Tüm yönleriyle futbolda yabancı sınırı: Kural değişecek mi?

Türkiye futbolunda yabancı oyuncu kuralında değişiklik yapılması planlanıyor. Bir süredir başta Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan olmak üzere iktidar sözcüleri ve Türkiye Futbol Federasyonunun eski Başkanı Yıldırım Demirören tarafından dile getirilen “Yabancı kuralı” değişikliğiyle takımların sözleşme imzalayabileceği yabancı oyuncu sayısının sınırlanması hedefleniyor. Milli takımın eski teknik direktörü Mircea Lucescu’nun da şikayetçi olduğu şu anki sisteme göre takımlar 28 kişilik kadrolarında 14 yabancı futbolcu bulundurabiliyor. Yabancı sınırlamasının yeniden düzenlenmesi gerektiğini savunanlar, şu anki kural nedeniyle yerli oyuncuların forma şansı bulamadığını bunun da milli takımı olumsuz etkilediğini iddia ediyor.

Şu anki düzenlemeyi savunanlar ise yabancı sınırlamasının yerli oyuncuların değerinin piyasa gerçekliğinin ötesinde artırdığını, yerli oyuncuya muhtaç olan kulüplerin bu oyuncuları kadroda tutabilmek için astronomik rakamlar ödediğini belirtiyor. Bu sistemin bu futbolcuların Avrupa liglerine transferini ve kendilerini geliştirmesini engellediği savunulurken 2015’ten bu yana yurt dışına transfer olan Cengiz Ünder, Cenk Tosun, Okay Yokuşlu, Ozan Kabak, Enes Ünal, Çağlar Söyüncü gibi isimlere dikkat çekiliyor.

Yabancı düzenlemesine ilişkin yapılan önemli bir vurgu ise sınırlandırmanın değil altyapıya yatırımın belirleyici olduğu yönünde. Bu noktada katı yabancı sınırları olmayan ancak en çok futbolcu üreten ligler arasında yer alan Almanya, Fransa, Hollanda, Belçika, Portekiz gibi örnekler anımsatılıyor.

1996’dan bu yana 14 kez değiştirilen yabancı kuralını tüm yönleriyle ele aldık.

YABANCI SAYISINDA YENİ DÜZENLEME NASIL OLACAK?

“Yabancı kuralı” meselesi, 21 Mart’ta yapılacak Kulüpler Birliği Vakfı toplantısında ele alınacak. Toplantıya Türkiye Futbol Federasyonu yöneticileri de katılacak. Türkiye Futbol Federasyonu’nun eski Başkanı Yıldırım Demirören, yakın ilişki içerisinde olduğu Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la paralel dönemlerde benzer açıklamalar yaparak yabancı sayısının değişmesi taraftarı olduğunu söylemişti.

Sabah’tan Gürcan Bilgiç’in 14 Mart’ta yayımlanan haberinde yeni formülün 6+2+2 olacağı öne sürüldü. Buna göre takımlar 10 yabancı oyuncu transfer edebilecek, bunlardan aynı anda 6’sı ilk 11’de olabilecek. 2 oyuncu ise maç kadrosuna dahil edilemeyecek.

Mithat Fabian Sözmen

6+2+2 yabancı kuralı: Bu filmi beğenmemiştik

MEVCUT KURALDA NE VAR?

2015/16 sezonundan beri uygulamada olan mevcut kural, 28 kişilik kadroda 14 yabancı oyuncunun yer almasına imkân tanıyor. Bu yabancılardan 12’si maç kadrosunda yer alabiliyor. Mevcut kurala göre takımların ilk 11’inin tamamının yabancı oyunculardan oluşmasının önünde bir engel yok.

KURALI GETİREN TERİM NE DİYOR?

Milli takım sorumlusu olduğu dönemde yeni kuralın hazırlanmasında başrolü oynayan Fatih Terim, kuralın tüm kulüplerin ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın onayıyla değiştiğini belirtiyor. Terim, mevcut kuralın yabancı mecburiyeti değil yerli oyuncu mecburiyeti getirdiğini söyleyerek “14 yabancı mecburi değil, 14 Türk mecburi ama 28 Türk ile de oynayabilirsin” diyor.

YERLİ TEŞVİK FORMÜLÜ NEYDİ, NEDEN TUTMADI?

Terim, uygulamanın orijinal halinde var olan ancak daha sonra “Mali yük getirdiği” gerekçesiyle “eriyen” “Yerli teşvik formülünü” de hatırlatıyor: “Bizim yaptığımızın özü şuydu, yabancı sayısını sınırlayarak, yasaklayarak yerli oyuncuyu artıramazsınız. Her yabancı oyuncudan alınacak rakamla bir havuz oluşturulacak. Yerli oynatanların hepsine bu para geri dönecekti. Oradan eğitime ve altyapıya yatırım yapılacaktı. Sonra bu rakamlar fazla geliyor diye yavaş yavaş eridi. 14 yabancı tercih edersen bunun bir bedeli var. Büyük rakamların ödenmemesi adına konuldu. Bazı oyuncularımız çok büyük rakamlara yedek oturuyordu. ‘Belki Avrupa'ya giderler’ dedim. Avrupa'ya tarihimizin en büyük rakamlarına oyuncu gitti. Benim ilk günden beri duruşum da fikrim de belli. Bu fikrim hiçbir zaman değişmeyecek. Yerli, yabancı diye bir kavram kitabımda yok. TFF nasıl bir karar alırsa buna saygı duyuyorum. Sebebi, bahaneyi kaldıracağız. Avrupa şampiyonu olanların hepsinde yabancı futbolcu sayısı serbest. Hep dünya ve Avrupa şampiyonu onlar oluyor.”

TFF Eski Başkanı Yıldırım Demirören, ilk kabul edildiğinde "Yerli kuralı" dediği uygulamada  "Kulüplerin yabancı transferi yapabilmeleri için vergi, sigorta, oyuncu borcu olmayacak. UEFA'ya veya FIFA'ya kesinleşmiş borçları olmayacak. Aksi halde yabancı transferi yapamayacaklar" demiş ve teşvik sisteminde de kulüplerin 10 milyon liraya kadar katkı alabileceğini belirtmişti. Ancak bu ifadeler gerçekliğe kavuşmadı.

SİYASİLER NE AÇIKLAMALAR YAPTI?

ERDOĞAN: DOĞRU BULMUYORUM

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan: Futbolda yabancı oyuncu sayısının aşırı oluşu bize bazı dezavantajlar getiriyor. En önemli dezavantajı milli takıma yansıması... Şu anda kulüplerimiz hiç mi yabancı oynatmasın? Hayır, oynatsın ama bu kadar fazla değil. Sayı 6’ya, 7’ye çıktığı zaman bu durumda hakikaten neredeyse sahada yerli futbolcu yok. Bunu doğru bulmuyorum. Belli bir sayıda tutulabilir, o da hem tribünlere farklı bir heyecan getirebilir hem de yerli futbolcularımız arasında rekabete vesile olabilir ama işi bitmiş futbolcuları almanın da doğru olduğuna inanmıyorum.

BAHÇELİ: GALATASARAY ADINI DEĞİŞTİRSİN

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli: 11 kişi takım kuruyorsunuz. 11’i de yabancı. Yani antrenör de yabancı olursa o zaman yani hangi ülkenin takımıyız, nerede oynuyoruz? Galatasaraylıların bunu düşünmesi lazım. Bunun için ya isim değiştirsinler ya bundan vazgeçsinler.

Fenerbahçe, Galatasaray, Beşiktaş, 1900’lü yıllardan beri olan kulüplerdir. Bu kulüplerin, üzerinde öyle gölge taşımaması lazım. İki üç tane olur mu olur. Bizden yurt dışına gidenler var. Oradan da bize gelenler olabilir ama 11 tane de gelirse düşünmek lazım.

Beşiktaş’ta olmuş olsa şimdi, manşetlik bir laf söyleyeceğim. Beşiktaş 11 yabancı futbolcuyla sahaya çıksın koyu bir Beşiktaşlı olmama rağmen kulüpten ayrılırım.

Mithat Fabian Sözmen

Yabancı sınırı operasyonu

BAŞAKŞEHİR AYRINTISI

İktidar sözcüleri, yabancı kuralının değişmesi taraftarı olsa da Erdoğan'la yakın ilişkileri bulunan Medipol Başakşehir Futbol Kulübü ve yayıncı kuruluş beINSports'un mevcut düzenlemeyi savunması dikkat çekiyor.

Başakşehir CEO'su Mustafa Eröğüt, konu hakkında yaptığı yorumda "Yabancıya sınır koyarak altyapıdan oyuncu yetişmez, altyapıya yatırım yaparak yetişir" dedi. Eröğüt, medyada çıkan 6+2+2 sisteminin yürürlüğe girme şansının da olmadığını düşündüğünü belirtti.

GEÇMİŞTEN BUGÜNE YABANCI KURALI

Futbolda yabancı futbolcu transferleri, ulusal ligin kurulmasının da öncesine dayanıyor. 1951’de Adalet takımına transfer olan Arjantinli Oscar Garo, Türkiye futbolunun ilk yabancı oyuncusu olarak kabul ediliyor. TFF, bu tarihten 1966’ya kadar takımların kadrolarında birer yabancı bulundurmasına izin verdi. 1966’da bu rakam ikiye, 1989’da üçe çıkarıldı.

Bosman Kuralı’nın dünya futbolunu derinden etkilediği 1990’ların Türkiye’ye de yansımaları oldu. 1996’da 3+1 kuralı devreye girdi, 1998/99’da bu rakam 5’e çıkarıldı. 2000/01’de 5+1, 2001/02’de ise 5+1+2 sistemi uygulanmaya başlandı. 6 yabancı kuralına geçilen 2005/06’dan sonra da kural pek çok kez değiştirildi.

• 1951-1966 – 1 yabancı
• 1966 – 2 yabancı
• 1989 – 3 yabancı
• 1996 – 3+1 yabancı
• 1998/99 – 5 yabancı
• 2000/01 - 5+1 yabancı
• 2001/02 – 5+1+2
• 2005/06 – 6 yabancı
• 2007/08 - Sezon başında “6 artı 1” sistemine geçilirken, devre arasında “6 artı 2” kuralı ve son olarak da “6+2+2” kabul edildi.
• 2009/10 - 6+2 yabancı
• 2010/11 - 6+2+2 yabancı
• 2011/12 -  Kulüplerin transfer edebileceği yabancı oyuncudaki sınır kalkarken, maç kadrolarında 6+2 yabancı kuralı devam etti.
• 2013/14 -  6+0+4 yabancı
• 2014/15 – 5+3 yabancı
• 2015/16 – 12+2 yabancı

AVRUPA ÜLKELERİNDE YABANCI KURALI

Almanya: Yabancı sınırlaması yok. 24 kişilik takım kadrosunun en az 12’sinin Alman olması, altyapıdan en az 8 oyuncunun kadroda olması zorunluluğu var.

İngiltere: Yabancı sınırlaması yok ancak 25 kişilik kadrodaki oyunculardan en az 8’inin İngiltere’de yetişmiş olması gerekiyor. Bu hakkı elde etmek için oyuncunun 21 yaşına gelene kadar en az 3 yıl bir İngiliz takımının kadrosunda yer almış olması lazım.

İngiltere’deki sınırlama en çok oyuncunun transfer edilirken çalışma hakkı alabilmesi sürecinde gündeme geliyor. Burada istisnalar olmakla birlikte oyuncuların milli takımlarında oynama sayısına bakılıyor.

İspanya: İspanya dışındaki Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin oyuncuları sınırlama olmaksızın kadroda yer alabiliyor. Takımlar AB dışındaki ülkelerden 3 oyuncuyu kadrosunda bulundruabiliyor.

İtalya: Avrupa Birliği dışındaki ülkelerden 5 yabancı futbolcu kadroda bulundurulabiliyor. Bu, sınırlama ilk 11’e de uygulanıyor.

Fransa: Avrupa Birliği dışındaki ülkelerden 4 yabancı futbolcu kadroda bulundurulabiliyor. Bu, sınırlama ilk 11’e de uygulanıyor.

Hollanda: Yabancı sınırlaması yok.

Portekiz: Yabancı sınırlaması yok. (SPOR SERVİSİ)

Mithat Fabian Sözmen

Yabancı meselesi