Sudan Meslek Odaları (SPA) nasıl kuruldu, ne yaptı?
Sudan’da rejim ve darbeye karşı devrim talebiyle yükselen hareketin öne çıkan örgütü Sudan Meslek Odaları ne zaman, ne için kuruldu?
Fotoğraf: AA
Sudan'da eski Devlet Başkanı Ömer el Beşir'e karşı başlatılan halk hareketinde kitleleri meydanlara toplayarak, eylemlere öncülük eden Sudan Meslek Odaları (SPA), rejimin devrilmesinde önemli bir aktör olarak öne çıktı.
19 Aralık'tan bu yana hayat pahalılığının protesto edildiği gösterilere sahne olan Sudan’da halkı meydanlara toplayan veya meydanda kalmasını sağlayan bazı örgütler sürecin hızlanmasına büyük katkı sağladı. Bu toplulukların başında gelen eylemlerin ana örgütleyicilerinden olan SPA, daha önceki sendika deneyimlerinden ilham alarak, doktor, mühendis, eczacı, gazeteci ve öğretmenler tarafından kuruldu.
Çalışma serüvenine, 2018'de ülkedeki ücretler ve yaşam koşulları hakkında incelemeler yaparak başlayan SPA, bu konulardaki notlarını yasama ve yürütme organlarına iletti.
19 Aralık 2018'de devrik lider Beşir'e karşı başlatılan halk hareketi, SPA'yı da halkın taleplerini ilan eden ve kitleleri meydanlara toplamaya öncülük eden bir platforma dönüştürdü.
BAĞIMSIZ MESLEKİ İTTİFAK
Sudan halkının ‘Eylül Ayaklanması’ diye bilinen eylemlerinden sonra mesleki çevrelerde, 2013 yılında ülkedeki meslek gruplarından oluşan bir topluluğun kurulması gündeme geldi. Söz konusu gösteriler Beşir'in iktidar tarihinin en şiddetli protestolarıydı ve onlarca insan öldü.
SPA, sokak hareketlerinin önderliğinde bir boşluğun ortaya çıkması ve muhalefet partilerinin hareketliliğe ayak uyduramaması nedeniyle ilk şekliyle 2016'da oluştu ve oluşumla ilgili duyuruda bulunulmadı.
SPA’YI HANGİ GRUPLAR OLUŞTURDU?
Sudan Meslek Odaları, 2018 yılının başlarında son şekliyle, Ömer el Beşir hükümeti tarafından tanınmayan çeşitli mesleki gruplardan oluştu. Bu gruplar arasında öne çıkanlar şunlar oldu:
- Sudan Merkezi Doktorlar Komitesi
- Sudan Adli Tıp Doktorları Sendikası
- Demokrat Avukatlar Koalisyonu
- Sudanlı Mühendisler Topluluğu
- Üniversite Profesörleri Topluluğu
- Gazeteciler Ağı
- Öğretmenler Komitesi
- Veterinerler Hazırlık Komitesi
- Eczacılar Komitesi
SPA YÖNETİMİ NASIL BELİRLENİYOR?
SPA, her bir bileşeninin 2 üyesine dayanarak karar veren ve yasama yetkisi olan bir konsey ve konseyden seçilen 6 kişilik bir sekreteryadan oluşuyor.
Sudan Merkezi Doktorlar Komitesi Üyesi Dr. Muhammed Naci el-Esamm ve Öğretmenler Komitesi'nden Profesör Ahmed Rabii Seyyid Ahmed, ilk aşamada SPA'nın yöneticileri ve sekreterya üyeleri arasında ön plana çıktı.
SPA'nın ilk faaliyeti, Ağustos 2018'de ülkedeki ücretler ve bunun yaşam standartlarına uygunluğu üzerine yapılan bir araştırmaydı. SPA yöneticileri araştırmayı basın toplantısıyla halka duyurduktan sonra milletvekilleriyle bir araya gelerek müzakere etti.
ÖZGÜRLÜK VE DEĞİŞİM BİLDİRGESİ NASIL HAZIRLANDI?
Aralık 2018'de Sudan'da halk ayaklanmalarının başlamasıyla birlikte Meslek Odaları siyasi ve sivil güçleri geride bırakarak eylemlere öncülük etti, böylece siyasi ve sivil güçler SPA etrafında toplandı. Bu aşamanın programı sayılacak “Özgürlük ve Değişim” adında bir bildiri yayımlandı ve bildiri tüm muhalif oluşumlar tarafından imzalandı.
SPA'nın ve değişim güçlerinin temel talepleri, “Cumhurbaşkanı Beşir'in derhal ve şartsız görevi bırakması, teknokratlardan oluşan 4 yıllık bir geçiş hükümeti kurulması, ihlallerin durdurulması ve özgürlüğü kısıtlayan kanunların iptal edilmesi” şeklinde özetlendi.
Söz konusu talepler üzerinde anlaşmaya varılarak 2019'un başlarında “Özgürlük ve Değişim Bildirgesi” adıyla imzalanan belge Hartum'da yayımlandı.
Sivil güçler, muhalif siyasi koalisyonlar ve silahlı hareketler tarafından imzalanan belge, Sudan'daki değişim güçlerinin mevcut askeri geçiş konseyiyle üzerinde müzakere yürüttüğü temel belge haline geldi ve aynı zamanda söz konusu belgeye dayanarak ordu karargahı önünde gösteriler düzenlendi.
SPA KİMİN KONTROLÜNDE?
Önce Beşir hükümeti ve şimdi de siyaset arenasındaki bazı taraflar, Meslek Odaları'nın Komünist Parti ve solcuların kontrolü altında olduğunu iddia ediyor. SPA’nın bu iddialara yanıtı ise “Bileşenlerimiz hiçbir siyasi partinin vesayeti olmadan kendi organlarını seçiyor. Tüm meslek örgütlerini içeriyor.”
SPA Yöneticisi Kameriye Ömer, iddiaların SPA’nın halk nezdindeki meşruiyetini zedeleme amacı taşıdığını söylüyor.
Ömer, SPA yöneticilerinin daha önce hükümetin yürütme organlarına ve milletvekillerinin ücretlerle ilgili çalışmalarına katıldığını, parlamentonun konuyla ilgili daveti kabul ettiğini ifade ediyor. (AA)
