Swap faizi neden yüzde 1300’ü gördü? Swap nedir?

İngiltere’nin başkenti Londra’daki swap piyasasında Türk Lirasının gecelik faizi yüzde 700’ü gördü. Yükseliş gün içinde de devam ederken gecelik Türk Lirası swap faizleri önce %1000’e ardından %1300’e dayandı. Bu oran geçtiğimiz hafta yüzde 22 seviyesindeydi. 2001 ekonomik krizinden bu yana en yüksek seviyesine ulaşan swap oranı, Nisan 2001’de yüzde 71’di.

Reuters, yabancı bankaların Türk Lirası elde etmek için kullandığı Londra swap piyasasında, Türk bankaların yasal limit olan yüzde 25’in oldukça altında TL sağlamak istemesi neticesinde bu gelişmenin yaşandığını aktardı.

Ajansa göre BDDK'nin (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu) geçen yıl aldığı swap kararı ve Türk bankalarının bu eğilimi, piyasadaki likiditeyi azaltarak TL'nin maliyetini yükseltti.

Bloomberg haber ajansına göre Türk Lirası pozisyonlarıyla ilgili işlem yapmak isteyen yabancı fonların bunun için bir karşı taraf bulamaması faizlerin yükselmesine neden oldu.

BBC Türkçe'nin yansıttığı habere göre Reuters'a konuşan bir bankacı, "Yurt dışındaki uzun pozisyonları çözmek adına TL kısıldığından Londra'da gecelik swap faizleri çok sert yükseldi. Yabancı yatırımcının elindeki TL çok azaldı ve TL ihtiyacı olan bu kadar yüksek faizleri göze alıyor. Bunun da etkisiyle dolar/TL gevşiyor" yorumunda bulundu.

Merkezi ABD'de bulunan Columbia Management yatırım danışmanlığı şirketinden kıdemli faiz analisti Ed Al-Hussainy ise Bloomberg'e yaptığı açıklamada, "Sonunda finansal istikrar gelecekse birkaç gün yabancı yatırımcıyı üzmeye değer. Ancak ekonominin dengeye kavuşması için gerçek yüksek faizlere ihtiyacı var ancak Merkez Bankası faizleri daha çok artırmaması için siyasi baskı altında" yorumu yaptı.

DOLAR, 5,84'TEN 5,40'A GERİLEDİ; BORSA DÜŞÜŞTE

Dolar/TL Cuma günü 5,84’e kadar çıktıktan sonra Merkez Bankası örtülü faiz artışı ve basın açıklamalarıyla tansiyonu düşürmeyi hedeflemişti. Ayrıca swap tarafındaki artış da yabancılar için TL'nin maliyetini artıracak kur üzerindeki ana baskı unsuru olmuştu.

Bugün 5.30’a gerileyerek 1 ayın en düşük seviyesini gören kur daha sonra 5,40 seviyesine yaklaştı.

İktidara yakınlığıyla bilinen Sabah gazetesi, tüm bu gelişmeleri bugün "Türkiye'ye kazdıkları kuyuya kendileri düştü" başlığıyla manşetine taşıdı.

Son gelişmelerin ardından düşüşe geçen Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi yüzde 1,15 düşüşle 96.300 puanda. İki yıllık gösterge faiz de yüzde 2,30 artıda 20,44 seviyesinde.

Murat Birdal

Hükümetin açmazı

TÜRKİYE BANKALAR BİRLİĞİ'NDEN AÇIKLAMA

Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Başkanı Hüseyin Aydın, Türk bankalarının yabancı bankalara TL cinsinden likidite sağlamadığı haberlerinin gerçeği yansıtmadığını söyledi. Aydın, “Türkiye’deki bankalar TL likidite aramaktadır, likiditenin kaynağı değildir. Türk bankalarının yurt dışındaki yabancı bankalara TL likidite vermemesi nedeniyle takas faizinin yükseldiği yorumları doğru değildir. Swap işlemlerinde faiz oranının yükselme nedeni yurt dışı yatırımcıların dolar almak için TL bulamamasıdır” dedi.

SWAP NEDİR?

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasının (TCMB) terimler sözlüğünde swap şu şekilde açıklanıyor: “İki tarafın bir varlık veya yükümlülüğe bağlı olan nakit akışını aralarında değiştirdikleri işlemdir. Örneğin on yıllık sabit faizli borca sahip bir firma ile benzer ancak dalgalı faizli borca sahip bir firma birbirlerinin yükümlülüklerini değiştirebilir.

Swap işlemlerinde, faiz oranları ile döviz kurlarındaki değişmeler sonucunda ortaya çıkan riski en aza indirmek amaçlanmaktadır.”

“SOĞANDAN SWAP’A...”

Son günlerde yaşanan bu gelişmelerin ardından “Swap” teriminin çok daha fazla kullanılması ekonomistler arasında da sosyal medyada espri konusu oldu.

Bu ülke herkesi finans uzmanı yaptı. Sokakta oyun oynayan çocuklar birbirine swap nedir diye soruyorlar artık. Ne kadar övünsek az.

— Mahfi Eğilmez (@mahfiegilmez) 27 Mart 2019

İktisatçı Mahfi Eğilmez, “Bu ülke herkesi finans uzmanı yaptı. Sokakta oynayan çocuklar birbirine swap nedir diye soruyor artık. Ne kadar övünsek az. Soğandan swap’a hangi ara geçtik, o kısım biraz karıştı” dedi.

CÖMERT: KISA VADELİDİR, EKONOMİK TEMELLERİ ETKİLEMEZ

Ekonomist Tufan Cömert ise Twitter'da Swap'in ne olduğunu şöyle anlattı:

Swap meselesi ile ilgili gelen sorulara istinaden bir not yazdım, zira bayağı bir yanlış anlaşıldığını görüyorum. Konu yerliden ziyade yabancıyı, ekonomik temellerden ziyade piyasa dinamiklerini ilgilendiriyor. Biraz kısaltarak ayrıntıları aşağıda paylaşıyorum.

— Tufan Cömert (@tufancomert) 26 Mart 2019

"...Konuya açıklık getirmek gerekiyor, zira swap piyasası doğası gereği kısa vadelidir, buradaki hareketler ekonomik temelleri etkilemez.

Swap basitçe şöyle işliyor: Elimde diyelim ki $1 mn var, bunu mesela 30 gün için bir Türk bankasına “ödünç” veriyorum. Bugünkü kurdan (5,50) elime 5,5 mn TL geçiyor. 30 gün sonra bu 5,5 mn TL’yi faiziyle geri ödüyorum, ödünç verdiğim USD’yi de yine faiziyle geri alıyorum.

Burada kur seviyesi etkilenmiyor. Son dönemde sistem şöyle işliyor: Yabancı bir banka elindeki USD’yi verip TL borçlanıyor. Sonra bu borç aldığı TL ile gidip yeniden USD alıyor. %24 ile borçlandıysa, ertesi gün kurun kabaca 40pips artması lazım ki başabaş olsun.

Geçen Cuma USDTRY %6’dan fazla değer yitirdiğinde hareketin peşine takılan bir çok yatırımcı oldu. Beklenti kurun Ağustos 2018’de olduğu gibi hızla yukarı gitmeye devam edeceği idi. Yabancı spot piyasadan olduğu kadar, yukarıdaki yöntemle de ciddi miktarda döviz aldı.

Ancak TCMB fonlama maliyetini %24’ten %25,5’e çıkarıp akabinde de yerli bankaların swap işlemlerine sınır getirilmesi sonrasında Londra’da TL likiditesi azaldı, TL’yi de açığa satmanın maliyeti arttı.

Yabancının USD long/TL short pozisyonunu kapaması için doları satıp TL alması lazım. TL likiditesini sıkıştırmanın ana amacı da bu, zira böyle bir sıkılaştırma TL talebi yaratıp değerlenmeye yol açabilir. O zaman yabancının yapabileceği tek şey TL borçlanıp pozisyonu kapatmak.

Fakat elinde TL olan yüksek faiz istiyor, zira havuzdaki su belli. Böyle böyle gecelik swap faizi Londra’da bugün %363’e kadar çıktı. Sadece gecelik değil, tüm vadelerde de faiz artışı var. Bu, TL ihtiyacının ne boyutta olduğunun, bir iki günlük mesele olmadığının da işareti.

Spekülatif döviz talebinin sönmesi mutlaka ki TL’de bir miktar değerlenmeye yol açacaktır. Ancak burada asıl değerlenmenin yabancı girişi değil, son dönemde yoğun şekilde döviz alan yerli yatırımcıların satışa geçmeleri ile görüleceği kanaatindeyiz." (EKONOMİ SERVİSİ)

Bülent Falakaoğlu

Türkiye böyle işsizlik görmedi