İki faşist işgale yenilgi tattıran lider, Enver Hoca kimdir?

Arnavutluk’ta halk devriminin önderi ve faşist işgale karşı direnişin lideri olan Enver Hoca 1908 yılında Cirokostra’da doğdu.

1911-12 yıllarında Balkanlarda Osmanlı İmparatorluğuna karşı patlak veren isyanlara Arnavutluk halkı da katıldı. 500 yıllık Osmanlı hegemonyası sona erdi. 1924 yılında reformist burjuva hükümeti kuruldu. Fakat kısa süre sonra, gerici Zogo yönetimi bir hükümet darbesiyle yönetime el koydu ve krallığını ilan etti.    

Bu yıllarda, ülkenin çeşitli kentlerinde devrimci uyanışlar baş gösterdi. Özellikle Rusya’da gerçekleşen 1917 Ekim Devrimi sonrası Arnavutluk’ta sosyalizmin prestiji arttı. Komünist gruplar hızla çoğaldı.

Genç Enver, 1930 yılında yüksek öğrenim için Fransa'ya gitti. Burada Fransız Komünist Partisi ile tanıştı, Le Humanité gazetesine yazılar yazdı. Bu süreç aynı zamanda onun uluslararası komünist hareketlerle de bağının geliştiği yıllardı.   

1936 yılında ülkeye döndüğünde Fransızca öğretmenliğine başladı. Devrimci çalışmalarını yoğunlaştırdı. Onun hayali, komünist grupları tek bir çizgi etrafında birleştirmek ve Arnavutluk komünist partisini inşa etmekti.

1939 yılında İtalya'nın Arnavutluk işgali gerçekleşti. Enver, öğretmenlikten atıldı. Başkent Tiran’a geçen Enver Hoca, örgütlenme çalışmalarını buradan yönetmeye başladı. Anarşist ve Troçkist etki altındaki komünist oluşumlarla ideolojik tartışmalar yürüttü. “Arnavutluk’ta sanayi olmadığı ve burjuvazi gelişmediği için devrimi erteleyen, faaliyetini sadece eğitim çalışmalarıyla sınırlayan” anlayışları eleştirdi. Bir yandan partinin temellerini atarken bir yandan da Mussolini ordularına karşı “ulusal kurtuluş konseyleri”nin kuruluş çalışmalarına katıldı. Silahlı direnişe ve partizan hareketine önderlik etti. Faşist işgale karşı kimi milliyetçi yapıları da içine almak suretiyle ortak mücadele taktiğini öne sürdü. Arnavutluk’ta partizan direnişi hızla büyüyerek devrimci atılıma dönüştü. Hedef, hem faşist işgalden ülkeyi kurtarmak, hem de işbirlikçi Zogo rejimini alaşağı etmekti.

Bu zorlu süreçte kurulan Arnavutluk Komünist Partisi, devrime kadar kongresini yapamadı. Ağır savaş koşullarında bu mümkün olmadı. Enver Hoca önderliğinde halka yol gösteren parti -sonradan adı Arnavutluk emek Partisi (AEP) oldu-, daha çok peş peşe yaptığı konferanslarla kritik hamlelere imza attı. Devrim böylece başarıya ulaştı.  

İtalyan askerleri ülkeden kovulduktan sonra, Nazi Alman ordularının işgali başladı. Arnavutluk halkı, bu işgali de başarıyla püskürttü. Peş peşe kurtarılan kentlere başkent Tiran da eklendi. Enver Hoca, 1946 yılında Arnavutluk Halk Cumhuriyeti'nin başkanı seçildi.

Enver Hoca, iki faşist işgalin kırılmasında ve Zogo rejimine karşı halk devriminin gerçekleşmesinde liderlik üstlendi. Tito Yugoslavya’sının “Balkan Paktı” adı altında sosyalizmden uzaklaşan “özyönetimci” anlayışına bayrak açtı. 1953 yılında Stalin’in ölümünün ardından SSCB’de ve uluslararası komünist harekette ortaya çıkan yalpalamalara da en sert tepki AEP’den geldi. Enver Hoca, uluslararası kongrelerde Kruşçev çizgisini mahkum etti. Avrupa’da baş gösteren Euro-komünizm (revizyonizm) akımlarına da meydan okudu.  

Enver Hoca ve AEP’nin tavizsiz tavrı ve Marksizm-Leninizm ilkelerine bağlı kalmaları, kapitalist blokun ardından revizyonist SSCB’nin de Arnavutluk üzerinde ambargosuna neden oldu. Fakat halkın kolektif sosyalist dayanışması ve Enver Hoca ile partiye duyulan sevgi, Arnavutluk’ta halk demokrasisini uzun yıllar ayakta tuttu.

Enver Hoca, ilerleyen yaşı ve geçirdiği hastalıkların ardından 11 Nisan 1985'te hayatını kaybetti.

Kararlı bir komünist ve enternasyonalist: Enver Hoca

Bir halk demokrasisi örneği: Arnavutluk