prim yatırmış olması gerekiyor. Ödeme olarak da günlük ortalama kazancının yüzde 60’ı kadar maaş veriliyor. Kısa çalışma kapsamında işçilerin sağlık sigorta primleri ödenirken, emeklilik primleri ise ödenmiyor.

Kısa çalışma ödeneği: Patrona kolaylık işçiye hak kaybı

Krizin bedeli işçiye çıkıyor: Dytech’te kısa çalışma uygulanacak

Haklarımızın gasbedilmesine izin vermeyelim