Kara delikleri derste öğrenemeyenler

İstanbul Sultangazi’de gençler “Kara Delikleri Derste Öğrenemeyenler Buluşuyor” isimli etkinlikte bir araya geldi. Eğitim-Sen 4 numaralı şube başkanı olan fizik öğretmeni İzzet İldeş’in sunumuyla yaklaşık bir buçuk saat süren etkinlikte geçtiğimiz aylarda resmi çekilen kara deliğin önemini ve bilim dünyası açısından nasıl bir yerde durduğu konuşuldu. Bu etkinliğe katılan gençlerin bilim eğitimi ve bilimsel gelişmeler ile ilgili düşüncelerini aldık.

53 milyon ışık yılı uzaklıktaki bir galaksinin merkezinin fotoğrafını çektik. Bu şöyle bir çözünürlüğe denk geliyor: Diyelim ki siz aydasınız ve bir kağıda yazı yazıyorsunuz. Bende teleskopla dünyadan size bakıyorum. Ayda oturup yazı yazdığınız kalemi, onun deftere bıraktığı kurşun izinin içindeki elektronun etrafındaki veya içindeki nötronları bile görebilecek kadar büyüklükteki bir çözünürlükten bahsediyoruz. Nasıl çekildi peki? 8 tane teleskopu dünyanın çeşitli yerlerine yerleştirildi ve bunlar birbirine bağlandı. Bu ortak teleskop projesine Olay Ufku Teleskobu (Event Horizon Telescope, EHT) adı verildi. Saniyenin 10 üzeri eksi 6 büyüklüğündeki senkronizasyonla yaklaşık iki yıl boyunca görüntü aldılar. Alınan bu iki yıllık görüntü işlendi ve işlenmesinin sonucunda Massier 87’deki kara deliğin görüntüsü ortaya çıktı. Güneşin 6.5 milyar kat daha büyük yerden de böyle bir görüntüyü almakta bu fotoğrafın önemini yineler nitelikte.

Kardelen Yıldıran 12. Sınıf öğrencisi

Kara deliğin fotoğrafına ulaşmak insanlık için büyük bir adımken okullarımızda güncel bilimsel gelişmeleri konuşamamak nasıl bir eğitim gördüğümüzü gözler önüne seriyor. 4 yıllık lise hayatımda daraltılmış konular içerisinde sıkışıp kaldığımı fark ettim ve bir buçuk saatlik bu etkinlik lise hayatıma bedeldi. 21.000.000.000.000.000 adet dünyanın sığacağı boyutta bir galaksinin fotoğrafını çekmek bana son derece etkileyici geldi.

Serhat Tepeli 11. Sınıf öğrencisi

“Kara Delikleri Derste Öğrenemeyenler Buluşuyor” şiarıyla örgütlenen bu etkinlikte katılan gençlerin gerçekten bilime ne kadar aç olduğunu gördüm. Kindar ve dindar bir nesil istiyoruz diyen siyasal iktidara ve bu söylemin eğitim sistemindeki yansımasına karşın gençliğin ne istediğini haykırmak amacıyla yaptığımız bu etkinliğin anlam ve önemi oldukça büyük. Yaklaşık elliyi aşkın gencin, bir buçuk saat boyunca gözlerini kırpmadan dinlemeleri ve etkinliğe canlılık katan soruları önemliydi. Ama bu elli gencin aynı zaman da okul sıralarında da var olduğunu biliyoruz. On seneyi aşkın süredir eğitim gören bu gençler belki de hayatları boyunca ilk defa bu kadar kendilerini bağlayan ve gerçekten öğrenilmesi gerektiğini düşündüren bir eğitim aldılar.

Eylül Cemre Güzelbağ 9. Sınıf öğrencisi

Günümüzde biz öğrencilerin en başta bilimsel eğitim alma hakkı gasp edilerek yerine zorunlu “seçmeli din dersleri” koyulmakta. Buna karşı elbette ki sınırlı olanaklarla bilimi her alanda konuşmaya çalışıyoruz. Bunun için düzenlenen kara delik etkinliği ufkumuzu açtı ve yan yana geldiğimizde neler başarabileceğimizi gösterdi. Okul sıralarında bilime aç daha çok genç var. Onlara da ulaşmalı, bilimi konuşmaya, bilimi savunmaya her zamankinden daha fazla önem vermeliyiz.

İlkay KALKAN 11. Sınıf öğrencisi

Türkiye’de ki eğitim sisteminde bilimsel eğitim yok denecek kadar az. Müfredatta o kadar gereksiz ders varken biz bilime dair en ufak bir şey öğrenemiyoruz. Bu yüzden öğrenciler derslere karşı isteksiz ve ilgisiz. Şuan ki gerici eğitim sistemi bizi yani öğrencileri sorgulamayan, merak etmeyen bireylere dönüştürmeye çalışıyor. Ama bunu başaramayacaklar. “Kara Delikleri Derste Öğrenemeyenler Buluşuyor” adlı etkinlikte bunu başaramadıklarını gösterdik. Etkinlik katılımıyla ve sorulan soruların fazla olmasıyla gençlerin bilime ne kadar aç olduğunu görmüş olduk. Derslerin monotonluğu, sürekli ezber yapılması, sınıf geçme kaygısı gibi birçok şey gençleri gereksiz yere meşgul etmekte ve gençler bu yüzden yeni şeyler öğrenmekten uzaklaşmakta. Öğrencileri yeni şeylere yöneltmek için kendi aramızda örgütlenmeli, sıra arkadaşlarımızla birleşmeli, konuşmalı ve tartışmalıyız. Ancak biz bir şeyler yaparsak bu eğitim sistemini değiştirebiliriz.

Songül Örs 11. Sınıf öğrencisi

Bilim insanlarının şimdi üzerinde daha fazla durduğu kara delik hakkında gençleri bilgilendirmek ve bu konu hakkında kafalarına takılan soruları sorma fırsatı sağlandı. Sadece kara delik hakkında değil yıldızlar ve oluşumu hakkında kısa sürede yüzeysel bir anlatım yapıldı. Öğrencilerin “bitse de gitsek” dediği derslerin verimliliği hakkında şüpheler taşıdığımız bir eğitim sistemimiz var. Diploma ile bir yerlere gelme çabası içerisindeyiz fakat artık diplomanın bile fayda sağlamadığı günler yaşıyoruz. Öğrencilerin okuldan uzaklaşmaları yerine böyle ilgi çekici bilgilerle okulu sevdirmenin yolları aranabilir.

KUTU: Nedir bu kara delikler?

Kara delikler, belli büyüklükte kütleye sahip yıldızların kimyasal yakıtının tükenmesi sonrasında, kendi kütleçekimleri altında, kendi üstlerine çökmeleri sonucu oluşan yapılardır. Ufacık bir hacme, muazzam miktarda malzemenin sığması nedeniyle aşırı yoğundurlar. Buna bağlı olarak da müthiş bir kütleçekim kuvvetine sahiptirler. Kara deliklerin kütleçekimi öylesine güçlüdür ki, ışık bile bu çekim kuvvetinden kaçamaz. Görelilik Teorisi sayesinde bildiğimiz üzere, büyük kütleli cisimler uzay-zaman düzlemini bükerler. Kara deliklerin aşırı büyük kütleleri, uzay-zaman dokusunda adeta dipsiz bir kuyu yaratır. Bu kuyunun kıvrımı, ışığın erişebildiği maksimum hızda bile kurtulunabilir olandan daha fazladır. Bu nedenle de kara deliklerden ışık bile kaçamaz. Bu da, kara deliklerin simsiyah gözükmesine neden olur.