Samiler, İsveç'in ırkçı araştırmalar için topladığı iskeletlerini istiyor

Murat KUSEYRİ
Stockholm

İsveç’in yerli halkı Samiler, İsveç devletinin müzelerde tuttuğu Sami iskelet ve kalıntılarının geri verilmesini istiyor.

Samiler, üzerinde ırkçı amaçlı araştırmalar yapılması için devlet tarafından el konulan iskelet ve kalıntıların kendilerine teslim edilmesini pek çok kez gündeme getirmişti.

İsveç Parlamentosu, 1990'lı yılların sonlarında depo ve müzelerde bulunan iskeletlerin, yakınlarına verilmesini kararlaştırmıştı. Aradan neredeyse 20 yıldan fazla bir süre geçmesine rağmen bugüne kadar sadece bir kafatası teslim edildi.

İsveç Kiliseleri Sami Konseyi Başkanı Ingrid Inga ve Sami Parlamentosu Etik Konseyi Başkanı Mikael Jakobsson İsveç’in kadın Başpiskoposu Antje Jackelen ile birlikte kaleme aldıkları makalelerinde İsveç'e siyasi sorumluluğunu üstlenmesi ve somut adım atarak müzelerde tutulan Samilerin kalıntılarının geri verilmesi çağrısında bulundu.

İSVEÇ'İN KARANLIK VE ACILI SÖMÜRGECİ TARİHİ

İsveç'in yüksek tirajlı gazetelerinden Dagens Nyheter'de yayımlanan makalede, “İsveç'in karanlık ve acılı sömürgeci tarihinin bir bölümü müze ve kurumlarda tutuluyor. Mezarlar yağmalanarak, ticari olarak satın alınarak elde edilen Samilerin kalıntıları bugün 11 devlet müzesinde bulunuyor. Özel kurumlar ve müzelerde daha fazlası var” denildi.

Samilerin çoğunluğu için bunun 1800'lü yıllardan 1950'lere kadar ırk biyolojisi araştırması adına yapılan saldırıları hatırlattığı belirtildi.

Jackelen, Inga ve Johansson, insan kalıntılarının toplanmasının ırkçı amaçlarla ve aşağı ırktan  görülen Samileri sınıflandırmak için yapıldığını belirterek “Bu ekonomik olarak cazipti. Samilerin kafataslarının piyasa değeri vardı ve para kazanıldı” dedi.

Yerli halkların haklarını düzenleyen uluslararası sözleşmeler ve Uluslararası Müze Konseyinin (ICOM) etik kurallarının yerli halkların kalıntı ve iskeletlerini geri isteme taleplerinin karşılanması yükümlülüğü getirdiğine dikkat çekti.

Kalıntıların hâlâ müzelerde tutulmasının uygunsuz ve insanlık dışı olduğunun belirtildiği makalede “Hükümet, kurumlar, müzeler ve İsveç Kilisesi, bu insanlık dışı durumun son bulması için ortak sorumluluk almalı” denildi.

IRKÇI AMAÇLI İLK BİYOLOJİ ENSTİTÜSÜ

Barış, insan hakları, eşitlik ve kadın hakları konusunda örnek ülke olarak gösterilen ve günümüzde feminist bir dış politika uyguladığını savunan İsveç, dünyada ırkçı amaçlı araştırmalar yapmak için biyoloji enstitüsü kuran ilk ülke.

“İdeal Kuzey tipi” yaratmak için 1922 yılında parlamentoda bulunan tüm partilerin onayıyla Uppsala Üniversitesi bünyesinde bir Biyoloji Enstitüsü kurulması kararlaştırılmıştı.

Bu enstitü kapsamındaki çalışmalarla sağlıklı olmadığı iddia edilen on binlerce kişi ile Romanlar, Samiler kısırlaştırılmış, Samiler kobay gibi kullanılmıştı.

100 yıldır hakları için mücadele eden halk: Samiler

Samiler ulusal günlerini ırkçı baskılar altında kutluyor

Samiler Stockholm’de 5 yıldır her Perşembe gösteri yapıyor

Samiler: ‘Buz Denizi Hattı’ varlığımızı tehdit ediyor