ABD metal grevinde üçüncü hafta: Moraller yüksek, dayanışma güçlü

Ekim KILIÇ
Çağatay ÖNCÜ
New York

ABD otomotiv devi General Motors’da 49 bin işçinin katıldığı grev ikinci haftasını geride bırakırken, hafta sonları grev çadırları ziyaretlerinde yükselen coşkuyu, uluslararası dayanışma mesajlarını, genel kamuoyunun ve siyaset erkanının desteklerini ve dikkatlerini toplayıp bohçasına katarak yoluna devam ediyor.

Hafta içi medyada “Sendika anlaştı anlaşacak” iddiaları yer alırken medyanın bir bölümü ise temkinliydi. İşçilerin en öne çıkan talepleri sağlık sigortasının yeterli ölçüde sağlanması ve geçici işçiliğin kaldırılması. Sendika da bu ısrarın farkında ve görüşmeler sürüyor. Sosyalist çevreler ise işçilerin grev-fabrika komiteleri kurması gerekliliğini vurguluyor. Ford otomotiv işçilerinin grevci işçileri ziyareti dikkat çekmekle beraber her hafta sonu çeşitli işçi ve emekçi kesimleri, üniversiteli öğrenciler ve yerel halk kendi bölgelerindeki General Motors (GM) işçilerine destek gösterileri yapıyor. Grev ikinci haftasında ise 1970’lerden beri gerçekleşen en uzun grev unvanını kazandı. 1970’deki grev 67 gün sürmüş. Grevin ikinci haftasında Evrensel gazetesi olarak Pensilvanya’nın Langhorne yerleşim yerinde Philadelphia parça dağıtım merkezindeki GM işçilerini ziyaret ettik.

GÖRÜŞMELER UZUYOR

Free Press’de çıkan bir habere göre sendikanın General Motors’a karşı grevi, üyeler geçici bir anlaşmaya ikna olana kadar sürdürmeyi düşündüğü iddia edildi. Bunun grevi bir hafta daha uzatacağı tahmin ediliyordu. Ancak gelinen noktada grevin üçüncü hafta içinde sonlanabileceği yönünde söylentiler de mevcut. Aynı haber ajansı daha sonra ise ‘görüşmelere aşina iki kişiden’ edindiği bilgiye göre grev bir hafta ve daha fazla sürebilir iddiasını yazdı.

Görüşmelerde perşembe itibariyle üzerine anlaşmaya varılamayan noktalar “İşçilerin sağlık hizmeti maliyetleri, geçici işçilik, ücret artışı ve ABD’de daha fazla üretmek” idi. Özellikle sağlık hizmet maliyetleri ve geçici işçilik acil konular olarak ortada duruyor. ABD’nin çarpık ve deyim yerindeyse halkı ölüme terk eden sağlık sistemi karşısında bir işte çalışırken bile tam anlamıyla bir güvenceye sahip olmak neredeyse bir hayal. Öte yandan 2007’deki grevden sonra 2008’deki sözleşmede şirket sendikayı finansal krizin getirdiği sorunlardan kurtulmak için geçici işçiliğe ihtiyacı olduğuna ikna etmişti. 2008’den önce fabrikaya alımlarda işçiler en fazla 90 gün geçici işçi olmasına karşın bugün gelinen noktada GM fabrikalarında yıllardır geçici işçi olarak çalışan güvencesiz ve düşük ücretli birçok işçiye rastlanabilir.

PENSİLVANYA’DA İŞÇİLERİ ZİYARET ETTİK

Cumartesi günü ABD Appalachia dağları ile doğu kıyıları arasında uzanan Pensilvanya eyaletinin Langhorne kentindeki General Motors’a ait Philadelphia parça dağıtım merkezindeki grevci işçileri ziyaret ettik.

Merkezde bulunan grevci işçilerin çoğu genç işçilerden ve ailelerinden oluşuyor. Anlattıklarına göre, altı saatte bir çadır nöbetleri değişiyor. Görüştüğümüz grup, daha erken saatlerde işçi, emekçi ve yerli halktan oluşan 200 kişilik bir grupla dayanışma etkinliği düzenlediklerini anlatıyor. Senatörlerin ve üniversiteli aktivist gençlerin bulunduğunu da söylüyorlar. İşçiler dayanışmanın bu kadar büyük olacağını beklemediklerini belirtiyorlar.

Gece Vardiyası Temsilcisi Danny Mendoza (30), 2008 yılından beri GM’de çalışıyor. Hemen yanında ise gündüz vardiyası temsilcisi olan Tariq (43) var. Danny bizlere özellikle geçici işçi meselesinin can alıcı olduğunu söylüyor. Bazı GM fabrikalarında işçilerin neredeyse yarısının geçici işçi olarak çalıştığını anlatıyor. Bir başka işçi ise 5 yıldır fabrikada düşük ücretli ve güvencesiz çalıştırıldığını söylüyor. İşçi Tommy’nin (56) ise 38 yıldır firmanın farklı yerlerinde çalıştığını öğreniyoruz: “Okula gitmezsen GM’de çalışırsın” diyor.

45 SANİYEDE BİR ARABA ÜRETİYORLAR

Türkiye’deki metal işçilerinden onlara bahsediyoruz. Esnek ve ağır çalışma koşullarını, 57 saniyede bir araba çıkartıldığını aktarıyoruz. Şaşırıyorlar. GM’de bu rakam 45 saniye civarındaymış. Ama ekipmanlarının gelişmişliği ve çalışan işçilerin sayısı, onların 45 saniyesini Türkiye’deki 57 saniye ile eşitliyor gibi görünüyor. Türkiye metal işçileriyle dayanışmasını ifade eden Jay Jay isimli işçi de Danny gibi çok erken yaşta işçiliğe başlamış. Üç çocuk babası.

Genç işçilerin fabrikaya alındıkları yıllar 2007 grevi ve 2008 krizi sonrasına denk geliyor. İşçilerin, kriz sonrası meydana gelen toplumsal eylemliliklere tanıklıkları hissediliyor.

Tommy’nin eşi Erin ise telefonundan GM’nin CEO’su Mary Barra’nın evi olduğu iddia edilen bir malikanenin fotoğrafını göstererek “Bir insanın neden böyle bir eve ihtiyacı olur?​” sözleriyle adaletsizliğe sitem ediyor.

ÖDENEKLER YETERSİZ KALIYOR

Çalışırken haftada en az 600 dolar kazanan işçiler, şu anda sendika kaynaklarından dağıtılan 250 dolar ödenekle idare etmek zorunda. Ödeneklerin yetersizliğinden dolayı kimi işçiler, dayanışma için getirilen gıdalarla geçimlerini sağlıyor. Gördükleri desteğe rağmen, ihtiyaçları biriktikçe grev zorlaşıyor. Bu yüzden devam etmeye hazır olduklarını söylemelerine rağmen, grevin çok uzamadan bitmesini de istiyorlar. Buna rağmen dayanışmanın onları güçlendirdiği açıkça görülüyor.

GREV SINIFI VE SİYASETİ ETKİLİYOR

Geçtiğimiz perşembe günü ülkenin en büyük sendikalarından biri ve 23 bin üyeye sahip olan CTU (Şikago Öğretmenler Sendikası) yüzde 94 ile kazanılan grev oylamasıyla 7 Ekim gününe grev kararı aldı. Grevci işçilerin yarattığı heyecan birçok emekçiyi etkilemiş gözüküyor. Silikon Vadisi’ndeki patronların bile bu grevi, kendi işçileri için örnek teşkil edebileceği korkusuyla, yakından izlediği söyleniyor. Şu ana kadar halihazırda dayanışma kararı alan Teamsters (Taşımacılar Sendikası) grevci işçileri birçok noktada ziyaret ederek ve uzun tırlarıyla yolları keserek destek oldu. Elektrik, mobilya ve daha birçok sanayiden işçiler ve sendikacılar daha çok hafta sonları olmak üzere grevci işçileri ziyaret ediyor. En dikkat çekici olanı ise Ford işçilerinin ziyareti oldu. Geçtiğimiz hafta pazartesi günü sabahı Kentucky eyaletinde Louisville kentindeki Ford işçileri Bowling Green’deki GM işçilerini ziyaret etti. GM işçilerinin kazanımı Ford’un iki fabrikaya sahip olduğu Louisville’deki 12 binden fazla işçinin yaklaşan toplusözleşmelerinde referans olacak. Ford işçileri de GM işçileri gibi UAW’da örgütlü.

İKLİM ADALETİ VE İŞÇİLER TARTIŞMASI

Ancak grevin etkisi işçi sınıfıyla sınırlı değil. The Nation’dan Jane McAlevey, makalesinde, iklim adaleti hareketine işaret ederek iklim adaletinin yolunun GM işçilerinin grevinden geçtiğini yazdı. Lordstown GM fabrikasının bir elektrikli otomobil akü tesisine dönüştürülebileceğine dair tartışmalar olduğunu, ancak böyle olursa şirketin iş sayısının azaltacağı ve çok daha düşük ücretler ödeyeceği konusunda ısrar ettiğini belirtiyor. McAlevey ancak işçilerin bu bahaneyle sendikasızlaştırılması, işsiz ve ekonomik olarak zayıf bırakılmasının iklimsel adalet mücadelesine de zarar vereceğini söyleyerek iklim adaleti ile ilgilenenlere sendikalaşmanın önemli olduğunu ve grevin desteklenmesi gerektiğini anlatıyor. Yazar “Kısa vadede, ekonomi veya dünya için işçi-çevre ittifakı kurmak ve gazla çalışan araçlardan elektrikli araçlara işçi dostu bir geçiş yapmaktan daha büyük veya daha önemli bir stratejik fırsat yoktur” diyor.

BAŞKAN ADAYLARI İŞÇİLERLE BULUŞTU

Bu sene ülkede son yılların yine bir ilki daha yaşandı. Geçtiğimiz hafta Philadelphia’da Amerikan Emek Federasyonu ve Endüstriyel Örgütler Kongresi (AFL-CIO) “İşçilerin Başkanlık Buluşması” adı altında özellikle işçi sınıfının talepleri konusunda siyasetçilerin ne söyleyeceği ve ne vadedeceği konusunda bir buluşma gerçekleştirdi. Birçok sendika ve işçi kesimi buluşmaya katılım gösterdi.

Sendikanın çağrısına sadece Demokrat Partili altı aday adayı yanıt verdi. Joe Biden, Andrew Yang, Bill De Blasio, Bernie Sanders, Tom Steyer ve Amy Klobuchar’ın katıldığı buluşmada adaylar işçilerle çoğunlukla ailesel bağlarından hikayelerden doğru bir bağ kurmaya çalıştılar. Adaylar arasında en gerçekçi yaklaşan yıllardır savunduğu “İşyeri Demokrasisi” taslağı ile Bernie Sanders oldu.

MEKSİKA VE KORE’DEN GM İŞÇİLERİNDEN DAYANIŞMA

Grev süresince Kanada’da parça yetersizliği gerekçesiyle işçilerin işten çıkarılması devam etse de Kanada Unifor (Otomobil, Komünikasyon, Enerji ve Kağıt İşçileri Sendikası) Başkanı Jerry Dias bir röportajında Kanada işçileri ve Amerikan otomobil işçileri duygularının aynı olduğunu, ihanet edilmiş hissettiklerini söyledi. Eğer güvence sağlanmazsa 2020’de grevin Kanada’ya da sıçrayabileceğini belirtti.

Öte yandan yine hafta içinde Brezilya, Meksika ve Güney Kore’deki GM işçilerinden ve sendikalardan çeşitli dayanışma açıklamaları yapıldı. Meksika’nı Silao kentindeki GM fabrikasında çalışan işçiler patronların ABD’deki grev süresince yaşanan kayıpları telafi etmek için işçileri fazladan çalışmaya zorlamasına karşı ve aynı zamanda ABD’deki sınıf kardeşleriyle dayanışmak için harekete geçti. Ancak uzun çalışmaya direnen ve ABD’ye mesajlarını ileten beş işçi işten çıkarıldı.

Güney Kore’de ise GM işçileri uzun süredir eylemlilikteydi. Kore Metal İşçileri Sendikası, GM’nin arka arkaya ikinci yıl için ücretlerin dondurulması ve yıllık ikramiye stopaj teklifini reddetti. Eylül ayının başından bu yana, Güney Koreli işçiler her hafta kısmi grevlere gidiyor. Çoğu kez birkaç saat veya bütün gün için üretimi durdurdular. 20 Eylül günü Koreli Sendikanın Başkanı Kim Ho Gyu ABD’li Birleşik Otomobil İşçileri Sendikasına (UAW) gönderdiği mesajda, “GM Kore’de üyelerimizle benzer birçok talebinizi paylaşmak beraber kavgalarımızı aynı kavganın bir parçası olarak görüyoruz. İşçiler kazansın!” dedi.

GÜNEYLİ İŞÇİLER EZBER BOZUYOR 

ABD’de adı sürekli ırkçılıkla, kölelik yanlısı Güney Konfederasyonunun tarihiyle anılan Tennessee eyaleti grevin başından beri mücadelenin en canlı geçtiği yerlerden birisi. Geçtiğimiz haftalarda eyaletin Spring Hill kentinde işçiler, fabrikadan mal giriş çıkışlarını ve grev kırıcıları engellemek isteyince polis saldırısına uğramış, gözaltına alınmışlardı. 20 Eylül Cumartesi günü evlenen Spring Hill’li LaCrystal Robertson ve Steve Ferguson çifti kutlamadan sonra düğün kıyafetleriyle ve dövizleriyle işçileri ziyaret etti. 22 yıllık GM çalışanı Rhonda Oneal “Onlar bizim bir parçamız. Hepimiz bir aileyiz” dedi.

Cumhuriyetçilerin hakim olduğu, sendikal örgütlülüğün en düşük ve sendika düşmanı yasaların en güçlü olduğu eyaletlerden birisi olan Tennessee ve komşu eyaletlerinde GM’nin yanı sıra Nissan, Honda, BMW, Audi gibi Japon, Alman ve Fransız otomobil devlerinin fabrikaları da yer alıyor. Sendikal örgütsüzlüğün hakim olduğu ABD güney eyaletlerinde işçilerin sendika örgütlemesini ve aidat toplamasını zorlaştıran yasalar mevcut. Örneğin dünya üzerinde Nissan’a ait olan 43 fabrikadan sadece üçünde işçiler sendikal örgütlülükten mahrum. Fabrikaların üçü de ABD’de yer alıyor, bunlardan ikisi ise ABD güneyindeki Tennessee ve Mississippi eyaletlerinde bulunuyor.