Kamu emekçilerinin TİS talebi: Ücret, yıpranma payı, ek gösterge

Buse VURDU
Ankara

KESK’e bağlı Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) 3 milyon kamu emekçisini yarım milyon sağlık emekçisini kapsayan toplu iş sözleşmesi görüşmelerine iş yerlerinde topladıkları talep formlarıyla hazırlanıyor. Büyük iş yerlerinde formların TİS sandıklarında toplandığını anlatan SES Genel Hukuk ve TİS Sekreteri Aylin Akçay Aydoğan, sonuçların emekçilerle tartışılarak TİS taslaklarının oluşturulacağını vurguladı. Aydoğan bu sözleşmede en önemli taleplerinin ise temel ücret zammı, yıpranma payı ve 3600 ek gösterge olduğunu söyledi.

Toplu sözleşme hazırlıklarınız ne zaman başladı?

Uzun süredir toplu sözleşme sürecine yönelik bir çalışmamız var. Hazırlıkların sadece görüşmelerin olduğu zaman dilimi ve ondan bir süre öncesinde yürütülen çalışmalarla sınırlı olmaması gerektiğini düşünüyoruz. TİS süreçleri, emekçilerin acil ve çözüm bekleyen sorunları için yürütülen mücadelenin toparlandığı ve taleplerin daha güçlü dile getirildiği bir süreç olmalı. Bu nedenle çalışmalarımızı bu dönemle sınırlandırmadık. Çeşitli kampanyalarla, temel sorunlarımızın çözümü noktasında taleplerimizi dile getirdik. Mayıs ayından itibaren ise doğrudan TİS’e yönelik, daha özel bir çalışma yürütmeye başladık.

"KRİZ, TEMEL ÜCRETLERİN ÖNEMİNİ GÖSTERDİ"

Sağlık ve sosyal hizmet emekçilerinin gündeminde neler var?

Uzun süredir sağlık ve sosyal hizmetler alanında en öne çıkan üç soruna ilişkin yürüttüğümüz bir mücadele süreci var. Yıpranma payı için Mecliste bir yasa düzenlendi ancak ihtiyacı ve beklentiyi karşılamaktan çok uzak bir düzenlemeydi bu. Bunun yanı sıra ek gösterge çok gündemde iken tartışmalarda sağlık ve sosyal hizmet çalışanlarının adının bile geçmiyor olması 3600 ek göstergeyi önemli bir talep haline getirmişti. Yine sağlıkta temel ücretlerimizin çok düşük olması önemli bir sorun.

Gerek sağlık alanında izlenen politikalar gerek ekonomik krizin sağlık alanına etkileri nedeniyle döner sermaye ödemelerinde çok ciddi düşüşler yaşanmaya başlandı. Bu da temel ücretlerin önemini bir kez daha ortaya koymuş oldu. Kimi sendikalar “Daha çok çalışalım, hastane geliri artsın. Biz de daha çok para alalım” yönünde problemli bir propaganda yapsa da temel tek bir ücret alınması ve temel ücretin artması talepleri ön plana çıktı. Biz de alanda öne çıkan bu üç problem üzerine 2018 eylül ayında başlattığımız bir kampanya çalışması yürüttük. Her bir talep için ayrı ayrı imzalar toplayarak açıklamalar gerçekleştirdik.

Peki doğrudan TİS’e ilişkin nasıl bir çalışma yürüttünüz?

Toplu sözleşmenin ne olduğunu, Türkiye'deki durumu ve nasıl olması gerektiğini tartışıyoruz. Bunun için hazırladığımız bir broşürümüz var. Bu tartışmayı olmazsa olmaz görüyoruz çünkü Türkiye’de gerçek bir toplu sözleşme hakkından bahsetmek mümkün değil. Mevcut durumu değiştirmek için özellikle genç emekçiler ile yürüttüğümüz tartışmaları önemsiyoruz. Sendikal haklar noktasında bilgi sahibi olmama oranı bu kesimde çok yüksek. Bilenler ise yüksek oranda iktidara yakın sendika tarafından maniple edilmiş bilgilere sahipler. Bu ise yıllardır iktidarın olanakları ile yetkili olan ama emekçilerin hakkı için kılını kıpırdatmayan sendikaların olduğu kadar, bunu asıl dert edinen bizim de eksikliklerimizin bir sonucu.

"TALEP FORMLARI VE TİS SANDIKLARI OLUŞTURDUK"

Bunun yanında, taleplerimizi belirlemek için talep formları hazırladık. Örgütlenme alanımız çok geniş ve farklı iş kolları var, buralar için ayrı ayrı çalışmalar yürütüyoruz. Formlarımızı servislerde, işyerlerinde dağıtarak, emekçilerle tek tek konuşarak birlikte tartışarak doldurmaya çalışıyoruz. Sendika ayrımı yapmadan üyemiz olan olmayan emekçilere ulaşmaya çalışıyoruz. Aynı zamanda büyük iş yerlerinde TİS sandıkları kuruyoruz, talep formlarını sandıklarımızda topluyoruz. Yaygın bir şekilde bu çalışmayı yürütmeye uğraşıyoruz. Örgütlü olduğumuz hemen her yerde bu çalışma var, özellikle 20 ilde daha görünür ve yaygın bir çalışma yürüdüğünü söyleyebiliriz. Ancak örgütlülüğümüzün zayıf olduğu, sınırlılıklarımızın olduğu, bu nedenle ulaşamadığımız yerler olduğu da önemli bir gerçek.

Talep formlarının toplanması sonrası nasıl bir yol izleyeceksiniz?

Talep formlarını 22 Haziran’a kadar topladık. Şimdi formları birleştirip rapor haline getireceğiz ve böylelikle 2020-2021 toplu sözleşme süreci için kendi TİS taslağımızı oluşturacağız. Daha detaylı raporumuzu temmuz ayı başında hazırlayacağız. Raporlarımızı kurum kurum ayrı olarak hazırlayacağız, çünkü ortak sorunlarla beraber farklı sorun ve beklentilerimiz var. Yine il bazında ve özellikle büyük hastaneler ve iş yerleri için ayrı raporlar hazırlamayı hedefliyoruz. Bu raporları da tekrar birlikte hazırlandığımız emekçilerle paylaşarak, bu talepleri için nasıl bir mücadeleye ihtiyaç duyduğumuzu tartışacağımız çalışmalar yapmayı hedefliyoruz.

Çalışmalarınız doğrultusunda emekçilerin öne çıkan talepleri neler?

Öne çıkan talepler, bizim de bir süredir yürüttüğümüz çalışmayla paralel. Döner sermayenin kaldırılarak temel ücretin yükseltilmesi ve emekliliğe yansıtılması, yıpranma payının ve 3600 ek göstergenin düzenlenmesi başlıca talepler. Bu üç talebin dışında personel eksikliği nedeniyle ortaya çıkan aşırı çalışmanın kaldırılması, başta personel eksikliğinin giderilmesi olmak üzere çalışma saatlerinin düşürüleceği önlemler alınması;  hak olduğu halde izin kullanımının önündeki engellerin kaldırılması; nöbet ücretlerinin iyileştirilmesi ve ödemelerdeki sorunların kaldırılması; mesleki sınırların belirlenmesi, angarya işlerin kaldırılması; çocuklar için kreşler açılması, 7/24 esasına uygun olması ve sağlıkta şiddeti önlemek üzere dillendirilen çeşitli talepler yer alıyor.

4B VE SÖZLEŞMELİLERİN KADROYA ALINMASI

İşyerlerinde sendikal, siyasal ayrımcılığın ve kayırmacılığın kaldırılması; hukuk ve liyakatin işlemesi, sosyal hakların artırılması, ikramiye düzenlemesi yapılması, yararlanılacak sosyal tesisler oluşturulması, üniversite hastaneleri için tayin ve yer değiştirme önündeki engellerin kaldırılması da dillendiriliyor. Ek olarak alanda ortaya çıkan güvencesizliğin kaldırılması, 4B ve 4+2 sözleşmeli çalışanlar için kadroya alınma, tayin haklarındaki sınırlamaların kaldırılması, OHAL'in sonuçlarının ortadan kaldırılması da dile getirilen talepler arasında.

"BİRLİKTE MÜCADELE BEKLENTİSİ VAR"

İş yerlerinde nasıl tepkilerle karşılaşıyorsunuz?

Çalışmalarımız emekçiler arasında ilgiyle karşılanıyor. Ulaştığımız, konuşma-birlikte değerlendirme fırsatı bulduğumuz emekçiler dikkatle dinliyorlar ve taleplerin belirlenmesine de katılıyorlar. Ama bunun yanında kamu alanında yürütülen baskının izleri de halen mevcut, formu doldurmaktan, herhangi bir sohbete katılmaktan çekinen emekçiler de var.

Çalışmalarda “Bunları yaparsanız ancak siz yaparsınız” söylemiyle de karşılaşıyoruz. Bu durum, sendikamıza ayrı bir sorumluluk yüklüyor. Ayrıca sıkça iletilen beklentilerden biri de alanda ve bu talepler için birlikte mücadele edilmesi, bu birlikteliğin sağlanması. Yine yaptığımız çalışmalara heyecanla katılan, çalışmaların sonuçlarını merak eden, talep formunu doldururken doğal olarak sonucunu da görmek isteyen ve bunların yerine getirilmesi için sendikamızdan beklentiye giren yüzlerce emekçi var.