Bağışçıların kıskacındaki Sudan
Sudan Başbakan Abdullah Hamduk’un ekonomiyi yeniden inşa etmek için 10 milyar dolarlık dış yardıma ihtiyacı olduğunu açıklamasının ardından ülke bağış yapanların eline düştü.
Fotoğraf: Pixabay
Asım İSMAİL
Al Arabi Al Cedid
Yeni Başbakan Abdullah Hamduk’un, ülkesinin ekonomiyi yeniden inşa etmek için 10 milyar dolarlık dış yardıma ihtiyacı olduğunu açıklamasının ardından Sudan, bağış yapanların eline düştü. İnsanların ilerleme için yeni bir strateji umutları artarken, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) parasının yanı sıra, Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) da kendi gündemini dayatmak için keşfedilmemiş büyük zenginliklere sahip ülkeye girmesi, Sudanlıların çoğunu endişelendiriyor.
YÜKSEK FİYATLAR, EKMEK, YAKIT VE ELEKTRİK KRİZLERİ
Sudan, yaklaşık beş aylık gösterilerden sonra nisan ayında eski Cumhurbaşkanı Ömer Beşir’i deviren halk protestolarının patlak vermesinde ana itici güç olan 10 kriz yaşıyor.
Halk, yaşam maliyetlerinde büyük artışlara maruz kalıyor. Yerel istatistikler, son iki yıldır bazı malların kıtlığı sonucu birçok maldaki fiyat artışının yüzde 200’ü aştığını gösteriyor.
Standardizasyon ve Meteoroloji Örgütünün yayımladığı yakın tarihli bir rapora göre, Sudan dünya ülkelerinden yaklaşık 4 bin ürün ithal ediyor. Bu da yabancı para birimleri karşısında Sudan parasının değerinin düşmesi ile fiyatların önemli ölçüde artmasına neden oluyor.
Merkezi İstatistik Kurumuna göre, mayıs ayında yüzde 44.95, haziran ayında yüzde 47.78 olan enflasyon temmuz ayında yüzde 52.5 oldu.
Yine, yetkililerin unun ve yakıtın fırınlara dağıtılmasında yaşanan zorluklara bağladığı ekmek krizinin geçtiğimiz günlerde yeniden ortaya çıkması, başta başkent Hartum olmak üzere birçok alanda fırınların önündeki ekmek kuyruklarını uzattı. Sudan’ın büyük sektörleri (konut, ticari ve endüstriyel), yakıt krizi ve döviz kıtlığı nedeniyle devam eden elektrik kesintilerinden de şikayet ediyor. Bu durum yüksek tüketime karşılık üretimde düşüşe yol açıyor.
LİKİDİTE KRİZİ, İŞSİZLİK VE YOKSULLUK
Sudan bir buçuk yıldan fazla bir süredir likidite kriziyle karşı karşıya. Bu, bankacılık sektörüne karşı güvenin sarsılmasına neden oldu. Krizin çözülmesi amacıyla merkez bankası geçtiğimiz aylarda 100, 200 ve 500 değerinde büyük para birimleri sunmaya başladı, ancak sorun hâlâ artıyor.
Resmi verilere göre, Sudan genel nüfus içinde yüzde 19 gibi yüksek bir işsizlik oranına sahip. Ancak gençler arasında bu oran yüzde 34’e, üniversite mezunları arasında yüzde 25’e çıkıyor.
Sudan’ın yoksulluk oranına ilişkin hükümet ve uluslararası istatistikler çelişkili. Birleşmiş Milletler raporu, Sudan nüfusunun yüzde 46.5’inin ulusal yoksulluk sınırının altında yaşadığını ve bunların yüzde 52.4’ünün çok boyutlu yoksulluk içinde olduğunu söylüyor. 2017 yılında yapılan bir hükümet çalışmasına göre ise yoksulluk yüzde 28’e düştü.
YAVAŞ BÜYÜME
2018 mali yılında bütçenin yüzde 4 civarında bir büyüme oranına ulaşması hedeflenirken ekonomik büyüme 2015 yılında yüzde 5.3, 2016 yılında yüzde 4 ve 2017 yılında yüzde 3.5 geriledi.
Sudan’ın petrol üretiminin 2011’de Güney Sudan’ın ayrılmasından sonra 450 bin varilden 100 bin varilin altına düşmesi Sudan hükümetinin ülkenin ihtiyacını karşılamak için petrolün yüzde 60’ından fazlasını ithal etmesine neden oldu. Son raporlar, Sudan’ın dünyada, gurbetçilerin para transferi oranında önemli derecede düşüş yaşayan tek ülke olduğunu gösteriyor.
